- Putin: Rusiyada QADIN çatışmır – Statistikanı özü etiraf etdi
- Məleykə Abbaszadə qadınları SAĞMAL İNƏKLƏ müqayisə etdi: Gündə sağılmaq ağırdır..
- Orxon yazıları və ortaq Türk dili təklifi
- Tramp Putini hədələdi: Hamını aldadır, ona 50 gün vaxt verirəm...
- Tramp : Putin gündüzlər XOŞ danışır, axşamlar isə hamını BOMBALAYIR..
Nuh peyğəmbərin azərbaycanlı "nəvələri"
Mədəniyyət14 iyun 2019 19:01

Xınalıqlıların albanlarla bağlılığını kəndin ərazisindəki çoxsaylı alban qəbristanlıqları da sübut edir
Azərbaycan ərazisində müxtəlif millətlər yaşayır və onların özlərinə məxsus maraqlı dilləri var. Belə xüsusi dillərdən birini Xınalıqda eşidə bilərsiniz.

"Biz xınalıqlılar öz dilimizə "Kətiş" dili də deyirik, - Y.Şabanov sözə başlayır. - Onu araşdırmaq və əlifbasını tərtib etmək üçün kəndimizə dəfələrlə Almaniyadan, İngiltərədən, başqa bir neçə ölkədən alimlər gəliblər. Onların məqsədi belə unikal dilin qorunub saxlanılmasıdır. Xınalıq dilində səslər hərflərdən çox olduğundan alimlər tərtib etdikləri kitablarda həmin hərflərin üzərinə hansısa işarələr qoyublar ki, söz səsləndiyi zaman mənasını itirməsin. Deyirlər ki, əvvəllər bu dildə 77 hərf olub. İndi isə yalnız 59 hərfin qaldığını görürük. Xınalıq dilində elə sözlər var ki, onları yazmaq üçün münasib hərflər yoxdur, məsələn, "fxu, Marcx". Təbii ki, bunun yazılışı ilə deyilişində çox fərq var".

Öyrənirik ki, kənd sakinləri Xınalıq dilini Nuh peyğəmbərin dili hesab edirlər.
"Bizim dilimiz Nuh peyğəmbərin danışdığı dildir. Yəni xınalıqlılar belə düşünürlər. Təbii ki, bu fikir əsassız deyil. Dilimiz haqda müxtəlif dastanlar və miflər var və fikrimcə, heç biri də yanlış deyil. Çünki biz Nuh peyğəmbərin nəvələri sayılırıq. Hələ ötən əsrin əllinci illərində Xınalıqda alimlər böyük tədqiqatlar aparıblar və nəticə olaraq 1959-cu ildə "Xınalıq dilinin qrammatikası" kitabı dərc edilib. Bizim dilimiz barədə ən geniş və maraqlı tədqiqatı dilçi alim Yunus Deşeriyev aparıb. Onun fikrincə, eramızdan əvvəl 3-cü minillikdə Qafqazda tək qədim dil Xınalıq dili olub. Dilimizin başqa özəlliyi də budur ki, Qafqazdakı digər qədim dillərin bölünməsinə və zaman-zaman itməsinə baxmayaraq, Xınalıq dili dəyişməz olaraq qalır", - Y.Şabanov qürurla əlavə edir.

Xınalıqlıların əcdadları haqda məlumatlara Plini və Strabonun əsərlərində də rast gəlinir. Bu tarixçilər öz dilində danışan 26 alban tayfası arasında xınalıqlıları ayrıca qeyd ediblər. Xınalıqlıların albanlarla bağlılığını kəndin ərazisindəki çoxsaylı alban qəbristanlıqları da sübut edir.
Y.Şabanovun sözlərinə görə, Kətiş dilinin ləhcəsi yoxdur, amma maraqlıdır ki, Xınalıq kəndinin yuxarı, orta və aşağı hissələrində kompakt yaşayan üç əsas nəsil arasında müəyyən hallarda tələffüz fərqləri meydana çıxır.
Hal-hazırda Xınalıq kənd orta məktəbində Azərbaycan və ingilis dilləri ilə yanaşı, Xınalıq dili də tədris olunur. Qrammatikası da asan deyil: təsəvvür edin ki, ismin 18 halı var. Yerli müəllimlər doğma dillərini sevə-sevə tədris etdiklərini bildirirlər. Yusif Şabanov təəssüflə qeyd edir ki, bu dil ancaq ibtidai siniflərdə tədris olunur. Onu narahat edən məsələ isə Kətiş dilinin itmək təhlükəsidir: "Bu dili kəndin 60 faizi bilir. Yerli müəllimlər gördülər ki, dil məhv olub gedir və onlar bu dili həftədə bir saat da olsa, tədris etməyə başladılar. Dilimizin unudulan hissəsini bərpa etmək üçün kənd camaatı ilə birgə çox cəhd edirik. İnanırıq ki, dilçi alimlər də bu sahədə bizə köməklik göstərəcəklər".
Oxşar xəbərlər
- FSB Rusiyaya 7 milyard dollarlıq ziyan vuran polkovniki öldürdü. Qatillərdən biri 34 yaşlı azərbaycanlı qadındır?
13 iyul 2025 22:45
- Rusiyada azərbaycanəsilli polis rəisi saxlanılıb
13 iyul 2025 20:51
- Azərbaycanlı aktrisa anası ilə şokolad vannasına girdi - FOTOLAR
13 iyul 2025 10:19
- Rusiyada ƏMƏLİYYAT: İki azərbaycanlının malları əllərindən alındı
12 iyul 2025 10:48
- Yazıçı Sabir Əhmədlinin oğlu ilə TƏSİRLİ MÜSAHİBƏ
11 iyul 2025 01:31
- Pul üçün Rus ordusuna yazılan azərbaycanlı Əliquliyev peşmandır: Prezidentə deyin, məni qurtarsın
11 iyul 2025 00:36
- Dağıstan rəhbərinin azərbaycanlılara MÜRACİƏTİ
6 iyul 2025 21:26
- ABŞ-də öldürüldüyü deyilən azərbaycanlı müğənni...
5 iyul 2025 22:34
- Rusiyada olan Samirə dəhşət yaşadı: Azərbaycanlıların əl-qollarını bağlayıb, yerə yıxırlar...
5 iyul 2025 09:29
- Araz Ağalarov barəsində icraat başladıldı
2 iyul 2025 23:12
Xəbər lenti
- Putin: Rusiyada QADIN çatışmır – Statistikanı özü etiraf etdi
15 iyul 01:21
- Məleykə Abbaszadə qadınları SAĞMAL İNƏKLƏ müqayisə etdi: Gündə sağılmaq ağırdır..
15 iyul 00:33
- Orxon yazıları və ortaq Türk dili təklifi
14 iyul 23:09
- Tramp Putini hədələdi: Hamını aldadır, ona 50 gün vaxt verirəm...
14 iyul 22:43
- 37 ildir AYB-nin sədriyəm, söz verdiyim kimi vəzifəmdən GEDİRƏM, qoy sevincləri artıq olsun - ANAR
14 iyul 12:58
- Amerikalı milyarderin SON sözləri: Uşaqlarınıza VARLI olmağı yox, XOŞBƏXT olmağı öyrədin
14 iyul 11:53
- Tramp : Putin gündüzlər XOŞ danışır, axşamlar isə hamını BOMBALAYIR..
14 iyul 11:37
- Çeçen qızı Lauranı Tiflisdə oğurladılar !
14 iyul 10:16
- AZƏRSUN ilə Müdafiə Nazirliyi arasında OTKAT 20 MİLYON
14 iyul 09:58
- Putin: Rusiya MƏHV olacaq, ya da , ümumiyyətlə, OLMAYACAQ....
14 iyul 09:05
- Qaranlığa qərq olan Bakı küçələri - TƏHLÜKƏLİ VƏZİYYƏT -VİDEO
14 iyul 08:49
- ABŞ Dövlət Departamentində 1 300 nəfər ixtisar edildi — Zaxarovadan kinayəli reaksiya
14 iyul 01:27
- Xəstəxanada intim görüntüləri yayılan şöbə müdiri ərizə yazdı – ŞOK detallar üzə çıxdı
14 iyul 01:10
- Xocalının bu kəndlərinə İLK KÖÇ olacaq
14 iyul 00:24
- Ət bahalaşdı: Yeni qiymət VİDEO
14 iyul 00:07
- FSB Rusiyaya 7 milyard dollarlıq ziyan vuran polkovniki öldürdü. Qatillərdən biri 34 yaşlı azərbaycanlı qadındır?
13 iyul 22:45
- Rusiyada azərbaycanəsilli polis rəisi saxlanılıb
13 iyul 20:51
- Ukraynada azərbaycanəsilli qadın hərbi qulluqçu həlak oldu
13 iyul 19:53
- Dünyanın 28 ÖLKƏSİ Quba rayonundan KİÇİKDİR - SİYAHI
13 iyul 12:02
- Prezident olmaq çox təhlükəli işdir - Tramp
13 iyul 11:29
- Azərbaycanlı aktrisa anası ilə şokolad vannasına girdi - FOTOLAR
13 iyul 10:11
- Ərdoğan bu şəxslərə yüksək VƏZİFƏ verdi
13 iyul 09:40
- Kişinin mədəsindən 27 alışqan və QƏPİK çıxardılar - FOTO
13 iyul 09:23
- Bu gün 34 mindən çox abituriyent imtahan verəcək
13 iyul 08:47
- Emin Ağalarov Bodruma niyə getdi? Yeni =Sea Breeze=nin sirri açıldı
13 iyul 08:11
- Polşada azərbaycanlıların yaşadığı hostelə polis basqını – Neməti axtarırlar
13 iyul 00:55
- Çayda boğulub ölən Səfiyənin - Fotosu
13 iyul 00:05
- ŞOK : Putin Ukraynanın 0.25 FAİZİNİ ələ keçirib və ...1 KV.KM-ə görə 167 ƏSGƏR İTİRİB
12 iyul 21:27
- Hotel dəhşət : Azərbaycanda gənc qız sevgilisi tərəfindən pəncərədən atıldı VİDEO
12 iyul 20:35
- Veteranları təhqir edən bloger qızı meşədə soyundurub döydülər, VİDEOya çəkib yaydılar - ŞOK
12 iyul 19:44
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya