Altı yaşlıların imtahan macəraları - KÖŞƏ

BDU-nun dosenti Çinarə Vüqar
Azərbaycan təhsilində altı yaşlıların imtahan macəraları
Deyilənə görə , günlərin birində Cuha bir xəstənin görüşünə gedib onun vəziyyətinin ağırlaşdığını gördükdə , onun adamlarına başsağlığı verir. Xəstənin qohumları soruşurlar ki, xəstə sağdır, başsağlığı verməyə nə lüzum var. Cuha deyir: “Xəstənin ölüm ayağında olduğunu görürəm, odur ki, bəri başdan başsağlığı verdim”.
Bu gün Azərbaycan təhsili elə vəziyyətdədir ki, insanın ona başsağlığı vermək həvəsi gəlir. O gün tanınmış həkimlərdən biri ilə söhbət edirdim. O, yarı ciddi, yarı gerçək mənə dedi: “Onurğanın reabilitasiyası Azərbaycan təhsilində aparılmalıdır. Çünki təhsil millətin onurğa sütunudur. Hazırkı vəziyyətdə bu onurğasında əyilmələr baş verir”. İndi soruşacaqsınız ki, niyə?
Elə başlayaq orta məktəblərin rus bölməsinə daxil olmaq istəyən altı yaşlı balacaların imtahan macəralarından. Bildiyimiz kimi, bu gün Azərbaycanda yüksək vəzifə sahibi olmaq üçün Biləcəridən, ən əsası Bayıldan o yana keçmək lazımdır. Kim ki, xaricdə təhsil alıb, onun yeri lap başlardadır. Bu vəziyyət elə Sovet dövründə də belə idi. Moskvanın nüfuzlu ali məktəblərini bitirənlər xüsusi imtiyazlara malik idilər. Sadəcə bu gün Moskvanın mötəbər ali məktəblərinin yerini Türkiyənin, Amerikanın , İtaliyanın və digər xarici ölkələrin ali məktəbləri tutur. O ali məktəblər ki, onların çoxuna Azərbaycanın mötəbər ali təhsil ocaqlarında heç olmasa 200 bal toplaya bilməyənlər daxil olurlar. Cibi dolu olanlar üçün xarici ölkədə hər bir ali məktəbin qapıları taybatay açıqdır. Bu gün Azərbaycanda adi bir işə girmək üçün də rus dilini mükəmməl bilmək tələb olunur. Belə olan vəziyyətdə, sözsüz ki, valideynlərin böyük qismi övladlarının rus bölməsində təhsil almalarını istəyirlər. Qeyd edək ki, məktəblərdə rus bölmələrində ciddi kadr çatışmazlıqları da vardır. Bu səbəbdən, azərbaycan bölməsində 40 şagird üçün iki sinif açılanda, rus bölməsində 50 nəfər bir sinifdə təhsil alır. Bu da təhsilin səviyyəsində özünü mənfi şəkuldə göstərir. Bu məsələnin bir tərəfi. Digər tərəfdən, balacalar rus dilindən imtahan vermək məcburiyyətində də qalırlar. Sözsüz ki, əgər uşaq rus dilində heç nə anlamırsa, onun rus bölümündə təhsil alması absurddur. Amma anlayışı olan balacaya onun yaşına uyğun olmayan sualları vermək ən azı ...
İki il bundan əvvəl anası rus, atası azərbaycanlı olan qonşumuzun altı yaşlı qızı imtahan verirdi. Evdə rus dilində valideynləri ilə ünsiyyətdə olan, rus anasının südünü əmmiş Nərminəyə verilən suallar nəinki uşağı, elə onun 60 yaşlı əslən rus olan nənəsini belə dəhşətə gətirmişdi:
-Sənin baban var?
- Var.
-Babanın adı nədir?
-Babamın adı Faiqdir.
- Sənin baban nəçidir?
- İdmançı.
- İdmanın hansı növü ilə məşğul olur?
- Babamın çoxlu medalları var.
- Yaxşı, medalları var, bəs idmanın hansı növündə uğur qazanıb?
Balaca Nərminə təəccüblə çiyinlərini çəkir. Müəllim isə sualları verməkdən yorulmur:
- Yaxşı, mənə de görüm baban neçənci illərdə o medalları alıb?
Bu zaman Nərminin nənəsi dözməyib dillənir:
- Mən neçə illərdir ki, ərimlə bir evdə yaşayıram, amma o medalların alınma tarixini heç özüm belə bilmirəm, uşaq haradan bilsin.
- Yaxşı, de görüm ağır atletikada nə edirlər?
Nərminə təəccüblü baxışlarla ona sual verən müəllimə baxırdı. Müəllim isə suallarını davam edirdi:
- Molyar nə ilə məşğul olur?
Nənə əsəbi halda ayağa qalxıb Nərminin əlindən tutaraq otaqdan çıxır.
Əslində, bu hadisə nə ilkdir, nə də sonuncu. Verilən suallara öz doğma dilində cavab verə bilməyən, çox zaman verilən sualların mahiyyətini anlamayan balacaları belə ağır sorğu-suala cəlb etmək ən azı onlarda ilk gündən təhsilə qarşı bir ikrah hissi oyadır. Ümumiyyətlə, bu imtahanların keçirilməsi absurddur. Belə ki, onsuz da oxuya bilməyən şagird sinifdə qalır. Bunun da məsuliyyəti valideyinin üzərinə düşür. Maraqlıdır, necə olur ki, rus bölməsində birinci sinifdə 50 şagird oxuyursa, bu say altıncı sinifdə 30-a düşür. Ali məktəblərin rus bölümlərinə sənəd verənlərin sayı da azdır, yerlər boş qalır. Mən hələ magistraturanı demirəm. Mənim elə tələbələrim var ki, yarı rus, yarı azərbaycan dilində danışırlar. Sonradan məlum olur ki, ibtidai sinfdə rus bölümündə təhsil alan bu tələbələr, yuxarı sinifdə təhsilini azərbaycan dilində davam etdiriblər. Deməli, rus bölməsində təhsilini davam etdirə bilməyən şagirdlər, sözsüz ki, azərbaycan bölməsinə keçirlər.
Altı yaşlı uşağa zəhmli baxışlarla baxan müəllim:
“Ananın atasının adı nədir, bəs onun atasının adı nə olub, ananın ulu babası necə adlanır” – sualını verirsə, o özünü gülünc vəziyyətə qoyur. Rus dilində mahnı oxumağı, şeir deməyi bacaran, rəngləri, sayı, əşyaları, heyvanların adlarını bilən altıyaşlını dərhal rus bölməsinə qəbul etmək lazımdır. Bu gün imtahan verən altı yaşlı doğma dilində ünvanını bilmirsə, bunu rus dilində necə ifadə etsin? O balacadan onun anasının telefon nömrəsini, iş ünvanını soruşmaq nə qədər doğrudur? İnanın, o körpə, heç azərbaycan dilində bu sualların cavabını bilmir.
Məktəblərin hazırlıq qrupları var. Bu gün pandemiya şəraitində vəziyyət daha kritikdir. Məktəblərdə təhsil distant təhsillə əvəzlənib. Beş yaşlı balacalar distant şəklində təhsil alırlar. Sizcə partada oturmağı bacarmayan, məktəbin nə olduğunu bilməyən, cəmi iki-üç gün məktəbə gedən uşaqlar distant şəkildə hansı təhsili ala biləcəklər? Pandemiya şəraiti ilə bağlı kurslarda əlavə təhsillər də dayandırılıb. Belə olan şəraitdə valideynlərin nə qədər çətinliklərlə üzləşdikləri heç kimə sirr deyil.
Azərbaycan təhsilinə o qədər əndrəbadi qanunlar gətirilib ki, Avropanın inkişaf etmiş ölkələrinin elm adamları bunu eşidəndə təəccübünü gizlədə bilmir. Belə çıxır ki, Amerikaya köçən azərbaycanlı ailəsi təhsilsiz qalmalıdır ki, o, ingilis dilini bilmir? Əksinə, Qərb ölkələrində elə şagirdlərə hətta əlavə kurslar belə təşkil olunur, özü də təmənnasız. Oralarda 50 şagirdi bir sinifdə oturdub heç kimə dərs keçirilmir. Əgər biz Avropaya inteqrasiya ediriksə, nədən onların yaxşı işlərindən bəhrələnmirik? Azərbaycan reallığında rus bölməsinə gedən altı yaşlıların imtahan verməsi məntiqi məntiqsizlikdir. Ümid edirik ki, Təhsil Nazirimiz Cənab Emin Əmrullayev belə məntiqsiz imtahanları ləğv edəcək və Azərbaycan təhsili absurd qaydaların buxovlarından azad olunacaq.
- Məleykə Abbaszadə qadınları SAĞMAL İNƏKLƏ müqayisə etdi: Gündə sağılmaq ağırdır..
15 iyul 2025 00:33
- Amerikalı milyarderin SON sözləri: Uşaqlarınıza VARLI olmağı yox, XOŞBƏXT olmağı öyrədin
14 iyul 2025 11:53
- Bu gün 34 mindən çox abituriyent imtahan verəcək
13 iyul 2025 09:15
- İran 300 MİNDƏN ÇOX ƏFQANI ölkədən qovur. SƏBƏB ?
11 iyul 2025 12:55
- Rusiyada büdcə kəsiri 6 dəfə artıb; Təhlükəsizlik yastığı sürətlə boşalır...
9 iyul 2025 02:30
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
7 iyul 2025 15:42
- Sibir manyakı - ovçu tayqada insanları ovlayıb, qadınları qaçırıb aylarla saxlayıb
4 iyul 2025 12:42
- 33 yaşlı müsəlman ABŞ siyasətində dönüş nöqtəsi yaratdı...- Nyu-York meri ola bilər...
2 iyul 2025 00:11
- Qadın əsgərlər: hansı ölkələrdə xidmət məcburidir, hansı ölkələrdə könüllü?
29 iyun 2025 22:08
- Maşınlarını işçilərə yuduzduran direktor və müavini - Cəzalandırılacaq
27 iyun 2025 00:01
- Fərhad Əhmədovdan 6 milyon dollar rüşvət istənilib - Gəmisinin həbsdən azad olunması üçün...
19 iyul 01:49
- Alimlər nəsli kəsilməkdə olan növləri xilas etməyin yolunu tapdı
19 iyul 01:29
- AMAZONİYA - Azərbaycanda qadın dövləti
19 iyul 01:17
- NAXÇIVAN hoteli sökülür
19 iyul 00:56
- Prezident Ağdamda açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
19 iyul 00:24
- Proporsional seçki sisteminin bərpasına heç bir ehtiyac yoxdur - Əli Hüseynlidən SENSASİON MÜSAHİBƏ
18 iyul 23:50
- Azərbaycan MDB-dən çıxır? - Rusiyadan cavab
18 iyul 22:45
- Prezident onlara müraciət ünvanladı
18 iyul 11:51
- Məzuniyyətə gələn hərbçimiz özünü evində ASDI
18 iyul 11:33
- Belçika parlamentindən Azərbaycana qarşı ədalətsiz və qərəzli qətnamə
18 iyul 10:46
- Alen Simonyan boşaldı - Modellə sevgilidir
18 iyul 10:26
- Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcəyik
18 iyul 09:43
- Ersin Tatar: İlham Əliyev hər zaman bizə sahib çıxıb
18 iyul 09:18
- Rusiya Kilsəsi: Seks cənnətə aparan yoldur
18 iyul 01:56
- Şıxlinski mənim xahişimlə saxlanıldı, Nisanovun bazarı... - Mironov
18 iyul 00:20
- Əli Həsənovla Səttar Möhbalıyevin qudalığı BİTDİ...
17 iyul 23:43
- Ukraynada yeni baş nazir: Müstəqillik tarixində ikinci dəfə...
17 iyul 23:29
- Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada nahar ediblər (FOTO)
17 iyul 22:45
- Rusiyada general dələduzluğa görə həbs edildi
17 iyul 21:55
- İki bacı çayda boğulub öldü
17 iyul 21:36
- Adəm Məmmədov həbsdə qaldı - ZON-a köçürüləcək
16 iyul 20:42
- 1 qramı 5000 dollardan başlayır: Qazaxıstanda dünyanın ən bahalı metalı hasil olunur
16 iyul 01:07
- Kətan toxumu, qaynar su... - Minlərlə manatınız cibinizdə qalacaq
15 iyul 23:28
- Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu: Ərim şübhələndi, dedim ki, bir daha...– ŞOK
15 iyul 23:03
- Rusiya Şahin Şıxlinskinin oğlunu həbs etdi
15 iyul 22:36
- İlham Əliyev: Demokratiya və Milli Birlik Günü güclü və sarsılmaz iradənin tarixdir
15 iyul 12:31
- Hansı Avropa ölkələrində ən yüksək maaş verilir?
15 iyul 11:42
- Tibbin atası İbn-i Sina-dan şəkər xəstəliyinə çarə
15 iyul 11:01
- Putin: Rusiyada QADIN çatışmır – Statistikanı özü etiraf etdi
15 iyul 01:21
- Məleykə Abbaszadə qadınları SAĞMAL İNƏKLƏ müqayisə etdi: Gündə sağılmaq ağırdır..
15 iyul 00:33