"Vəfa Quluzadə dedi ki, qoy Surət gəlsin...
Region14 iyun 2020 22:15

"Biz cinayətkarlıq çirkabında boğulmağımıza özümüz yol vermişik! Bəsdir!.."
"Hökumət istefa verənə və xainlikdə ittiham edilərək məhkəmə qarşısında durana qədər onların dayanmaq fikri yox idi..."
Bu günlərdə köhnə 25-30 illik kitab-qəzet arxivimi arayarkən gözümə yenə də 2009-cu ildə bir dostumuz vasitəsilə əldə etdiyim bir kitabın siqnal nüsxəsi sataşdı. Tanınmış Amerika araşdırmaçı jurnalisti Tomas Qoltsun “Azərbaycan xronikası” adlı sənədli əsərinin Azərbaycanca nəşri... Həmin kitabın təqdimatı 2016-cı ildə ADA-da “Azərbaycan gündəliyi: Dəliqanlı jurnalistin müharibənin dağıntılarını yaşamış neftlə zəngin postsovet ölkəsindəki sərgüzəştləri” adı altında keçirilib. 1991-ci ildə müstəqil Azərbaycanda ilk əcnəbi jurnalist kimi qeydiyyatdan keçərək XİN informasiya şöbəsinin direktoru Fəxrəddin Qurbanov(hazırda Xorvatiyada səfir) tərəfindən 0000001 saylı ilk mətbuat kartı verilmiş Tomas Qoltsdan söhbət gedir. Bu ABŞ jurnalisti 1991-ci ilin yayından bəri Azərbaycanda yalnız Bakıdakı və Qarabağdakı, hətta Naxçıvandakı bir sıra önəmli olay və proseslərin şahidi olaraq media mənsubu kimi fəaliyyət göstərməyib. T.Qolts, həmçinin, bilavasitə ictimai-siyasi aktlara müdaxilə edərək Rusiyadan ayrılan(!) müstəqil dövlətçiliyimizin formalaşmasına da öz töhfələrini(!) verib. Bunu o, özü kitabında da etiraf edir...

Ötən il tanınmış Amerika araşdırmaçısının Azərbaycanın yaxın tarixində baş vermiş olaylar barədəki xatirələrindən bəzi parçaları vermişdik...
Bu dəfə Moderator.az oxucularına Tomas Qoltsun 4 iyun Gəncə hadisələrindən sonrakı təxminən bir ay ərzində Azərbaycanda şahidi olduğu olay və proseslər barədəki gündəlik qeydlərindən ən maraqlı epizodları nəzərinizə çatdırmağa çalışacağıq... Yəqin ki, Azərbaycan daxilində heç bir siyasi qüvvəyə birbaşa bağlılığı olmayan əcnəbi jurnalistin Azərbaycan xalqının və dövlətinin taleyində həlledici rol oynamış həmin olaylar barədəki tərəfsiz olmalı olan fikirləri oxucular üçün maraqlı olar.
"Bu, inanılmaz idi: 30 nəfər (yaxud lap 100 nəfər) 7 milyon əhalini təmsil edən rejimi devirməkdən ötrü çılpaq çölün düzü ilə irəliləməkdə və istədiklərinə nail olmaqda idi.
.."

(Əvvəli burada:https://www.moderator.az/news/329827.html)
“...Surət Hüseynov Bakıya doğru irəliləməkdə idi... 709-cu alaydan balaca bir dəstə(deyilənə görə, 30 nəfərdən ibarət, amma hər halda ondan daha çox) başçıları ilə onu görməyə gələn müxtəlif elçilər arasında nə şifahi danışıqlar oldusa da, təslim olmadılar və Bakıya doğru irəliləməkdə davam etdilər...
Onları heç kim dayandırmadı. Ordu qan tökməmək barədə ciddi əmr aldığına görə geri çəkildi. Surətin adamları Yevlağı “tutdular”... Sonra onlar Bərdəni “tutdular”... Ölkənin haradasa 15 faizini nəzarətə götürərək daha sonra səmtlərini uzun səhraya bənzər yolla paytaxta doğru dəyişdilər. Bir gün onlar paytaxtdan 200 mil, ertəsi gün isə 150 mil aralı idilər. Sonra onları paytaxtdan 100 mil ayırdı və daha sonra 50 mil yaxınlıqda idilər. Və hökumət istefa verənə və hökumət 709-cu alayı özünə tabe etmək cəhdinə görə xainlikdə ittiham edilərək məhkəmə qarşısında durana qədər onların dayanmaq fikri yox idi...
Elçibəy isə heç bir şey etmədi. Vəfa Quluzadənin dediyinə görə, çox güman ki, o, şok vəziyyətində idi. Bir qism isə düşünürdü ki, o ya sərxoşdur, ya da kim bilir...
Sonra bir gün – səhv etmirəmsə, iyunun ya 9-u idi, ya da 10-u, amma 11-i, 12-i də ola bilərdi - Prezident Elçibəy xarici diplomatları yığdı ki, vəziyyəti izah etsin.
“Hökumət silahlı qiyamla üzləşmişdir”,- o dedi.
Guya ki, buna izah lazım idi...

“Buna cavab olaraq - Elçibəy dedi,- hökumət bunun qarşısını almağa cəhd göstərdi, çünki hər bir suveren dövlətin özünü müdafiə hüququ var...”
Bu, Neandartalın ilk mağara dövlətindən bəri hökumətlər tərəfindən məmnuniyyətlə istifadə olunan “güc vasitələrinin üzərində monopoliya”ya aid köhnə aforizmin versiyası idi. Elçibəyə isə elə gəlirdi ki, o nə isə yeni bir şey deyir...
Sual-cavab zamanı Almaniyanın səfiri telefonun vəziyyətindən şikayətləndi və xahiş etdi ki, Prezident bu məsələ ilə maraqlansın...
“Axır ki, mövqe aydınlaşdırılıb, nəhayət! Hökumət özünü müdafiə etməyə qərar verib”, - Vəfa Quluzadə vəcdə gəldi - “Nəhayət!,”- deyə o, sevincindən qışqırdı.

“Qoy onlar(Surət Hüseynovun tərəfdarları nəzərdə tutulur-S.L.) gəlsin! Vətəndaş müharibələri cəmiyyətləri saflaşdırır və bizim cəmiyyətimizin də buna daha çox ehtiyacı var! Biz cinayətkarlıq çirkabında boğulmağımıza özümüz yol vermişik! Bəsdir! Mən özüm silahlanıb, ora getməyə hazıram!..”
Surətin “ipə-sapa batmayan” batalyonu (və ya dostları, yaxud dəstəsi) irəliləməkdə davam edirdi; və onlar Qazıməmməd(indiki Hacıqabul –S.L.) adlı Allahın unutduğu yerə çatanda hökumət hücuma keçdi. Nəhayət! Lakin hücuma keçmiş dəstə ilə məsələni həll etmək üçün göndərilmiş üç vertolyotdan biri də geri qayıtmadı. Onların hamısı Surətin tərəfinə keçmişdi. Bu, inanılmaz idi: 30 nəfər (yaxud lap 100 nəfər) 7 milyon əhalini təmsil edən rejimi devirməkdən ötrü çılpaq çölün düzü ilə irəliləməkdə və istədiklərinə nail olmaqda idi. Qarabağ ermənilərinin( və onların silahlı dəstələrinin) həm Mütəllibov, həm də Elçibəy hökumətlərinə qarşı nə üçün belə geniş miqyasda uğur qazanmalarına artıq təəccüblənməmək olardı...
Hökuməti xilas etmək üçün heç kim vuruşmaq istəmirdi...
Qeyd:
Gəncə hadisələrinə dair rəsmi hesabatın ərsəyə çıxması üçün bir il vaxt lazım oldu. Nəhayət, 1994-cü ilin aprelində hesabat hazır olanda təhqiqat komissiyasının sədri ( Yəqin ki, söhbət 9 iyun 1993-cü ildə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri
İsa Qəmbərin imzaladığı Milli Məclisin qərarı ilə yaradılmış Gəncə şəhərində baş vermiş hadisələri təhqiq edən deputat-istintaq komissiyasının sədri, Milli Məclisin üzvü, deputat, Baş prokurorun keçmiş müavini Mətləb Mütəllimovdan gedir- S.L) ona qol çəkməməyi üstün tutdu. Əslində həmin hesabat Surət Hüseynovu və 709-cu alayı qanuni hökumətə tabe olmadığına görə təmizə çıxarmışdı, hökuməti isə Surəti özünə tabe etmək cəhdinə görə təqsirli hesab etmişdi. Və beləliklə də, istənilən qəzəblənmiş ordu komandirinə mövcud olan hökumətə qarşı qiyam qaldırmağa və onu zor gücünə devirməyə birdəfəlik qanuni hüquq vermişdi...
Lakin həmin o qara günlərdə, yəni iyun ayının 4-ü və 5-də həlak olanların sayına gəldikdə, rəsmi təhqiqat qrupu əsas faktı gizlədə bilməmişdi: ölənlərin sayı 20-dən çox olmamışdı və demək olar ki, onların hamısı – Prezidentin mühafizə dəstəsinin başçısı da daxil olmaqla – hökumət ordusundan idi. İyunun 5-də gərginliyi azaltmaq məqsədi ilə Gəncəni tərk etməyə cəhd göstərərkən onun əyləşdiyi avtobus pusquya salınaraq gülləbaran edilmişdi...
Bəs Gəncənin Şəhidlər Xiyabanında bizim şahidi olduğumuz dəfn mərasimi nə idi? Komandir Mehman Ələkbərovdan başqa orada bir neçə həftə əvvəl həlak olmuş bir neçə əsgərin cənazəsi basdırılırdı, onların meyitləri lazım olan vaxtda “ölmək” üçün buzda saxlanılırmış...

HEYDƏR ƏLİYEV GƏLİR...
(Davamı var)
Təqdim etdi: Sultan Laçın
Oxşar xəbərlər
- Çar 2-ci Nikolayı güllələmiş sabiq çekistin məxfi səs yazısı- Şahzadə Alekseyə 11 güllə vurduq, ölmürdü (AUDİO)
20 oktyabr 2025 16:33
- Bu kəndlərin adları dəyişdiriləcək - SƏBƏBLƏR
18 oktyabr 2025 22:34
- İlham Əliyev ABŞ Mərkəzi Komandanlığının komandanını qəbul etdi
18 oktyabr 2025 20:27
- Prezident ATƏT sədrini qəbul etdi (YENİLƏNİB)
15 oktyabr 2025 16:03
- Camaat yapışır yaxamdan ki, 2025 də bitir... - Videomüsahibə
14 oktyabr 2025 12:13
- MTN generalı azadlığa çıxdı – Mövlam Şıxəliyevlə eyni gündə qandallanmışdı
11 oktyabr 2025 10:17
- 36 min ödəmişəm, anamı da xəstəxanada öldürüblər - Video
8 oktyabr 2025 02:20
- 102 tələbə Prezident təqaüdü alacaq
4 oktyabr 2025 12:24
- Prezident Maya Sandu ilə görüşdü (FOTO)
2 oktyabr 2025 09:50
- Satışda olan balıqlarla bağlı qorxunc iddia: İnsan NƏCİSİ İLƏ QİDALANDIRILIR
30 sentyabr 2025 14:11
Xəbər lenti
- Ramiz Mehdiyevin Kiyevdə DONUZ ferması və Elmira Axundovanın əlinə KİM və NƏ VERİB ?
21 oktyabr 14:05
- Prezidentlər təkbətək görüşdü - Fotolar
21 oktyabr 13:45
- Qızımın çoxlu qızılları və şəxsi əşyaları oğurlanıb - İsa Həbibbəyli
21 oktyabr 13:00
- Feyxoanın 10 faydası
21 oktyabr 12:42
- Azərbaycana qayıtmaq niyyətim yoxdur - Rəsul Quliyev
21 oktyabr 11:19
- Yazıçı Kəramət Böyükçöl və İlqar Məmmədov arasında qırğın - ÖLÜ -DİRİ SÖHBƏTİ DÜŞDÜ...
21 oktyabr 01:54
- Brejnev-Ford görüşü – imzalanan mühüm saziş, xəz papaq və kürk mübadiləsi
20 oktyabr 22:55
- NAR Çoox Şanslı lotereyasına start verdi
20 oktyabr 22:06
- İlham Əliyevin Qazaxıstana səfəri başladı (FOTO)
20 oktyabr 16:44
- Çar 2-ci Nikolayı güllələmiş sabiq çekistin məxfi səs yazısı- Şahzadə Alekseyə 11 güllə vurduq, ölmürdü (AUDİO)
20 oktyabr 16:32
- Ramiz Mehdiyevin SENSASİON SƏS yazısı - AUDİO
20 oktyabr 13:35
- Prezident bu şəxsləri təltif etdi (SƏRƏNCAM)
20 oktyabr 12:59
- Ramiz Mehdiyev biznes şəbəkəsini genişləndirmək üçün yaxın adamını necə səfir göndərib? — SENSASİON Faktlar
20 oktyabr 11:52
- Mənə Mehdiyev haqda bunu dedilər: elə bildim zarafatdır – Sərdar Cəlaloğlu
20 oktyabr 09:51
- ABORT edirsənsə, təkcə qadının deyil, kişinin də söz haqqı olmalıdır
20 oktyabr 09:05
- Bu gün Zəngilan Şəhər Günüdür
20 oktyabr 02:36
- İlham Əliyev Zəngilanın işğaldan azad edilməsinin ildönümü ilə bağlı paylaşım edib VİDEO
20 oktyabr 01:59
- Müəllimlikdən prezidentliyə - Tufan Erhürman kimdir?
20 oktyabr 01:47
- Şimali Kiprin yeni prezidenti o oldu
19 oktyabr 23:13
- İlkin nəticələr açıqlandı - Ersin Tatar uduzur
19 oktyabr 21:23
- Zahid Oruc ittihamlara belə cavab verdi
19 oktyabr 21:17
- Kimin qarın ağrısı varsa, adımı hallandırır - Elmar Məmmədyarov
19 oktyabr 21:07
- Abbas Abbasovun Moskvadakı planı necə İFŞA EDİLDİ? - Mehdiyev işində daha bir SENSASİYA
19 oktyabr 08:15
- Əli Həsənov həbs edilə bilər – Fövqəladə iclas
19 oktyabr 00:22
- Bu kəndlərin adları dəyişdiriləcək - SƏBƏBLƏR
18 oktyabr 22:34
- Ramiz Mehdiyev Təhlükəzlik Şurasının üzvlüyündən azad edildi
18 oktyabr 20:42
- İlham Əliyev ABŞ Mərkəzi Komandanlığının komandanını qəbul etdi
18 oktyabr 20:27
- 35 İL əvvəl professor Telman Qurbanovu harada ÖLDÜRDÜLƏR: EA-da KABİNETİNDƏ, yoxsa ? SİRR
18 oktyabr 15:56
- FAİZƏ götürdüyü 800 MANAT borcu qaytara bilmədiyi üçün özünü ÖLDÜRDÜ
18 oktyabr 14:48
- Bakıda iş adamı idman zalında öldü
18 oktyabr 13:27
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya