- DGK-nın şöbə rəisi: Mən RÜŞVƏT almamışam, 55 MİN manat ŞİRİNLİK almışam
- Ərdoğan Azərbaycana GƏLİR
- Bəylər Eyyubovun yerinə təyin olunan Fərid Əsgərov kimdir? – DOSYE
- Bəylər Eyyubov PTX-nin rəisi vəfizəsindən çıxarıldı - Bu posta gətirildi
- Bakıda 400 nəfərin gizlənə biləcəyi yeraltı BUNKER: Harada yerləşir? (FOTO)
Ermənilərin xeyrinə kitab yazan alimdən şok etiraflar
Müsahibə15 may 2020 09:40

"Ermənilərin istəyi sadəcə Osmanlı İmperiyasını bölmək idi. Amma bunu türk xalqına böyük haqsızlıqlar etmədən gerçəkləşdirə bilməzdilər".
Qaynarinfo xəbər verir ki, bu fikirləri 1916-cı ildə ingilis hökumətinin sifarişi ilə Osmanlı torpaqlarında yaşayan ermənilərin vəziyyəti haqda yazılmş "Mavi kitab"ın həmmüəlliflərindən biri olmuş Arnold Cozef Toynbe sonradan yazdığı "Xatirələrim, tanıdıqlarım" kitabında qeyd edib.
Türkiyəli tədqiqatçı Kamal Kahraman müəllifin sözügedən kitabında ermənilərlə bağlı etiraflarını və "Mavi kitab"ın necə yazılması ilə bağlı xatirələrindən bəhs edən məqalə ilə çıxış edib.

Müəllif qeyd edir ki, "Mavi kitab"ı yazarkən dövrün ingilis hökumətinin məramını tam anlamayıblar və bu səbəbdən kitabda müəyyən təhriflərə yol verilib.
Belə ki, Birinci Dünya Müharibəsində almanlar Şərq cəbhəsində böyük üstünlük əldə edirlər. Rus orduları Polşa və Litvadan çəkilərkən isə buradakı yəhudilərə böyük zülm edir. Bunu fürsətə çevirmək istəyən Almaniya 30-a qədər amerikalı jurnalisti bölgəyə yığır və yayımlanan qırğın xəbərlərindən sonra bütün yəhudilər və dünya ayağa qalxır.
İngilislər də rusların müttəfiqi olduqlarından müttəfiqlər prestijlərini itirirlər və Almaniya propaqanda savaşında artıq 1-0 önə keçir.
Belə bir vəziyyətdə ingilislər əks-propaqanda yaratmalı idilər. Bunun üçün də ən əlverişlisi Birinci Dünya Müharibəsində Almaniyanın yanında yer alan Osmanlıdakı erməni və yunan milli azlıqlarından istifadə etmək idi. Həmçinin o dövrdə ermənilər rusların təhriki və silahlandırılması ilə ayağa qalxmışdılar.
Bunun üçün ingilis hökuməti erməni soyqırımı iddialarını qabartmaq məqsədilə ətraflı hesabat hazırlanması barədə tapşırıq verir.

Bu vəzifə yaşlı yazıçı Lord Braysa həvalə edilir. Lakin o özünə bir köməkçi istəyir. Bu da 26 yaşlı Arnold Cozef Toynbe olur. Sonradan Toynbe həmin illəri "Xatirələrim, tanıdıqlarım" kitabında belə xatırlayır:
"O tarixlərdə İngiltərə hökumətinin fəaliyyətinin arxasında hansı siyasi məqsədlər yatdığından xəbərsiz idim. Hesab edirəm ki, Lord Brays da mənim kimi xəbərsizdi. Bəlkə də bu bir tale işi idi. Çünki əgər gözlərimiz açılsaydı, nə mən, nə də də Brays bu işi görməzdik. Biz bu vəzifəni yerinə yetirərəkən ən pak hisslərimizlə çalışırdıq".
Toynbe Alman təbliğatına qarşı hazırlanan bu hesabatın gözlənilən effekti vermədiyini qeyd edir.
"Mavi kitab"ın hazırlanmasına böyük töhfə verən Toynbe xatiratının digər bir yerində erməni soyqırımı haqqında bunları yazır:
"Rusiya ilə Türkiyə arasında 1877-78-ci illərdə müydana gələn müharibədən bəri Osmanlı İmperiyasının şimal şərqində yaşayan erməni toplumu siyasi ideallarının arxasına düşmüşdü. Yunanlar kimi ermənilər də bir gün Osmanlı İmperatorluğundan özləri üçün bir dövlət qoparacaqları ümidinə qapılmışdılar. Yunanların və ermənilərin siyasi məqsədlərinin heç bir legitimliyi yox idi. Çünki hər iki qrup da türklər arasında milli azlıq təşkil edirdi. İstədikləri sadəcə Türk İmperatorluğunu bölmək idi. Yalnız bunu türk xalqına böyük haqsızlıqlar etmədən gerçəkləşdirə bilməzdilər. Ruslar Qafqaza hücum edən zaman türkləri məğlub edib Türkiyənin şimal şərqini işğal etmişdilər. Türkiyə də Birinci Dünya Müharibəsinə girmiş və bu səbəbdən ermənilərini müharibə bölgəsindən çıxartmaq qərarı almışdı. Bu da bir təhlükəsizlik tədbiri olaraq qiymətləndirilə bilər. Oxşar vəziyyətlərdə başqa ölkələrdə də belə hadisələr yaşanıb. Məsələn, Pearl Harbourda yaponlar ABŞ donanmasına hücum edəndə Amerika hökuməti yapon əsilli amerikalıları Sakit Okeandan çıxararaq Missisipi hövzəsinə yerləşdirmişdi. O insanlar da köçürülərkən müəyyən problemlərlə qarşılaşmışdılar".

İngilis tarixçi "Mavi kitab"ı yazarkən qarşılaşdığı ən böyük çətinliklərdən birinin də Qərbdə türklərə mənfi münasibət olduğunu bildirir. Müəllif qeyd edir ki, İngiltərədə türklərin vəziyyətini açıq şəkildə ortaya qoymağa çalışarkən mübarizə apardığım iki çətinlik var idi. Birincisi, xristianların müsəlmanlara olan münasibəti və türklərə qarşı önyarğıları, ikincisi də kiçik bir azlıqdan başqa Britaniyada insanların əksəriyyətinin türkləri canavar olaraq görmələri idi. Toynbe son nöqtəni isə belə qoyur:
"Mənim təcrübələrimə görə, ənənəvi önyarğıları yıxmaq üçün türklərlə şəxsən tanış olmaq lazımdır. İnsan başqa biri ilə tanış olanda hansı din, millət və ya irqdən olursa-olsun, onun özü kimi bir insan olduğunun fərqinə varır".
Çingiz
Oxşar xəbərlər
- Rusiyanın hüquq-mühafizə orqanlarının hüquqazidd əməllərinin arxasında siyasi motivlər dayanır ŞƏRH
1 iyul 2025 00:29
- İki İosifin və iki ittifaqın intriqası – Tito dirənməsə, Moskva və London Balkanı böləcəkmiş
30 iyun 2025 16:26
- 20 ildən sonra Ermənistan rəhbərliyinin razılığı ilə öz kəndimizə getdim, evimizdə qoca kişi və qadın yaşayırdı - Misir Mərdanov
29 iyun 2025 11:01
- Misir Mərdanov tapşırdı, Fərhad Bədəlbəyli Rəşid Behbudovun qızına iş vermədi - MÜSAHİBƏ
22 iyun 2025 20:11
- Rusiyada yaşayan azərbaycanlı kişilər 4 ARVAD ala BİLƏCƏK – ŞƏRTLƏR
20 iyun 2025 09:54
- - Titanik - faciəsindən neçə nəfər xilas oldu: Rəqəmlər niyə hələ də dəqiq deyil?
19 iyun 2025 23:11
- 1897-ci il: Rusiyanın ikinci ən böyük xalqı türklər…
16 iyun 2025 11:09
- Anam deyirdi ki, onu TAR alətinə görə zəhərlədilər, son əsərini xəstəxana divarına yazdı - ÖZƏL
9 iyun 2025 09:51
- Forbes: Azərbaycanda qırıcıların sayı Ermənistandan 10 dəfə çoxdur
9 iyun 2025 00:45
- Almatada, Bakıda qanlar axıdıldı - Oljasın kitabı qalib gəldi
8 iyun 2025 23:11
Xəbər lenti
- Rusiyanın hüquq-mühafizə orqanlarının hüquqazidd əməllərinin arxasında siyasi motivlər dayanır ŞƏRH
01 iyul 00:29
- DGK-nın şöbə rəisi: Mən RÜŞVƏT almamışam, 55 MİN manat ŞİRİNLİK almışam
30 iyun 23:55
- Ərdoğan Azərbaycana GƏLİR
30 iyun 22:58
- Bəylər Eyyubovun yerinə təyin olunan Fərid Əsgərov kimdir? – DOSYE
30 iyun 17:51
- Bəylər Eyyubov PTX-nin rəisi vəfizəsindən çıxarıldı - Bu posta gətirildi
30 iyun 17:46
- Bakıda 400 nəfərin gizlənə biləcəyi yeraltı BUNKER: Harada yerləşir? (FOTO)
30 iyun 16:59
- Veysəloğlu-nun elan etdiyi -Qida Təhlükəsizliyi Ayı- çərçivəsində növbəti məhsuldar görüş AQİSA ilə keçirildi
30 iyun 16:49
- Təyyarəmizi Qazaxıstan vurubmuş – Samir Vəliyev özünü rüsvay etdi
30 iyun 16:43
- İki İosifin və iki ittifaqın intriqası – Tito dirənməsə, Moskva və London Balkanı böləcəkmiş
30 iyun 16:26
- Prezident Fikrət Məmmədovla bağlı Sərəncam imzaladı
30 iyun 16:19
- Cümşüd Cümşüdlünün ölümünə səbəb olan kanal bu qurumun balansındadır, cinayət işi başlandı
30 iyun 15:48
- Yekaterinburqda öldürülən qardaşların cənazələri yaxınlarına təhvil verildi
30 iyun 15:30
- Rusiyanın imperiya siyasəti açıq formaya keçir
30 iyun 12:28
- Ruslar Ukraynaya qarşı döyüşmək istəmirlər – daha bir hərbi çağırış məntəqəsində yanğın...
30 iyun 11:20
- ŞOK! Putinin mümkün varisləri açıqlandı – Rusiya elitası yeni dövrə hazırlaşır
30 iyun 11:13
- Azərbaycanda BAYRAM- Qeyri-iş günü bir də 4 aydan sonra olacaq
30 iyun 10:46
- Qarabağdakı məğlubiyyətiniz bu həqiqətin dərs çıxarmalı olduğunuz parlaq bir təzahürüdür
30 iyun 09:31
- Kəngərliyə növbəti köç karvanı yola salındı (FOTO)
30 iyun 09:17
- Nazir vurma cədvəlini bilmədi
30 iyun 08:55
- Rusiya ordusu Zelenskinin bunkerini məhv etdi
30 iyun 01:42
- 15 yaşa qədər qız uşaqları peyvəndlənsin – Həkimlərdan ÇAĞIRIŞ
30 iyun 01:33
- Guya polisi görəndə qardaşlarımın ürəyi dayanıb - VİDEO
30 iyun 01:04
- İran rəhbərliyindən yaralı erməniyə xüsusi dəqqət
30 iyun 00:40
- Dünyada ən populyar kişi və qadın adı: Biri İslam, biri Xristian..
29 iyun 23:53
- Rusiyanın daha bir şəhərində azərbaycanlılara qarşı təqiblər başlayıb
29 iyun 23:20
- Qadın əsgərlər: hansı ölkələrdə xidmət məcburidir, hansı ölkələrdə könüllü?
29 iyun 22:08
- Korrupsiyaya qarşı Mübarizə İdarəsi Ağsu RİH-nin başçısı Rövşən Bağırovun əməllərini görmür ?
29 iyun 21:57
- Samuxda 86 yaşlı qadının üzərində zorakılıq əlamətləri olan yanmış meyiti aşkarlanıb
29 iyun 20:17
- Rusiya hüquq-mühafizə orqanlarının Yekaterinburqda azərbaycanlılara qarşı həyata keçirdiyi zorakılıq – dövlət səviyyəsində cinayətin yeni mərhələsi
29 iyun 19:26
- Rusiya ilə bağlı qərar -Dream Fest-ə də təsir etdi – Siyahı dəyişəcək
29 iyun 19:15
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya