Azərbaycanı canı qədər əziz bilən ALİM...
İqtisadiyyat8 yanvar 2021 14:24

Elman Eldaroğlu
Şəxsiyyətin yetişməsində sözsüz ki, ailənin, ictimaiyyətin, təhsilin, onu əhatə edən mühitin rolu böyükdür. Necə deyərlər, insan dünyaya bir fərd olaraq gəlsə də, onu kamil şəxsiyyət kimi zaman yetişdirir. Bu gün sizə Azərbaycanı canı qədər əziz bilən bir türk oğlu türkdən- professor İlhan Başgözdən söhbət açmaq istəyirəm. Doğum şəhadətnaməsində "1921-ci il, arpalar biçilərkən dünyaya gəlib”- sözləri yazılıb. 1965-ci ildən İndiana ştatının Bluminqton şəhərində yaşayıb. Uzun illər İndiana Universitetinin türkologiya fakultəsinə rəhbərlik edib, filologiya elmləri doktoru, emeritus professordur. "Emeritus" sözünün latın dilindən tərcüməsi isə "veteran əsgər" mənasını verir. ABŞ-da bu titulu almaq hər alimə qismət olmur...
Orta məktəbdə oxuduğu zaman cumhur başqanı Mustafa Kamal Atatürk nə üçünsə onların məktəbinə gəlir və təsadüfən onun şagirdi olduğu sinifin həndəsə dərsində iştirak edir. Müəllimin sualına cavab verən şagirdlərdən biri, yazı lövhəsində həndəsi məsələni həll edərkən, rəqəmlərin altında bəndləri bildirən "alfa”, "betta”, "qamma” hərflərini yazanda Atatürk şagirddən soruşur:- "Türk dilində kifayət qədər hərflər olduğu halda, sən niyə yunan hərflərindən istifadə edirsən?”

Şagird çəkinə-çəkinə, müəllimimiz belə öyrədib, söyləyir. Atatürk ayağa qalxıb lövhəyə yaxınlaşır, yunan hərflərini pozub, yerinə "A”, "B”, "C” hərflərini yazır.
Həndəsə müəllimi həm də məktəbin direktoru imiş. Atatürk ondan niyə yabançı hərflərdən istifadə etdiyinin səbəbini soruşur. O isə təlaşla: "Paşam, dövlətimizin bizə verdiyi kitabda belə yazılıb”- deyir. Atatürk kitabı əlinə alıb vərəqləyir və əsəbi halda ikiyə bölüb masanın üstünə tullayır. Bu hadisədən bir həftə sonra həndəsə kitabları yenisi ilə əvəzlənir...
Tükrkiyə Elmlər Akademiyasının fəxri üzvüdür. İyirmi iki kitabın müəllifidir. Onların on dördü türkcə, yeddisi ingiliscə, biri isə fransız dilində nəşr olunub. Azərbaycana cəmi iki dəfə gəlib. Bəxtiyar Vahabzadənin Şəkidəki evində iyirmi gün qonaq da olub. Geri dönəndən sonra Bəxtiyar Vahabzadənin şeirlərini, eləcə də "Azərbaycan dastanları”nı ingilis, "Molla Nəsrəddinin lətifələri”ni isə həm ingilis və həm də fransız dillərinə çevirərək üç kitab nəşr etdirib...
Cavad Heyət haqqında xatirələrini sevə-sevə bölüşən bu 99 yaşlı professorun həyatında çox maraqlı hadisələr olub...
Deyir ki,- "Cavad Heyəti Amerikaya dəvət etmişdim. İndiana Universitetində Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında gözəl çıxış da etdi. Sonradan mən Tehranda onun qonağı oldum. O vaxt şah Rza Pəhləvi hakimiyyətdə idi. Şah Cavad Heyətin xətrini çox istədiyi üçün İranın yüksək vəzifəli adamları onunla mehriban davranırdılar.
Bir dəfə Cavad Heyət Tehrandakı evində təşkil etdiyi məclisdə məni qonaqlara təqdim edib, soruşdu ki, "İstiqlal marşı”-nı oxuya bilərsənmi? Qulağına İran təhlükəsizlik xidmətindən çəkindiyimi, bildirdim. Söylədi ki, çəkinmə, burada əyləşənlərin hamısı vəzifəli adamlardır. Məsələn, bu kişi şahın təhlükəsizlik xidmətinin rəisidir, o, kişi isə Tehran polisinin rəhbəridir. Dedim, axı mənim səsim yoxdur. Dedi ki, onda oxuma, şeir kimi söylə. Söylədim, məclisdəkilər "İstiqlal marşı”-nı ayaq üstə dinləyib, sonda məni gurultulu alqışlara tutdular”...

2016-2017-ci illərdə İndianada, Bluminqtondakı evində bir neçə dəfə qonaq olduğumdan onu yaxşı tanıyıram. Çox mehriban, təvazökar, həlim insandır. Qonaqlarını yüksək səviyyədə qarşılayıb, yola salmağı bacarır. Yumor hissi də öz yerində. Hər dəfə həmsöhbət olarkən dostluq etdiyi insanlar haqqında danışıb kövrəlsə, onların yoxluğuna heyfsilənsə də zarafatından da qalmırdı. Sonuncu görüşümüzdə isə onunla sağollaşarkən Böyük Britaniyanın sabiq baş naziri Uinston Çörçillin 1964-cü ildə bir gənc jurnalistə dediklərini söyləyib, məni qapıyadək ötürdü. Müsahibə götürən jurnalist 90 yaşlı Çörçilldən ayrılarkən ona:- "Cənab Çörçill, ümid edirəm ki, sizinlə 2000-ci ildə yenə də görüşəcəyik.” O isə gülümsəyərək:- "Bunu sənə arzulamazdım. Sən məndən yaşda çox kiçiksən”- söyləyir...
İlhan Başgözün bu ilin payızında 100 yaşı tamam olacaq. Deyirlər ki, insan qocaldıqca uşaqlaşır, davranışında, hərəkətlərində xətalara yol verir. Amma onun nə davranışında, nə hərəkətlərində zərrəcə qüsur tapmaq olmur…
Türkiyə dövləti bütün ömrünü ABŞ-da türkçülüyə həsr etmiş ahıl yaşlı bu alimə ehtiram əlaməti olaraq, bu günlərdə onun Vətənə dönməsi üçün, xüsusi ambulator təyyarə göndərib. Çikaqo hava limanından start götürən həmin təyyarə artıq Türkiyədədir. Və bir neçə gündür ki, Türkiyyə mətbuatı bu hadisədən, İlhan Başgözdən yazır…
Oxşar xəbərlər
- Bəşəriyyətin məhvi:kişilərdə spermatozoid 59% azalıb
27 fevral 2021 15:46
- Cəfər Cabbarlı bu filmdə nəyə etiraz edirdi? – “Sevil”in
27 fevral 2021 12:52
- Azərbaycanda böyük əfv GÖZLƏNİLİR
27 fevral 2021 10:51
- "Büdcədən pulların "sağılması"... davam edə bilməz" - Prezident
27 fevral 2021 10:30
- Səfir oğlunun Rasim Məmmədovla əlaqələrini gizlətməsinin sirri
27 fevral 2021 10:13
- İlk ağıllı kəndlərimiz: Zəngilanın 1-ci, 2-ci, 3-cü Ağalı kəndləri
26 fevral 2021 13:08
- Bir Qacar ailəsinin Şuşa hekayəsi (FOTOLAR)
25 fevral 2021 20:49
- Azercell Telekom MMC-nin prezidenti Vahid Mürsəliyev - MÜSAHİBƏ
25 fevral 2021 20:41
- Milyonlarla ürəyin kədəri və inamı... - Fotolar
25 fevral 2021 20:00
- İlham Əliyev Ərdoğanı təbrik etdi
25 fevral 2021 10:09
Xəbər lenti
- Hər gün 30 qram kərə yağı yeməlisiz - VACİB SƏBƏB
27 fevral 22:47
- Bəşəriyyətin məhvi:kişilərdə spermatozoid 59% azalıb
27 fevral 15:46
- 1-ci vitse-prezident Firdovsi Umudov Kamran Məhərrəmlini xüsusi ittiham qaydasında məhkəməyə verib
27 fevral 14:06
- Cəfər Cabbarlı bu filmdə nəyə etiraz edirdi? – “Sevil”in
27 fevral 12:52
- Sabiq MTN şefi Nəriman İmranovun oğlu Arazın...
27 fevral 12:36
- “Çalıquşu”unun Fəridəsi: Sevildiyini bilmək çox böyük xoşbəxtlikdir
27 fevral 12:02
- 202 gündür bağlı qalan Bakı metrosu ...HAZIRDIR
27 fevral 11:28
- Ağstafada çoban arvadını və ferma sahibini güllələdi - şok cinayət
27 fevral 11:11
- Azərbaycanda böyük əfv GÖZLƏNİLİR
27 fevral 10:51
- "Büdcədən pulların "sağılması"... davam edə bilməz" - Prezident
27 fevral 10:30
- Silahlı şəxslər 100-dən çox məktəbli qızı QAÇIRDI
27 fevral 10:20
- Səfir oğlunun Rasim Məmmədovla əlaqələrini gizlətməsinin sirri
27 fevral 10:13
- Qulu Məhərrəmli Xocalıdan danışdı: “Vertolyota minəndə ...
26 fevral 23:07
- Qaz ver, Ruslan Əliyev, qaz ver… Azəriqaz
26 fevral 20:46
- Rübabə Muradovanın qızı
26 fevral 19:35
- Polkovnik Elxan İbrahimov vəzifəsindən AZAD EDİLDİ
26 fevral 18:16
- AZTV “Diriliş Ərtoğrul“u neçə manata tərcümə etdirir?
26 fevral 13:28
- İlk ağıllı kəndlərimiz: Zəngilanın 1-ci, 2-ci, 3-cü Ağalı kəndləri
26 fevral 13:07
- “Ruhlar ölməz, ədalət itməz”
26 fevral 10:39
- Xocalı soyqırımından 29 il ötür
26 fevral 10:34
- Bir Qacar ailəsinin Şuşa hekayəsi (FOTOLAR)
25 fevral 20:49
- Azercell Telekom MMC-nin prezidenti Vahid Mürsəliyev - MÜSAHİBƏ
25 fevral 20:39
- Milyonlarla ürəyin kədəri və inamı... - Fotolar
25 fevral 20:00
- Paşinyan tərəfdarları və müxaliflər arasında qarşıdurma - Video
25 fevral 19:51
- Prezident Şağanda Reabilitasiya Pansionatının açılışında
25 fevral 14:13
- “Bakcell”dən onlayn iş və təhsil üçün internet paketi
25 fevral 13:43
- Liseyinin direktoru həbs edildi
25 fevral 13:07
- Sumqayıt Kommunal Təsərrüfat Birliyi yolları təmizləyir
25 fevral 10:30
- İlham Əliyev Ərdoğanı təbrik etdi
25 fevral 10:09
- “Ziya Kazımovun ilk sualı bu oldu”
25 fevral 10:03
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya