Elektrik stuluna bağlanaraq edam edilən cütlük: Tarixin şok faktları
Onlar təklif olunan şərtlərin heç birini qəbul etməyiblər. Rozemberqlər cütlüyü şərtləri qəbul etmədikləri təqdirdə, edam olunacaqlarını anlasalar da, sövdələşməyə razılıq verməyiblər...
67 il öncə, 19 iyun 1953-cü ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarında Yulias Rozemberq və həyat yoldaşı Etel Rozenberq haqqında məhkəmə hökmü icra olunub və cütlük elektrik stulları vasitəsilə edam edilib.
Rozenmberqlərin edam olunması beynəlxalq müstəvidə böyük müzakirələrə və mübahisələrə səbəb olub. Hələ məhkəmə prosesi zamanı mitinqlər, nümayişlər təşkil olunsa da, tanınmış simalar Amerika hakimiyyətindən onların əfvini, cəzalarının yumşaldılmasını xahiş etsələr də, hətta Albert Eynşteyn, Şarl de Qoll kimi nüfuzlu şəxslər ABŞ prezidentinə müraciət etsələr də hökmün icrasını dayandırmaq mümkün olmayıb.
Rozemberqləri edam kürsüsünə gətirən hansı əməlləri olub? ABŞ öz mərhəmətini cütlükdən, öz vətəndaşlarından niyə əsirgəyib?
Yulias Rozemberq 1918-ci ildə ABŞ-da, Nyu-Yorkda anadan olub. Əvvəlcə dini təhsil almaq istəsə də, sonradan fikrini dəyişən Rozemberq fizika üzrə mütəxəssis olmağa qərar verib. Mexanik-elektrotexnik sahəsi üzrə ali təhsil aldıqdan sonra ABŞ ordusunda rabitə qoşunlarında xidmətə başlayıb.
Rozemberq xidməti illəri zamanı ABŞ-da fəaliyyət göstərən Kommunist Partiyası ilə gizli əlaqələr qurub. Həmçinin o, SSRİ-nin ABŞ-dakı kəşfiyyat rezidenti ilə də məxfi əməkdaşlığa başlayıb. Zaman-zaman SSRİ kəşfiyyatına işləyən Yulias Rozemberq bu sahədəki fəaliyyətini genişləndirərək, Moskvaya xidmət edən şəbəkənin yaradılmasına nail olub.
Hərbi sənaye sahəsi ilə bağlı informasiyaları SSRİ-yə ötürən Rozemberq, ABŞ-ın nüvə silahları ilə bağlı əldə etdiyi bütün məlumatları da sovet kəşfiyyatçılarının ixtiyarına verib. Sonralar məlum olub ki, Yulias Rozemberq 1000-dən artıq məxfi şifrəli sənədləri böyük peşəkarlıqla SSRİ xüsusi xidmət orqanlarının əməkdaşları ilə bölüşməyə müyəssər olub.
Əslən yəhudi olan Yulias Rozenberq Etel adlı yəhudi xanımla ailə həyatı qurub. Etel Kommunist Partiyasının üzvü olub və o, siyasi məsələlərdə həyat yoldaşına kifayət qədər güclü təsirə malik olub ki, Rozemberqin sovet kəşfiyyatına işləməyinə böyük dəstək verib və məxfi görüşlərin bir çoxunda iştirak edib.
Yulias Rozemberqin 1939-ci ildən başlayan casusluğu 1950-ci ilə qədər davam edib. 1950-ci ilin fevral ayında ABŞ Silahlı Qüvvələri Təhlükəsizlik Agentliyinin əməkdaşları “Venona” əməliyyatı zamanı ABŞ hərbi bazaları ilə sovet kəşfiyyatçıları arasında şifrə mübadiləsinin olduğunu aşkar ediblər.
İnformasiya mübadilələrinin İngiltərə üzərindən aparıldığı məlum olanda, ABŞ Federal Təhlükəsizliyi Bürosunun əməkdaşları Rozemberqin agentura şəbəkəsində çalışan amerikalı Harri Holdu İngiltərədə saxlayıblar. Həbs olunan Hold cəzasını yüngülləşdirmək üçün şəbəkənin fəaliyyəti haqqında bütün məlumatları açıqlayıb və agenturaya Yulias Rozemberqin rəhbərlik etdiyini bildirib.
1950-ci ilin iyun ayında Yulias Rozemberq həbs edilib. Onun haqqında casusluq, vətənə xəyanət maddələri ilə cinayət işi açılıb. Cinayət işində nüvə silahları haqqında məlumatların ötürülməsi ilə bağlı xüsusi bənd olduğundan, məsələ birbaşa ABŞ prezidenti Harri Trumen tərəfindən nəzarətə götürülüb.
Məhkəmə zamanı məlum olub ki, Rozemberq hərbi sahədə yüksək vəzifələrdə çalışan 18 nəfər amerikalını casusluğa cəlb edib.
Məhkəmə 1951-ci ilin mart ayında başlayıb. Aprel ayında Yulias Rozemberq və həyat yoldaşı Etel Rozemberq tərəfindən ölüm hökmünə məhkum ediliblər. Qərarda ölüm hökmünün elektrik stullarda icra olunması göstərilib.
Məhkəmə prosesindən sonra cütlüyə şərt təklif olunub. Onlardan SSRİ tərəfindən konkret kimlərə işlədiklərinin və ABŞ-da onların fəaliyyətinə kömək edən yüksəkçinlilərin adlarının açıqlanması tələb olunub. Vəd verilib ki, adlar açıqlandığı təqdirdə məhkəmənin hökmü dəyişiləcək. Cütlük bu şərtdən imtina edib.
Edama bir neçə saat qalmış Rozemberqlərin vəkili onlara ABŞ-ın ədliyyə naziri ilə danışmaq imkanının olduğunu söyləyib və bildirib ki, əgər adlar açıqlansa, ölüm hökmü dəyişdiriləcək. Yulias Rozemberq bu “şans”ın əvəzində onlardan həyat yoldaşı ilə 3 dəqiqəlik görüş istəyib. Onun sonuncu xahişini yerinə yetiriblər və cütlük sonuncu dəfə 3 dəqiqə ərzində öpüşüb ayrılıblar.
Rozemberqlər elektrik stullarına mühafizəçilərin müdaxiləsi olmadan oturublar. Yulias Rozemberqin edamı 4 dəqiqə çəkib. Etel Rozemberq ilk enerji buraxılışından ölməyib. 11 dəqiqədən sonra onun kəmərlərini açanda nəfəs aldığını müşahidə ediblər. Növbəti dəfə stula bağlanan Etel 17 dəqiqədən sonra ölüb.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Rozemberqlərin əfv olunması üçün ABŞ prezidentinə bir çox tanınmış simalar müraciətlər edib. Prezident Harri Trumen bu müraciətləri ümumiyyətlə, qəbul etməyib.
Trumendən sonra prezident seçilən Duayt Eyzenhauer isə ölüm hökmünün mütləq şəkildə həyata keçirilməsinin tərəfdarı olub və o, məsələyə belə münasibət bildirib: “Bizim silahlarımızın sirrlərini, nüvə nailiyyətlərimizi SSRİ-yə ötürənlər düşünməyiblər ki, həmin silahlar sovet dövləti tərəfindən hazırlanıb, bizim üstümüzə yönələcək. Cəza mütləq şəkildə icra olunmalıdır. Onların yanmış və qaralmış sümükləri isə casusluq etdikləri SSRİ-yə göndərilməlidir...”
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 2024 11:47
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 2024 20:57
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 2024 18:28
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 2024 12:48
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 2024 10:24
- Gündüz Əliyevin adına bağlı BUTA əməliyyatının gizlinləri...
21 aprel 2024 18:53
- Üçüncü dünya müharibəsi İrana görə başlayacaq… İmam Əlini gördüm –İran Şahının 1973-cü ildə verdiyi MÜSAHİBƏ
14 aprel 2024 17:25
- Günəş "öləndə" nələr baş verəcək?
12 aprel 2024 21:03
- Bakıda yanacaqdoldurma məntəqəsində benzinə su qatılıb? - Rəsmi açıqlama
11 aprel 2024 20:25
- SOCAR-ın sabiq vitse-prezidenti Mikayıl İsmayılovun keçmiş gəlini dövlət başçısına müraciət etdi
10 aprel 2024 23:08
- Elmira Süleymanova vəfat etdi
25 aprel 14:50
- Məhkəmə Rauf Nağıyevin vəzifəsinə bərpası ilə bağlı qərar verdi- ÖZƏL
25 aprel 14:30
- Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
25 aprel 13:05
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 11:35
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 11:07
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31
- Bu ölkə məktəblərdə rus dilinin tədrisindən İMTİNA EDİR
21 aprel 21:14
- SOCAR-ın sabiq vitse prezidenti Mikayıl İsmayılovun oğlu Xətai məhkəməsinə müraciət etdi – 100 min TƏZMİNAT
21 aprel 20:20
- BU BİTKİ ürəyi daim sağlam saxlayır
21 aprel 19:09