Dilavər Əzimlinin həyat yoldaşı: "Ölüm xəbərini mənə sürücü..."
Region5 mart 2021 10:51

Koronavirusdan vəfat edən tarixçi alim Dilavər Əzimlinin həyat yoldaşı Arzu Qazıyeva ərinin ölümü ilə bağlı yazıb.
Qaynarinfo Arzu Qazıyevanın yazısını təqdim edir:
63 gün həyəcan, qorxu, təlaş, nigaranlıqlar, qeyri-müəyyənlik… Düşünürdüm, xeyli vaxtdan sonra yaxşı bir xəbərlə bura ayaq basaram, 63 günün sarsıntılarının əvəzi kimi. Lakin belə olmadı. Olmadı! Pis xəbər özündən əvvəl ayaq açır.
Dilavər Əzimli… Sadəcə bizim 63 günümüzdən danışmaq istəyirəm.
Özünü yaxşı hiss eləmirdi. Qızdırması vardı. Dava-dərman edirdim, düşürdü, sonra yenidən qalxırdı. İki gün beləcə əlləşdik. Üçüncü gün KT etdirdi, qan testi verdi. Testi təmiz çıxdı, KT isə viral pnevmoniya göstərdi. Bir ciyəri 20%-dək, digəri 5% zədələnmişdi - buzlu cam. Elə orda da bizə xəstəxanaya getməyi tövsiyə etdilər, özü də modul tiplilərə: "Siz özünüz təkbaşına öhdəsindən gələ bilməzsiz. O məkrli xəstəlikdir, əlinizdə tibbi resurslar kifayət qədər deyil. Amma orda hər anın nəzarəti və tədbiri var”.
Xəbərdarlığa baxmayaraq, həkim müalicə kursunu da yazdı, hər ehtimala qarşı. Elə həmin gün dava-dərmana başladıq. Səhəri günsə… Fikri dəyişdi, çox həyəcanlanmışdı, xəstəxanaya getməyini istədi. Dostlardan orda - "Fövqəladə"nin Zığdakı modulunda yatıb sağalanlar vardı. Riskə getmədim. Sonra özümə bağışlaya bilməzdim. Elə indi də bağışlamıram, amma indi məhz ora getməyimizi. Təcili Tibb Yardım maşınını çağırdıq. Əvvəl aparmaq istəmədilər, dedilər ki, yüngüldür, bəlkə evdə müalicə edəsiz. Dedim, bəs sonra ağırlaşsa və mən öhdəsindən gələ bilməsəm? Onda gec olmazmı? Və beləcə, Zığa yola düşdük.
19-cu korpus, 1-ci mərtəbə, 1-ci palata. Dilavərin taleyilə qəddarcasına oynamış məkrli məkan. Tam qapalı, tam təcrid olunmuş, vərdiş etdiyi həyat tərzindən uzaqlaşmış, əlaqə yalnız telefonladır. Ağır psixoloji təsir istənilən sağlam adamı belə xəstələndirər. Məncə, COVİD-lə bağlı informasiya və təbliğat texnologiyası kökündən dəyişilməlidir. Bu barədə ayrıca yazacam.
Birbaşa əlaqələrimiz dörd gün davam etdi. Öz ayağı ilə xəstəxanaya getmiş adamın artıq elə bu dörd gündə vəziyyəti ağırlaşmağa başladı. Beşinci gün saat 3-dən sonra əlaqələrimiz tamam kəsildi. Onu müalicə edən cavan Orxan adlı həkimlə bir neçə dəfə danışdıqdan sonra öyrəndik ki, reanimasiyaya köçürüblər. Niyə? Müalicə düzgün getməmişdi, ya yüngül görüb yüngül də yanaşmışdılar?? Elə bilirsiz ki, sizə həqiqəti söyləyəcəklər? Qətiyyən. Onların növbətçi cavabları həmişə hazırdır.

Bəs biz indi ondan necə xəbər tutmalıydıq, bunu bizə həkimi söyləmədi, "bilmirəm” dedi.
Sonra orda yatan dostlardan öyrəndik ki, xəstəxananın "Call sentre” adlı bir məlumat mərkəzi var. Şəhər nömrəsi ilə ora zəng edib reanimasiyada yatan xəstələr haqqında məlumat əldə etmək olar. Gün ərzində 3-4 dəfə məlumatlar sistemə yerləşdirilir, operator ad-soyadla həmin məlumatları xəstənin sahibinə ötürür. Amma… Ora düşmək üçün elə xətdə növbəyə durmaq lazımdır. Məsələn, sizin növbəniz 22-dir. Və 1-ci olmaq üçün mütləq xətdə gözləmək lazımdır. Buna da 1-3 saat vaxt gedir. Məlumatlarsa bunlardır: saturasiya (qanda oksigenin göstəricisi), təzyiq, nəbz və vəziyyətinin qiymətləndirilməsi - orta-ağır, ağır və kritik. Başqa hansısa məlumat ala bilməzsiz, əgər reanimasiya həkiminin əlaqə nömrəsi sizdə yoxdursa.
Sonra kritik vəziyyət, ictimaiyyətin çağırışları, yüksək səviyyədə nəzarətin gücləndirilməsi və gecəylə təcili EKMO aparatına qoşulma. SNA (İVL) aparatından sağ çıxmama səviyyəsi 80%-dirsə, EKMO aparatında sağ qalma şansı 90%-dir. Bu qısa müddətdə tamamilə sıradan çıxmış (bunun təqsirinin həkimlərdə olması fikrindən heç zaman vaz keçməyəcəm) ciyərlərin bərpasına yeni ümidlər yarandı. Ən azı on gün aparatda olacağı dəqiq idi. Ən çoxu isə iki həftə. Ondan da o yanasısa bizi narahat etməməli idi. Bir ay da, iki ay da, üç ay da ola bilərdi, hətta dörd-beş ay yatan insanların təcrübəsi vardı. Həkim belə söyləmişdi. Vəziyyəti getdikcə yaxşılaşırdı. Həkimi o qədər nikbin idi ki, bizimlə sevincək danışırdı. Lakin gen-bol iki həftəni gözləməyə səbr çatmadı. Səkkizinci gün həkimi dedi ki, Dilavəri aparatdan ayırmaq qərarına gəlinib. Belə qərarlar adətən kollektiv qəbul edilir. Buna səbəb birinci dəfə yoxlanılan sınağın uğurlu alınması idi. Lakin nə sonrakı gün, nə də sonrakı iki gündə sınaq özünü doğrultmadı. Ciyərlər bərpa olunma mərhələsində olsa da, aparatdan ayrılmağın şərtlərinə və tələblərinə cavab verməyə hazır idimi? Həkimlər sadəcə tələskənliyə yol vermişdilər. Mənə verilən izahlardan belə anlaşılırdı. Daha sonra isə məlum oldu ki, ortaya sepsis deyilən infeksiya düşüb. Sepsis xəstəxanadaxili infeksiyadır, adətən aparatlardan keçir, qanla bütün orqanlara yayılır və vaxtında müəyyələşdirilib düzgün müalicə olunmadığı halda ölümlə nəticələnir. Onun EKMO aparatından keçməsi 26%-dir. Dilavər təəssüf ki, bu 26%-in içində oldu. İki həftə sərasər həmin infeksiya ilə döyüşdü və onu adladı. Elə bildik hər şey yoluna qoyuldu. Ancaq sepsis özü ilə fəsadlar da gətirdi, ciyərlərin fibrozlaşması. İndi onlar aradan qaldırılmalıydı. Bunasa zaman lazım idi. Beləcə, Dilavər EKMO-da uzunmüddətli yatma mərhələsinə keçirildi. Sonrakı bir ayda əldə olunan cüzi irəliləyişləri qane edəcək sayılmırdı. Mənim üçünsə misqal da ümid idi. Həkimi sonadək gedəcəklərini söylədi: "Ondan da ağır xəstələri ayağa qaldırmışıq”.
Martın 3-ü. O məşum gün… Mobil telefonumdan gələn o səs qulağımdan heç zaman çəkilməyəcək:
- Bura Dilavər Əzimlinin yaşadığı yerdir?
- Bəli.
- Siz onun nəyisiz?
- Həyat yoldaşı.
- Dilavər Əzimli rəhmətə gedib. Mən onu Semaşkoya aparıram. Zəhmət olmasa ora gəlib təhvil alın.
- Siz kimsiz?
- Sürücü.
Xəstəxana ən yüksək - Prezident səviyyəsində nəzarətə alınan ALİMİ, PEDAQOQU, ZİYALINI, VƏTƏN AŞİQİNİ "öz adına layiq yola saldı”. Onun ölüm xəbərini mənə çatdırmağı morqun sürücüsünə tapşırmışdılar.
…Mən sonuncu dəfə Dilavəri orda gördüm - Semaşkoda. O, artıq mənə baxmırdı.
63 gün belə bitdi: ümidlərin, gözləntilərin qəfil məhvi ilə…
Məni çox adam qınayırdı ki, gərək xəstəxanaya qoymayaydın, evdə müalicə edəydin. Axı bunun hansı halda düzgün addım olduğunu əvvəlcədən necə müəyyən edəsən ki? Necə edəsən ki, sonrakı peşmançılıq baş verməsin? Xəstəxanalar məgər elə müalicə üçün deyilmi? Sadə vətəndaşlar nə etsinlər ki, ölkənin səhiyyə sisteminin özünün bərbad vəziyyəti onlarda nə həkimlərə, nə də xəstəxanalara etibar, inam saxlamayıb.
Yox, əzizlərim, məni qınamayın, sağ qalmaq, sağalmaq lotereya kimidir. Kimsə udur, kimsə uduzur. Orqanizmi ölümdən qayıtmaqla, bir dəfə yaxşılaşmaqla, sepsisi belə adlamaqla sağalmaq, yaşamaq istəyini ifadə edən Dilavərin lotereyası "uduşlu olmadı”. EKMO aparatı 90% yaşamağa şans tanısa da, qalan 10% sağ çıxmamağın payına düşdü. "Septik şok” həkimin verdiyi son hökm idi…
Bu sarsıntılı günlərdə mənəvi dəstəyilə daim bizə yardımçı olan hər kəsə ayrı-ayrılıqda dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Xüsusilə də mənim müraciətlərimi hər zaman anında cavablandıran, nazımızla oynayan, əlindən gələni əsirgəməyən millət vəkili Qənirə Paşayevaya! Dilavərdən ötrü hər dəqiqə haray çəkmiş DOSTLARINA! Onun sağalması üçün ölkə rəhbərliyinə qədər müraciət etmiş insanlara! Əfsuslar olsun ki, bütün bu çabalar gözlədiyimiz nəticəni vermədi. Mən HƏYAT YOLDAŞIMI, övladlarım ATALARINI, tarix elmi ALİMİNİ, tələbələr PEDAQOQUNU, ictimaiyyət sözün həqiqi mənasında QİYMƏTLİ ZİYALISINI, AZƏRBAYCAN ÖZ AŞİQİNİ İTİRDİ! Belə ŞƏXSİYYƏTLƏR 100 ildə bir dəfə yetişir!
Nur içində yat, gözəl İNSAN, mənim əziz və mehriban Dilavərim! Səndə sığar ikən cahan, sən bu cahana sığmadın,
Gövhəri-laməkan səndin, kövnü məkanə sığmadın!
Allah o dünyanı versin! Amin!
Oxşar xəbərlər
- Sumqayıtda kürəkən qayınatasını qətlə yetirdi
12 iyul 2025 11:02
- Keçmiş nazir xanımı və gəlinlərindən DANIŞDI: İkisi də əcnəbidir - VİDEO
11 iyul 2025 13:15
- Yazıçı Sabir Əhmədlinin oğlu ilə TƏSİRLİ MÜSAHİBƏ
11 iyul 2025 01:31
- Milli Məclisin deputatı Azər Allahverənov Nardaran qəsəbəsində vətəndaşları qəbul edib
10 iyul 2025 12:18
- Uşağa görə muştuluq aldılar, gecə isə yoldaşımın meyitini verdilər
10 iyul 2025 10:00
- Həbsdə olan vəkil Adəm Məmmədov bu şəxsi məhkəməyə verdi
10 iyul 2025 01:46
- Bakıda nişana hazırlaşan oğlanı öldürdülər - Dedim ki, bura yaşayış yeridir, söyüş söyməyin
10 iyul 2025 01:18
- Paraşütlə tullanıb... ÖLMƏK neçəyədir?
9 iyul 2025 11:09
- Rusiyada intihar edən nazirlə bağlı şok məqamlar: Hamıdan birinci gəlib göz yaşı tökən gənc qadın kimdir?
8 iyul 2025 02:17
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
7 iyul 2025 15:42
Xəbər lenti
- Sumqayıtda kürəkən qayınatasını qətlə yetirdi
12 iyul 11:02
- Rusiyada ƏMƏLİYYAT: İki azərbaycanlının malları əllərindən alındı
12 iyul 10:48
- Atası ilə səfərə getmək qadağan olundu
12 iyul 00:59
- Nazirin oğlu nasizmdə ittiham olunur: İşə təhlükəsizlik xidməti qarışdı
11 iyul 23:06
- Ata 25 yaşlı tennisçi qızını öldürdü - ŞOK SƏBƏB
11 iyul 18:18
- Tofiq Zülfüqarov Elmar Məmmədyarova cavab verdi: Söyüş söyməmişəm
11 iyul 18:02
- Ermənistan mediası sülh müqaviləsinin detallarını açıqladı – Zəngəzur dəhlizi, separatçılığa qarşı öhdəlik və...
11 iyul 17:51
- Veysəloğlu Şirkətlər Qrupunun elan etdiyi -Qida Təhlükəsizliyi Ayı-na yekun vuruldu
11 iyul 14:43
- Rusiyada Azərbaycandan gətirilən 18 TON ŞEFTALI ı məhv edildi
11 iyul 14:30
- İlham Əliyev Mariam Kvrivişvilini qəbul etdi (FOTO)
11 iyul 13:47
- Rusiya işğal olunmuş Ukrayna ərazisindən 4 MİLYON TON TAXIL OĞURLAYIB...
11 iyul 13:39
- Keçmiş nazir xanımı və gəlinlərindən DANIŞDI: İkisi də əcnəbidir - VİDEO
11 iyul 13:15
- İran 300 MİNDƏN ÇOX ƏFQANI ölkədən qovur. SƏBƏB ?
11 iyul 12:55
- -Qaş ustası- doğduğu uşağı 1 il SOYUDUCUDA saxladı və sonra...
11 iyul 12:23
- Prezident həmkarını təbrik etdi
11 iyul 11:31
- İntihar etmiş rusiyalı NAZİR VİDA MESAJI-nda NƏ YAZIB ?
11 iyul 10:45
- Ermənistan XİN mətbuat katibi Ani Badalyan: İlham Əliyevlə Nikol Paşinyanın Əbu-Dabi görüşü uğurlu olub
11 iyul 10:08
- Terrorsuz Türkiyə : PKK bu gün SİLAHI YERƏ QOYACAQ
11 iyul 09:48
- Təyyarədə qadının OMBA-sına toxundu və 7 İL HƏBS...
11 iyul 09:36
- HÖKÜMƏ - kədərim mənim filmi bu tarixdə təqdim olunacaq
11 iyul 02:05
- Yazıçı Sabir Əhmədlinin oğlu ilə TƏSİRLİ MÜSAHİBƏ
11 iyul 01:31
- Bir qətliamın izi – 26 il əvvəl Bakı və İrəvan sülhə yaxın olanda 40 erməni güllələnib
11 iyul 01:12
- Pul üçün Rus ordusuna yazılan azərbaycanlı Əliquliyev peşmandır: Prezidentə deyin, məni qurtarsın
11 iyul 00:36
- Daha bir rayonda yasda EHSAN ləğv edildi
11 iyul 00:26
- 5 saat davam edən İlham Əliyev-Paşinyan görüşünə dair İLK AÇIQLAMA
10 iyul 14:43
- İranlı molla : CƏHƏNNƏM əhlinin dili TÜRKCƏ, CƏNNƏT əhlinin dili ƏRƏBCƏDİR...
10 iyul 13:33
- 100 qadını öldürmüşdü - Manyakın meyiti tapıldı
10 iyul 12:29
- Milli Məclisin deputatı Azər Allahverənov Nardaran qəsəbəsində vətəndaşları qəbul edib
10 iyul 12:18
- Maral tam Ayı 10 iyul 2025: Nə etməli?
10 iyul 11:41
- Kompüteri 1000 DƏFƏ sürətləndirməyin yolu
10 iyul 11:18
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya