Zəngilan döyüşçüsü: "Döyüşçülərimiz 10 gün idi ki, çörək yemirdilər"
Cəmiyyət29 oktyabr 2017 23:19
Bu gün (29 oktyabr) Zəngilan rayonunun Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunmasının 24-cü ili tamam olur. Zəngilan Azərbaycanın işğal edilən sonuncu rayonudur.
1988-ci ildən 1993-cü ilin noyabrınadək düşmənə baş əyməyən, yağı hücumlarına sinə gərən, yüzlərlə şəhid verən Zəngilan işğala məruz qalan ən sonuncu rayon oldu. Qonşu Qubadlı və Cəbrayılın işğalı nəticəsində mühasirəyə düşən rayon əhalisi çıxış yolunu Araz çayından İran ərazisinə keçməkdə gördü. Əks təqdirdə ikinci bir Xocalı hadisəsinin baş verməsi qaçılmaz olacaqdı. Zəngilan inzibati rayon kimi 1930-cu ildə təşkil edilib. Şimaldan Qubadlı, şərqdən Cəbrayıl, cənubdan İran İslam Respublikası, qərbdən Ermənistan Respublikası ilə həmsərhəddir.
Zəngilan Birinci Qarabağ müharibəsində 188 şəhid verib, bu günədək rayonun 44 sakini itkin düşmüş sayılır.
Bakı-Culfa-Naxçıvan dəmiryolunun üzərində yerləşən bu rayon mühüm strateji əhəmiyyətə malikdir. Ərazisi 707 kvadrat km, əhalisi isə 35 mindən çox olub. Rayonun iqtisadiyyatının əsasını kənd təsərrüfatı üzümçülük, tütünçülük və heyvandarlıq təşkil edib.
İşğal olunmazdan əvvəl bir şəhər, bir qəsəbə və 83 kənddən ibarət olan Zəngilanda 9 məktəbəqədər müəssisə, 19 ibtidai məktəb, 15 orta məktəb, bir texniki peşə və musiqi məktəbi, 35 kitabxana, 8 mədəniyyət evi, 23 klub müəssisəsi və 22 kinoqurğu var idi.
1993-cü ilin oktyabrın 29-na kimi döyüşən Mirqasım Mirmahmudov o günləri ürək ağrısı ilə xatırlayır...
"Bizə kömək edən olmadı”
"Oktyabrın 29-u Zəngilan üçün sonuncu və ağır gün idi. Çünki ağır döyüşlər gedirdi. Amma heç nə edə bilmədik və mühasirədə qalan Zəngilan ermənilər tərəfindən işğal olundu. Oktyabrın 29-da Zəngilanda qalanlar İrana üz tutdu. Çünki rayon mühasirədə olduğundan heç cür çıxmaq mümkün deyildi. Yeganə yol Araz çayını keçib İrana keçmək idi. Ordan da Azərbaycanın bir çox yerlərinə səpələndik. Hələ də elə bilirlər ki, bizə kömək gəlib. Halbuki, heç bir köməklik olmadı. Sadəcə olaraq İran tərəfdən xüsusi təyinatlılar gəlmişdi, onlar da elə o tərəfdən geri çəkildi. Sonuna qədər mübarizə apardıq. Elə axırıncı döyüşlər də Mincivan qəsəbəsində oldu”
"Tankı Araz çayından keçirdik”
Keçmiş döyüşçü deyir ki, heç bir kömək gəlməsə də, sonuna qədər rayon müdafiə olunub: "Zəngilanın müdafiəsinə qalxan hərbi hissəmiz o dövrə görə çox güclü olub. Amma rayonumuzun işğal olunmasının səbəbi silah-sursatın olmaması deyildi. Əsas səbəb həmin vaxtlarda Qubadlının, Cəbrayılın işğal olunması idi. Çünki bir alay bütün ərazini qoruya bilməzdi. Uzaqbaşı 10-12 km ərazini müdafiə edə bilərdi. Bir alay o boyda əraziləri təkbaşına necə qorumalı idi ki?! Təsəvvür edin, 250 km ərazini də bir alay qoruyurdu. Ona görə də qüvvələrin az olması işğal prosesini sürətləndirdi. Amma o vaxtlar çox böyük həvəslə döyüşən oğullarımız vardı. Sonuncu gün artıq ermənilər Zəngilanı tam mühasirəyə almışdı. Biz son gücümüzə qədər döyüşürdük. Mənim də bir tankım vardı. O tankı ermənilərə vermədim. Döyüşə-döyüşə Araz çayına gətirdim. Amma tank artıq çaya girəndə işləmədi. Nasaz vəziyyətdə tankı idarə etmək olmurdu. Tankı düzəltmək üçün mütəxəssis də yox idi. Güclə də olsa tankı İrana keçirə bildim”
Ən dəhşətli gün
Zəngilandan olan məcburi köçkün deyir ki, həmin gün xeyli şəhidlərimiz oldu: "1993-cü ildə Zəngilanda gördüyüm ən dəhşətli hadisələr oktyabrın 24-25-də olmuşdu. Həmin vaxt Cəbrayılın qumluq ərazisində Yazı düzü deyilən yer vardı. Həmin yerdə ağır müharibə olmuşdu. Elə həmin vaxtda çoxlu şəhid verdik. Yadımdadır ki, Hacıəli adlı döyüşçü ağır yaralanıb şəhid oldu. O, düşmənin tankını məhv edəndən sonra 20 nəfəri ölümdən qurtarıb özü də şəhid oldu. Həmin döyüşdə adi formada ölən olmadı. Hamı qəhrəmancasına döyüşüb şəhid oldu. Hətta Zəngilanın müdafiəsinə müxtəlif bölgələrdən gəlib döyüşən oğullarımız vardı. Az saylı xalqlar arasında da döyüşənlər vardı”.
"Quru çörək də tapmırdıq”
Mirqasım Mirmahmudovun sözlərinə görə, insanların ümidi Cəbrayıl və Qubadlı işğal olunana qədər idi: "Bu rayonlar işğal olunandan sonra insanlarda ümidsizlik yarandı. Hər an Zəngilanın işğal olunacağı qorxusu vardı. Digər tərəfdən ərzaqla təmin olunmağımız sıfır səviyyədə idi. Ərzaq gətirilsə də onları yerlərə daşımaq çətin idi. Çünki maşınlarımız vurulmuşdu, yollar bağlı idi. 2 ay mühsirədə qalan rayonumuza giriş-çıxış mövcud deyildi. 2 il qabaq elektrik xətti kəsilmişdi. Zəngilanlılar qədim insanlar kimi ocaqda yemək bişirib yeyirdilər. Nə qazımız, nə də işığımız vardı.
Zəngilanın işğalından təxminən 10 gün qabaq o zamankı müdafiə naziri Məmmədrəfi Məmmədov rayona gəlmişdi. Şəxsən mənimlə görüşdüyünü çox yaxşı xatırlayıram. Bizim ondan istəyimiz bizə yemək və silah vermələri ilə bağlı oldu. Çünki başqa heç nə istəmirdik. O da dedi ki, yerinizdə möhkəm dayanın. Əlavə qüvvələr gələcək. Amma nə ərzaq gəldi, nə də əlavə qüvvə. Döyüşçülərimiz arasında 10 gün idi ki, çörək yeməyənlər vardı. Quru çörək də tapmırdıq”.
modern.az
Oxşar xəbərlər
- Köçkünlər üçün imtiyazlar və çörək pulu nə vaxtadək davam edəcək?
21 mart 2024 15:17
- Prezidentin Cəbrayıl, Qubadlı və Zəngilanda xüsusi nümayəndəsi o oldu
14 mart 2024 07:43
- Zəngilanda 13 hektar ərazidə YANĞIN - VİDEO
15 fevral 2024 12:57
- Zəngilan istiqamətində mövqelərimiz atəşə tutuldu, hərbçimiz yaralandı
12 fevral 2024 19:49
- Ermənistan mina xəritələrini Azərbaycana verdi
12 fevral 2024 10:14
- Ağalıda səs verəcək ən yaşlı seçici məlum olub
4 fevral 2024 22:01
- Ömrünü yurdunun maariflənməsinə həsr eləmiş insan....
30 yanvar 2024 22:30
- Tanınmış ziyalı Həsən Orucoğlu dünyasını dəyişdi...
26 yanvar 2024 22:12
- Zəngilanın münbit torpaqlarını daşıyıb satanlar...
26 yanvar 2024 20:49
- NAR satış şəbəkəsinin təmsilçiləri ilə görüş keçirib
25 dekabr 2023 20:39
Xəbər lenti
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31
- Bu ölkə məktəblərdə rus dilinin tədrisindən İMTİNA EDİR
21 aprel 21:14
- SOCAR-ın sabiq vitse prezidenti Mikayıl İsmayılovun oğlu Xətai məhkəməsinə müraciət etdi – 100 min TƏZMİNAT
21 aprel 20:20
- BU BİTKİ ürəyi daim sağlam saxlayır
21 aprel 19:09
- Gündüz Əliyevin adına bağlı BUTA əməliyyatının gizlinləri...
21 aprel 18:53
- 700-dən artıq şagirdi məktəbdə yandıran general – o, Hitlerin başkəsəni olduğunu etiraf edib...
21 aprel 15:49
- Bakının bu ərazisində binalar əyildi – Hərəkətə keçildi - VİDEO
21 aprel 15:41
- Tovuz sakini Lətifə Hüseynova keçmiş vəkil Sevil Hacıyeva barəsində Prezidentə müraciət etdi
21 aprel 14:41
- Kürdə atası ilə batan uşağın meyiti tapıldı
21 aprel 11:37
- İndi çiyələk yeməyin, zəhərlidir - Ekspertdən xəbərdarlıq
20 aprel 20:31
- Bakcell 25 apreldə 100 000 GB kütləvi hədiyyə paylayır!
20 aprel 20:10
- Avqustda Milli Məclisə seçkilər keçirilə bilər
20 aprel 19:59
- İmran Əliyev həbs edildi
19 aprel 20:39
- İlham Əliyev 4 kəndi də qaytardı
19 aprel 20:32
- Əliyevlə Putin Moskvada görüşəcək
19 aprel 20:22
- Kəmaləddin Heydərovdan yüksək vəzifəyə təyinat (FOTO)
19 aprel 12:15
- Sülhməramlıların Qarabağdakı missiyası başa çatıb - Rusiya KİV
19 aprel 11:56
- Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradıldı - Direktor o oldu+Fotolar
19 aprel 11:42
- Mikayıl Cabbarova yeni müavin təyin edildi - Sərəncam
18 aprel 11:56
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya