Təbriz bazarını kimlər yandırıb? (Sensasion faktlar )
Günün sitatı12 may 2019 15:23
Ötən gün Təbriz şəhərində yerləşən tarixi bazarın yanması həm Güneydə, həm də Azərbaycan Respublikasında böyük narahatlıq və təəssüflə qarşılanıb. Soydaşlarımız bu tarixi bazarın yanmasının dünya mədəniyyətinə böyük zərbə olduğunu bildirərək, hadisədə qaranlıq məqamların olduğunu vurğulayıblar.
Güneyli analitik Əlirza Zamani Təbriz bazarı və sözügedən yanğınla bağlı sensasion faktları açıqlayıb:
-Təbriz bazarı bizim üçün niyə önəmlidir?
-10-cu əsrdə əsası qoyulan Təbriz bazarı dünyanın ən böyük üstüörtülü bazarıdır. Bu bazarın təxminən 1000-dən çox yaşı var. İndiki bazar ilk yaradılan bazarın davamıdır. İranda hakimiyyət dəyişdikcə bazar daha da böyüyüb və bugünkü səviyyəyə çatıb. Təbriz bazarı 100 hektar ərazini əhatə edir. Bazarda irili-xırdalı 5 min dükan və ticarət mərkəzi var. Bazardakı dalan, karvansara, rasta (bir neçə kiçik bazarın qovşağı) və s. yerləşdiyi ərazinin uzunluğu isə 5 km-dir. Bazarda 19 timçə (eyni məhsulu və malı satan kiçik dükan), 8 dalan, 22 rastabazar, 22 karvansara yerləşir. Bunların hamısı o kompleksin içindədir. Müəyyən dövrlərdə bazarda yanğın və digər bədbəxt hadisələr baş verib. Amma sonuncu yanğın bu vaxta qədərki bütün yanğınlardan daha böyükmiqyaslıdır. Yanğın nəticəsində dalanın biri çöküb, tavanı dağılıb. Ümumilikdə 300-ə yaxın mağaza zərər görüb, 100 mağaza tamamilə yanıb.
- Bazar kimlər tərəfindən salınıb?
-Təbriz həmişə Azərbaycan dövlətlərinin tərkibində olub. Ağqoyunlular, Qaraqoyunlular, Qacarlar dövründə hər dəfə bazar bir az da tikilərək genişləndirilib. Bu bizim milli tariximizdir.
Təbriz adətən paytaxt şəhər olub və ipək yolunun üstündə yerləşdiyinə görə böyük əhəmiyyət kəsb edib. Onun içərisindəki karvansaralar, ticarət müəssisələri o zamanın karvan sahibləri, tacirləri üçün önəm daşıyırdı.
-Təbriz bazarının yanması qəsdən törədilmiş hadisə ola bilərmi?
-Düzü, hələ yanğının başvermə səbəbləri məlum deyil, araşdırılır. Amma bu yanğını İranda 40 il əvvəl mövcud olmuş şah hakimiyyətini dəstəkləyən qrupların törətdiyi iddia edilir. Bununla bağlı onların video-çağırışları da olub. Guya ki, şah tərəfdarları Təbriz bazarının onların tətil çağırışına qatılmadığı üçün intiqam alıb.
-Belə çıxır ki, hətta Azərbaycan mədəni abidələrinə laqeyd münasibət göstərən İran da bazarın qorunmasında maraqlıdır.
-Təbriz bazarı ticarət müəssisəsidir və İran iqtisadiyyatında böyük təsir gücünə malikdir. Bu gün Təbriz bazarı tətil etsə, bu, İran iqtisadiyyatına ciddi zərbə vura bilər. Bu bazar iqtisadiyyatdan başqa, İranda siyasi vəziyyəti də dəyişdirə bilər. Çünki Təbriz bazarı tarixən siyasi mərkəz kimi mühüm rol oynayıb.
Məsələn, Məşrutə İnqilabı dövründə həm maliyyə, həm də siyasi baxımdan bütün inqilabçıların arxasında dayanan bir qüvvə idi. Məşrutə dövründən sonra İran İnqilabının qələbə qazanmasında Təbriz bazarı böyük rol oynayıb. Bu bazarın insanlar üçün həm də psixoloji təsirləri mövcuddur.
-Hansı psixoloji təsirdən söhbət gedir?
-Bu bazar İranda siyasi qüvvələrin balansını da istədiyi tərəfə çevirə bilər. Təbriz bazarı bağlananda İran əhalisi hiss edir ki, ölkədə ciddi hadisələr baş verə bilər. Düşünürlər ki, bu bazar bağlanıbsa, İranda inqilab olacaq, hakimiyyət devriləcək və s. Çünki tarixən belə olub.
Təbriz bazarının bağlanmasının İsfahan, Tehran və başqa şəhərlərdəki bazarlara psixoloji təsiri var.
Onu da qeyd edim ki, Təbriz bazarında olan insanlar alğı-satqı fəaliyyəti ilə məşğul olan sadə insanlar deyil. Onlar böyük fəallardır və böyük həcmdə sərmayələri, başqa şəhərlərdə fabrikləri, zavodları var. Bu bazar bağlananda təkcə alğı-satqı əməliyyatı dayandırılmır, sənayeyə də mənfi təsir edir. Son nəticədə Təbriz bazarında baş verən hər hansı mənfi hadisə fəalların müəyyən qrupları dəstəkləməsinə də mane olur.
-Yəni bu bazar bütün dünyanın həftələrlə müzakirə etdiyi Paris Notr-Dam kilsəsi qədər əhəmiyyətlidir...
-Əlbəttə, həm tarixi baxımdan, həm də genişliyinə görə Notr-Damdan böyükdür. Müxtəlif dövrlərin tarixini özündə əks etdirən Təbriz bazarı 2010-cu ildə UNESKO-nun dünya abidələri siyahısına salınıb. Bu bazarda hər tarixin özünəməxsus atributları mövcuddur. Bazarda Ağqoyunlu, Qaraqoyunlu, Qacarlar dövrünün memarlıq üslubu qorunub saxlanır. Təbriz bazarı təkcə Azərbaycan və İran üçün deyil, ümumilikdə dünya üçün əhəmiyyətli tarixi məkan sayılmalıdır.
-Paris Notr-Dam kilsəsi Hüqonun əsəri sayəsində dünyada tanındı. İranda da maraqlı əsərlər yazılır. Bəs bu bazar İran ədəbiyyatında işlənibmi?
-Qədim dövrlərin səyahətçiləri, dünyanı gəzən insanlar xatirələrində Təbriz bazarı haqqında yazıb, onun möhtəşəm olduğunu bildiriblər. Bir çox romanda bu bazarın adı çəkilir. Hətta Marko Polo öz əsərində bazar haqqında yazıb. Bundan başqa, Jan Yun Yer, Hotem Şinder öz səyahətnamələrində Təbriz bazarı ilə bağlı geniş məlumat veriblər.
-Bəs bu tarixi bazar Azərbaycanda, eləcə də dünyada tanınırmı?
-Fikrimcə, Azərbaycan əhalisi də bu bazar haqqında kifayət qədər məlumatlı deyil. Ona görə də bu bazarı xalqımıza tanıtmaq lazımdır. Təəssüf ki, beynəlxalq media belə böyük tarixi əhəmiyyətə malik bazarın yanmasını yetərincə işıqlandırmadı. Təkcə Azərbaycan Respublikasında, bir də Avropada İranla bağlı olan bəzi media qurumlarında yanğın barədə məlumat verildi. İranın özündə belə hadisə çox ciddi qəbul olunmadı.
Sonuncu hadisədə böyük tarix yandı. Orada elə qapılar, pəncərələr var ki, olduğu kimi bərpa etmək qeyri-mümkündür.
Bu bazarın yanmasına laqeyd münasibət təkcə İrana olan münasibətlə bağlı deyil. Ümumilikdə Şərq abidələrinə qarşı ayrı-seçkilik, laqeydlik var. Bizim tariximiz qarşısında ən böyük xidmətlərimiz o ola bilər ki, bu abidələri xalqımıza, eləcə də dünyaya tanıdaq.
(Axar.az)
Oxşar xəbərlər
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 2024 11:47
- Gündüz Əliyevin adına bağlı BUTA əməliyyatının gizlinləri...
21 aprel 2024 18:53
- Əbiliqoz bəyin Rusiyadakı şirkəti balıq biznesindən 106 milyon qazanıb - FAKTLAR
8 aprel 2024 21:21
- 31 Mart soyqırımından 106 il ötür
31 mart 2024 12:22
- DƏLLƏK necə TERRORÇU oldu? - SENSASİON FAKTLAR
23 mart 2024 20:47
- Bab və babilik: Bir tarixi hadisənin izi ilə
21 mart 2024 23:10
- Tarixdə adı olmayan xalq: Ermənilər kimlərdir? - Bilmədiyimiz faktlar açıqlandı
21 mart 2024 19:19
- Bir sıra QHT-lər isə yalnız sədrlərdən ibarətdir
18 mart 2024 12:38
- Atamı KQB öldürdü... - Onun Andranik haqqında yazdığı romanı kim oğurlamışdı? - FOTO
17 mart 2024 19:10
- Ordumuz 1 saata bu kəndləri geri qaytaracaq - SENSASİON ANONS VERİLDİ
17 mart 2024 11:26
Xəbər lenti
- Azərbaycanın biznes ictimaiyyəti Sahibkarlar Günü-nü qeyd etdi
26 aprel 12:24
- İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş - Yenilənib
26 aprel 11:50
- İlham Əliyev həmkarına Qarabağ atı hədiyyə etdi - Fotolar
25 aprel 21:20
- Elmira Süleymanova vəfat etdi
25 aprel 14:50
- Məhkəmə Rauf Nağıyevin vəzifəsinə bərpası ilə bağlı qərar verdi- ÖZƏL
25 aprel 14:30
- Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
25 aprel 13:05
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 11:35
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 11:07
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya