56 il öncəki Sumqayıt üsyanı

7 noyabr 1963-cü il, saat 10.00. SSRİ-nin bütün şəhərlərində olduğu kimi, Sumqayıtda da Oktaybr inqilabının ildönümü ilə bağlı şəhərin mərkəzi meydanı bayram nümayişinə hazır olub. Şəhər Partiya Komitəsinin birinci katibi Nadir Balakişiyevin göstərişi ilə müəssisə və təşkilatlardan müəyyən olunmuş sayda insanlar dəstə-dəstə meydana doğru üz tutublar. Tribunada onları şəhər rəhbərliyi salamlayıb, mikrafonla səsləndirilən şüarlar zəhmətkeşlər tərəfindən alqışlanıb.
İlk yarım saatda hər şey qaydasında gedib. Amma qəfil transpartyorları daşıyan avtomobilin meydanın mərkəzində dayanması bayram tədbirini başqa məcraya yönəldib. Həmin avtomobilin üstünə çıxan gənc oğlan İosif Stalinin portretini qaldıraraq "Yaşasın Stalin”, "Ura” deyə şüarlarla var səsi ilə qışqırmağa başlayıb. Bir göz qırpımında avtomobilin ətrafına yüzlərlə insan toplaşıb. Onların çoxunun əlində Stalinin şəkilləri olub.
Toplaşanlar Nikita Xruşovun əleyhinə hiddətli şəkildə ifadələr səsləndirməyə başlayıblar və bir neçə dəqiqə keçdikdən sonra Xruşovun meydanda quraşdırılmış böyük portretini daş-qalaq edib, portreti cıraraq ayaq altına atıblar.
Milisin hadisəyə müdaxiləsi nəticəsiz qalıb. Onlar meydanda etirazçılar tərəfindən döyülüblər. Tribunada dayanan şəhər rəhbərləri dərhal oranı tərk etmək məcburiyyətində qalıblar.
Etirazçıların sayı isə artıb, narazı kütlənin qarşısını almaq mümkün olmayıb. Onlar şəhərin küçələrinə axışaraq ərzaq dükanlarının, poçtun və digər dövlət qurumlarının inzibati binalarının şüşələrini sındırıblar.
Məsələyə aydınlıq gətirmək istəyən Sumqayıt şəhər milis şöbəsinin rəis müavini David Kidiaşvili etirazçılara yaxınlaşanda sərt təpki ilə üzləşib və fiziki təzyiqə məruz qalıb.
Hiddətləri aşıb-daşan kütlə şəhər milis şöbəsinə üz tutub. Min nəfərə yaxın insanın eyni vaxtda şöbənin qarşısında peyda olması milis əməkdaşlarını qorxuya salıb və onlar içəridən qapını bağlayıblar. Etirazçıların şöbəyə daxil olmaq ehtimalını düşünən milislər narazı kütləyə əvvəlcə xəbərdalıq ediblər, sonra isə pəncərələrdən havaya atəş açmağa başlayıblar. Bu qarşıdurma zamanı 14-15 yaşlı bir yeniyetmə güllə yarası alıb. Onu təcili xəstəxanaya çatdırıblar və həkimlər yeniyetmənin həyatını xilas edə biliblər.
Milis şəbəsinin qarşısında dayanan şöbəyə məxsus avtobus və iki motosiklet etirazçılar tərəfindən yandırılıb.
Etirazşıların bir qismi isə meydanda öz mitinqlərini davam etdiriblər. Onlar öz çıxışlarında Xruşovu lənətləyərək, onun yarıtmaz siyasəti nəticəsində sosial problemlərin burulğanında batdıqlarını qeyd ediblər.
Şahidlərin söylədiklərinə görə, məhz həmin ərəfədə SSRİ-nin digər şəhərlərində olduğu kimi Sumqayıtda da ərzaq qıtlığı yaranıb, hətta bəzən bir-iki sutka mağazalarda çörək də tapılmayıb.
Maraqlı məqamlardan biri odur ki, Sumqayıt hadisəsi ilə bağlı Azərbaycan KP MK-da keçirilən iclasda Sumqayıt qiyamının siyasi və sosial motivdə olduğu bir cümlə ilə olsun belə qeyd edilməyib. Hadisənin səbəbi bir neçə gəncin sərxoş vəziyyətdə ictimai asayişi pozmaları kimi göstərilib.
Sumqayıt hadisəsində ən yadda qalan məqam isə səhər İcraiyyə Komitəsinin sədri ilə bağlıdır. Həmin ərəfədə bu vəzifədə Azərbaycanın birinci katibi Vəli Axundovun qardaşı Kamal Axundov işləyib. Şəhərdə kifayət qədər nüfuza sahib olan Kamal Axundov hadisə başlananda şəhər rəhbərliyindən yeganə şəxs olaraq narazı kütlənin qarşısına çıxıb. Etirazçılardan biri ona yaxınlaşaraq Stalinin portretini Axundova verib və amiranə tonla ondan "Yaşasın Stalin” deməyi tələb edib. Çıxılmaz vəziyyətdə qalan Kamal Axundov "Yaşasın Stalin” deyə yaxasını etirazçılardan qurtara bilib... musavat.com
- Prezident bu məhkəmələrə hakimlər təyin etdi - SİYAHI
1 iyul 2025 19:04
- DGK-nın şöbə rəisi: Mən RÜŞVƏT almamışam, 55 MİN manat ŞİRİNLİK almışam
30 iyun 2025 23:59
- Zeynəb Xanlarovanın oğlu bu qurumda YÜKSƏK VƏZİFƏDƏ İŞLƏYİR
23 iyun 2025 23:48
- Bakı-Sumqayıt yolunda QƏZA: Piyada öldü
9 iyun 2025 09:08
- Millimizin oyununda biabırçılıq - Əlbəyaxa dava düşdü VİDEO
8 iyun 2025 22:34
- Ermənilər onu -xalq qəhrəmanı- elan etmişdi... - Kəşfiyyatçı onu niyə öldürmək istəyirdi?
8 iyun 2025 18:49
- Azərbaycanda çoxuşaqlı ailələrdəki uşaqların dörddə birindən çox bu rayonda yaşayır – Tam siyahı
6 iyun 2025 23:28
- Ona 900 min dolların qarşılığında 2-3 milyon dollar vermişəm – Alışanovun həbsdəki qardaşı oğlu danışdı
5 iyun 2025 15:15
- ŞAD XƏBƏR - Pensiyalar vaxtından əvvəl veriləcək
5 iyun 2025 02:06
- Bələdiyyə sədri sabiq məmurdan şikayət etdi: Qohumları onu təhdid edir?
4 iyun 2025 21:16
- Türkiyədən Rusiyaya sərt SİYASİ MESAJ - proses QIZIŞDI
05 iyul 13:37
- Bəziləri mənə dedilər ki, bu səfər sizin üçün təhlükəli ola bilər. Amma...
05 iyul 11:11
- Qarabağ xanlığının timsalında: Rusiyaya güvənmək fəlakətə gətirir
05 iyul 10:44
- Sərnişinlərin YAYDA kondisionersiz avtobus dərdi
05 iyul 09:59
- Bu gün Aşuradır
05 iyul 09:49
- Rusiyada olan Samirə dəhşət yaşadı: Azərbaycanlıların əl-qollarını bağlayıb, yerə yıxırlar...
05 iyul 09:29
- Mağazada faciə: Müdir gənc işçini boğub öldürdü - FOTO
05 iyul 00:58
- Ermənistan Rusiyaya NOTA verdi
05 iyul 00:44
- Amerikalıların 40-60 faizi Maskın yeni partiya ideyasını dəstəkləyir – ŞOK NƏTİCƏLƏR
04 iyul 21:56
- .Nişanlısı 32 İLDİR şəhid Mehmanı gözləyirmiş...
04 iyul 19:44
- Prezident Xankəndidə qonaqları qarşıladı
04 iyul 14:08
- Ərdoğan Azərbaycana GƏLDİ
04 iyul 13:56
- Sibir manyakı - ovçu tayqada insanları ovlayıb, qadınları qaçırıb aylarla saxlayıb
04 iyul 12:42
- Bakıda yenə yol çökdü - Cümşüd Cümşüdlünün faciəsi təkrarlana bilər..
04 iyul 12:14
- Pezeşkian Xankəndiyə GƏLDİ
04 iyul 10:19
- Emoməli Rəhmon Füzulidədir - Yenilənib
04 iyul 10:00
- SEVGİ ilə VƏRDİŞİ necə FƏRQLƏNDİRMƏK ? 3 əlamət
04 iyul 09:51
- Rusiya Əfqanıstan İslam Əmirliyini tanıyan ilk ölkə oldu
04 iyul 09:42
- DTX-nin Yekaterinburqdan gətirdiyi İbrahimov kimdir ?
04 iyul 09:31
- GÜNAY Qurbanova YENİDƏN Avropa çempionu olub
04 iyul 02:13
- Məktəbdən çıxan müəllimənin başına torba keçirib QAÇIRANLAR ...
04 iyul 02:01
- Parlamentin qarşısında EŞŞƏKLƏRLƏ ETİRAZ MİTİNQİ
03 iyul 23:01
- Xankəndidən Şuşaya kanatla gedəcəyik- 13 dəqiqəyə...
03 iyul 21:38
- Ukrayna Rusiya Hərbi Dəniz Donanması baş komandanının müavinini məhv etdi
03 iyul 19:59
- Gürcü bədənində rus başı formalaşdırmaq xülyası – Rus şovinizmi və gürcülər...
03 iyul 19:40
- Adil Kərimli mənə dedi: Ya Xalq Artisti, ya da Prezident təqaüdü, hansını istəyirsən ?
03 iyul 14:27
- Ərdoğan sabah Xankəndiyə gələcək
03 iyul 14:14
- Erməni parlamentində Rusiya üstündə DAVA – Butulka ilə VURDU
03 iyul 13:14
- Prezident bu yolun açılışını ETDİ
03 iyul 11:58
- Emin Ağalarov Rusiyadakı konsertini ləğv etdi
03 iyul 11:48