Əsəri mübahisə yaradan, “oğru” Azərbaycanlı alim
Region6 yanvar 2021 21:35

Haqqında internet vasitəsilə məlumat əldə etdiyimiz şəxs Türkiyə ədəbiyyatının ən məşhur simalarından biridir.
Əbdülbaqi Gölpınarlı, əsl adı Mustafa İzzət Baqi – türk ədəbiyyat tarixçisi , tərcüməçi və alim . Mustafa İzzət Baqi xüsusən sufizmi, divan ədəbiyyatını, Səfəvilər dövrü Azərbaycan ədəbiyyatını araşdırıb. Türkiyənin ən böyük sufizm araşdırmaçısı hesab olunur.
Əbdülbaqi Gölpınarlı 1900-cü il yanvarın 12-də Osmanlı İmperiyasında doğulub.
Gölpınarlının atası Azərbaycanın Gəncə şəhərinin Gölbulaq kəndindən olub, anası Aliyə Şöhrət isə çərkəz kökənli ubıxlardandır. Jurnalist olan atası Əhməd Agah Əfəndi mövlavi idi. Gelenbevi məktəbində təhsil aldığı illərdə atasını itirib. Bundan sonra təhsilinə fasilə verərək işləməyə başlayıb. İstanbulda bir kitabxanada çalışıb. Bir müddət Çorumda ibtidai məktəbdə müəllimliklə məşğul olub.
İstanbula qayıdış
1922-ci ildə İstanbula qayıdıb. Burada imtahanla girdiyi İstanbul Oğlanlar üçün Müəllimlər Məktəbini, daha sonra – 1930-cu ildə İstanbul Universitetinin Ədəbiyyat fakültəsini (Türk dili və ədəbiyyatı) professor Köprülüzadə Məhməd Fuad Bəyin nəzarətində hazırladığı "Məlamilik və Məlamilər” adlı mövzusunu müdafiə edərək bitirib. Konya, Kaysəri, Balıkəsir, Kastamonu liseylərində, İstanbul Heydərpaşa liseyində müəllim işləyib. Ankara Universitetində fars dilindən mühazirələr deyib. İstanbul Universitetinin Ədəbiyyat fakültəsində İslam-Türk təsəvvüf tarixi və ədəbiyyatından dərslər verib.
1945-ci ildə Türkiyə Cinayət Məcəlləsinin 142-ci maddəsini pozduğu (oğurluq) ittihamı ilə saxlanılıb. On ay həbsdə yatdıqdan sonra bəraət verilib. 1949-cu ildə öz istəyi ilə təqaüdə çıxıb.
Əbdülbaqi Gölpınarlı 1982-ci il avqustun 25-də İstanbulda vəfat edib.
Elmi fəaliyyəti
1931-ci ildə yazdığı "Məlamilik və Məlamilər” adlı əsəri ilə məşhurlaşan Gölpınarlı "Türkiyat”, "Şarkiyat” və İstanbul İqtisad Universitetinin məcmuələri ilə yanaşı, müxtəlif jurnal və qəzetlərdə çox sayda elmi məqalələri dərc olunub.
"Məlamilik və Məlamilər” (1931) və "Kayğusuz Vizəli Ələddin”dən (1933) sonra, 1936-cı ildə doktorantura dissertasiyası kimi hazırladığı "Yunus Əmrənin həyatı, yaradıcılığı və şeirləri”ni yayımlayıb. Bu əsərinin ardından "Yunus Əmrə və Aşıq Paşa və Yunusun batiniliyi” (1941) və "Pir Sultan Abdal” (1943) əsərlərini nəşr etdirib. Gölpınarlı Mövlana Cəlaləddin Ruminin "Məsnəvi”sini türk dilinə tərcümə edib. 1943-cü ildə Yunus Əmrənin divanını çapa hazırlayıb.
Gölpınarlı Türkiyənin təhsil sistemində bir neçə dərslik müəllifi kimi də tanınır. O, ”İmtahan Monoloq” (1925), ”Mühasibati-Əxlaqiyyə” (1926-1927), "Yurd bilgisi” (IV sinif-1927), "Yurd bilgisi” (V sinif-1927-1928), ”Cümhuriyyət çocuğunun din dərsləri” (III,IV,V siniflər-(1928) və s. kitabları ilə Türkiyə təhsilində xüsusi yer tutub.
"İslam” və "Türkiyə” ensiklopediyalarının hazırlanmasında iştirak edib.
Mübahisə yaradan kitabı
Divan ədəbiyyatını tənqiddən çox ideoloji əsaslarla qiymətləndirdiyi üçün 1945-ci ildə yazdığı kitab ("Divan Edebiyatı Beyanındadır”) böyük mübahisələrə yol açıb. Kitabında müdafiə etdiyi tezisə görə, divan ədəbiyyatı İran ədəbiyyatının pis təqlidi idi; cəmiyyətin problemləri ilə maraqlanmırdı, insanları laqeyd olmağa, xəyallara və taleyə tabe olmağa çağırırdı. Daha sonra divan şeirinə daha yumşaq bir mövqe ilə yanaşan Gölpınarlı "Füzuli Divanı” (1948) və "Nədim Divanı” (1951) kimi əsərlərini çapa hazırlayıb.
Dövrünün tənqidçilərinə görə, kiçik yaşlarında mənimsədiyi mövlavilik, təsəvvüf və tərqiqətlərlə bağlı mövzularda apardığı spesifik araşdırmaları ilə bu sahələrin ən etibarlı alimlərindən biri kimi tanınmışdı.
Ələvilərin yeddi böyük şairi
Əbdülbaqi Gölpınarlı Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin "Səhhət və Mərəz” əsərini yenidən tərcümə edib, 1940-cı ildə fransız dilində yazılmış dörd səhifəlik xülasə ilə İstanbul Universitetinin Tibb Tarixi İnstitutunun elmi məcmuəsində dərc etdirib.
Gölpınarlıya görə ələvilərin yeddi böyük şairi bunlardır: Nəsimi, Şah İsmayıl Xətai, Məhəmməd Füzuli, Qul Himmət, Yəmini, Virani və Pir Sultan Abdal...
Mənbə: Teleqraf.com
Oxşar xəbərlər
- Orxon yazıları və ortaq Türk dili təklifi
14 iyul 2025 23:09
- FSB Rusiyaya 7 milyard dollarlıq ziyan vuran polkovniki öldürdü. Qatillərdən biri 34 yaşlı azərbaycanlı qadındır?
13 iyul 2025 22:45
- Rusiyada azərbaycanəsilli polis rəisi saxlanılıb
13 iyul 2025 20:51
- Azərbaycanlı aktrisa anası ilə şokolad vannasına girdi - FOTOLAR
13 iyul 2025 10:19
- Rusiyada ƏMƏLİYYAT: İki azərbaycanlının malları əllərindən alındı
12 iyul 2025 10:48
- Yazıçı Sabir Əhmədlinin oğlu ilə TƏSİRLİ MÜSAHİBƏ
11 iyul 2025 01:31
- Pul üçün Rus ordusuna yazılan azərbaycanlı Əliquliyev peşmandır: Prezidentə deyin, məni qurtarsın
11 iyul 2025 00:36
- Dağıstan rəhbərinin azərbaycanlılara MÜRACİƏTİ
6 iyul 2025 21:26
- Məni dostlarım öldürdü - Akif Səmədin şeirləri
6 iyul 2025 12:58
- Akademik Yusif Məmmədəliyevin 120 illiyi qeyd ediləcək (SƏRƏNCAM)
5 iyul 2025 23:31
Xəbər lenti
- Fərhad Əhmədovdan 6 milyon dollar rüşvət istənilib - Gəmisinin həbsdən azad olunması üçün...
19 iyul 01:49
- Alimlər nəsli kəsilməkdə olan növləri xilas etməyin yolunu tapdı
19 iyul 01:29
- AMAZONİYA - Azərbaycanda qadın dövləti
19 iyul 01:17
- NAXÇIVAN hoteli sökülür
19 iyul 00:56
- Prezident Ağdamda açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
19 iyul 00:24
- Proporsional seçki sisteminin bərpasına heç bir ehtiyac yoxdur - Əli Hüseynlidən SENSASİON MÜSAHİBƏ
18 iyul 23:50
- Azərbaycan MDB-dən çıxır? - Rusiyadan cavab
18 iyul 22:45
- Prezident onlara müraciət ünvanladı
18 iyul 11:51
- Məzuniyyətə gələn hərbçimiz özünü evində ASDI
18 iyul 11:33
- Belçika parlamentindən Azərbaycana qarşı ədalətsiz və qərəzli qətnamə
18 iyul 10:46
- Alen Simonyan boşaldı - Modellə sevgilidir
18 iyul 10:26
- Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcəyik
18 iyul 09:43
- Ersin Tatar: İlham Əliyev hər zaman bizə sahib çıxıb
18 iyul 09:18
- Rusiya Kilsəsi: Seks cənnətə aparan yoldur
18 iyul 01:56
- Şıxlinski mənim xahişimlə saxlanıldı, Nisanovun bazarı... - Mironov
18 iyul 00:20
- Əli Həsənovla Səttar Möhbalıyevin qudalığı BİTDİ...
17 iyul 23:43
- Ukraynada yeni baş nazir: Müstəqillik tarixində ikinci dəfə...
17 iyul 23:29
- Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada nahar ediblər (FOTO)
17 iyul 22:45
- Rusiyada general dələduzluğa görə həbs edildi
17 iyul 21:55
- İki bacı çayda boğulub öldü
17 iyul 21:36
- Adəm Məmmədov həbsdə qaldı - ZON-a köçürüləcək
16 iyul 20:42
- 1 qramı 5000 dollardan başlayır: Qazaxıstanda dünyanın ən bahalı metalı hasil olunur
16 iyul 01:07
- Kətan toxumu, qaynar su... - Minlərlə manatınız cibinizdə qalacaq
15 iyul 23:28
- Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu: Ərim şübhələndi, dedim ki, bir daha...– ŞOK
15 iyul 23:03
- Rusiya Şahin Şıxlinskinin oğlunu həbs etdi
15 iyul 22:36
- İlham Əliyev: Demokratiya və Milli Birlik Günü güclü və sarsılmaz iradənin tarixdir
15 iyul 12:31
- Hansı Avropa ölkələrində ən yüksək maaş verilir?
15 iyul 11:42
- Tibbin atası İbn-i Sina-dan şəkər xəstəliyinə çarə
15 iyul 11:01
- Putin: Rusiyada QADIN çatışmır – Statistikanı özü etiraf etdi
15 iyul 01:21
- Məleykə Abbaszadə qadınları SAĞMAL İNƏKLƏ müqayisə etdi: Gündə sağılmaq ağırdır..
15 iyul 00:33
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya