Qaçaq Nəbini “namus üstə” öldürüblər: Sui-qəsd
Hadisə12 mart 2021 14:44

Bu gün XIX əsrdə Azərbaycanda məşhur kəndli hərəkatının başçısı, xalq qəhrəmanı Qaçaq Nəbinin anım günüdür. Qaynarinfo kulis.az-a istinadən onun haqqında maraqlı faktları təqdim edir.
Qaçaq Nəbi Alı oğlu 1854-cü ildə Zəngəzur qəzasının Aşağı Mollu kəndində (indiki Qubadlı rayonunda) anadan olub.
***
Alı kişi yeddi nəfərdən ibarət ailəni çətinliklə dolandırır. Buna görə də o, Nəbini hələ kiçik yaşlarında Şuşadakı tacirlərin yanında nökərçiliyə verir. Atasının ölüm xəbərini alıb kəndlərinə qayıdan Nəbi ailələrinə başçılıq etməyə məcbur olur. Bir müddət sonra isə Nəbinin anası da vəfat edir. O, özündən yaşca balaca bacısı Zeynəbi və qardaşı Mehdini dolandırmaqdan ötrü qapılarda muzdurluq etməyə başlayır.
***
Ata və anasının vəfatından sonra Nəbi Yuxarı Mollu kəndindən olan Molla Xanalının qızı Həcərə aşiq olur və onunla evlənmək qərarına gəlir. Nəbinin həyatında və qaçaqlığında Həcərin xüsusi yeri olub. Belə ki, olduqca gözəl qadın olan Həcər heç kimdən və heç nədən çəkinmədən daim at belində, əlində silahla Nəbinin yanında olur. Onunla birlikdə dağlarda, dərələrdə yaşayır.

Nəbinin qaçaqçılığa başlaması sosial ədalətsizliyə qarşı barışmaz münasibətindən irəli gəlsə də, onun dəfələrlə həbs olunması da Nəbinin qaçağa çevrilməsinə xüsusi təkan verib.
***
İsti aylarda adətən, bütün elat kimi Mollu kəndinin camaatı da yaylağa köçürmüş. Yaylaqdan qabaq lazımi şeylər almaq üçün camaat Naxçıvana gedirlər. Qayıdanda karvan bir kəndin yanında gecələyir. Həmin kəndin camaatı Mollu camaatını talamaq üçün onlara hücum edir. Vuruşmada bir nəfər ölür. Sonra iki kənd arasında barışıq yaranır. Ancaq iş divana düşdüyündən Naxçıvanda məhkəmə olur. Nəbi arxayın olur ki, arada barışıq var, yəqin tutqu olmaz, ona görə də məhkəməyə gedir. Burada onu günahkar sayıb həbs edirlər. Bu Nəbinin ilk həbsi olur. Naxçıvan türməsində yatan Nəbini Şuşa qalasına aparan zaman qolu bağlı olsa da yolda qaçmağa nail olur.
***
Nəbinin ikinci dəfə tutulması birbaşa Qubadlı bəylərinin əli ilə olur. Belə ki, Qubadlı bəyləri Mollu mülkünün yataqlarını öz aralarında bölmək istədikdə Nəbi kəndlilərini bir yerə toplayıb onlar arasında təbliğat aparır. Kəndlilər bəyləri qovurlar. Bəylər bu hərəkəti Nəbiyə bağışlamır. Mollu kəndinin yaxınlığında digər kənddən olan bir nəfəri Qubadlı bəylərindən birinin qardaşı öldürür. Həmin kəndin adamları bunu Mollu kəndindən bilirlər. Bundan istifadə edən bəylər həmin işi Nəbinin üstünə atırlar. Beləliklə, Nəbini tutub qazamata salırlar. Lakin bu dəfə də Nəbi Gorus qazamatından qaça bilir.

Nəbi həbsdən qaçaraq həmfikirlərini ətrafına toplayır. Bəylərin onu qaçaq saldıqlarını bildirir. Özündən sonra qardaşı Mehdini incidəcəklərini bilib, onu da götürüb kənddən çıxır. Gecəykən Qubadlı Məmmədəli bəyin ilxısından hərəyə bir at, pristav Əliağa bəyin divanxanasından hərəyə bir tüfəng götürüb dağlara qalxırlar. Beləliklə də Nəbinin qaçaqçılıq həyatı 1875-ci ildən başlanır.
***
Bəylərə, çar məmurlarına, habelə tacir və sələmçilərə qarşı barışmaz düşmən olan Qaçaq Nəbi yoxsul kəndlilərin mənafeyini müdafiə edir, mülkədarların var-dövlətlərini əllərindən alaraq kasıblara paylayır.
***
Xalq kütlələrinin mənafeyini müdafiə etməsi və fövqəladə şəxsi igidliyi Qaçaq Nəbiyə böyük şöhrət qazandırır. Xalq Nəbinin dəstəsinə yaxından köməklik edir, ərzaqla təmin edir, yeri gəldikdə gizlədirdi. Nəbi uzun müddət çar kazakları ilə vuruşur, sıxışdırıldığı zaman İrana və Türkiyəyə keçirdi. Çar idarəsi bu hərəkatı yatırtmaq üçün bütün vasitələrə əl atırdı. Hökumət Qaçaq Nəbiyə qarşı polis, kazak dəstələri göndərirdisə də, onu ələ keçirə bilmir. Türkiyə və İrana da agentlər göndərilməklə Nəbi ardıcıl olaraq izlənilir.

Yerli hakimiyyət qurumları, o cümlədən, Zəngəzur mahalının naçalniki Səlim bəy Rüstəmbəyov Nəbi ilə davada aciz olduğunu başa düşüb onun dəstəsinə nifaq salmaq üçün casuslardan istifadə etmək qərarına gəlir. Səlim bəy öz niyyətini Naxçıvan naçalniki Slavaçinskiyə açır. Sonuncu isə Naxçıvanın Ordubad camaatından olub İranın Urmiya şəhərində ticarətlə məşğul olan Məşədi Paşa Hacı oğlunu bu işə cəlb edir. Məşədi Paşa bəy Nəbinin dəstəsindən olan Şah Hüseyni və Kərbalayi İmanı ələ alır, onlara böyük mükafatlar vəd edir. Özü də tez-tez Nəbinin yanına gedib-gəlir, ona dost münasibəti göstərir. Bir müddət sonra Məşədi Paşa Nəbini evinə qonaq çağırır. 1896-cı il mart ayının 12-də gecə saat 2-də qonaqlıqdan qayıdarkən gecə Şah Hüseyn və Kərbəlayi İman Nəbini İranla Türkiyənin sərhəddində yerləşən Larin kəndi yaxınlığına gətirirlər. Burada şah Hüseyn Nəbini arxadan vurur. Nəbi elə oradaca ölür.
***
Lakin Nəbinin ölümü ilə bağlı el arasında dolaşan daha bir əhvalat da var. Guya Nəbinin ölümü namus məsələsidir. Bu versiya tam təsdiqini tapmadığı üçün mənbələrdə rast gəlinmir. Əhvalat belədir. Nəbinin dostu Şah Hüseyni Nəbiyə qarşı qoymaq üçün onun arvadını ələ alırlar. Şah Hüseynin arvadı yalandan ərinə deyir ki, Nəbi mənə sataşıb. Onun sözlərinə inanmayan Şah Hüseyn xeyli götür-qoy edəndən sonra, arvadının onu namussuz adlandırmasından, Nəbidən qorxmasına görə tənə etməsindən təngə gəlib onun sözlərinə inanır və Nəbini qətlə yetirir. Bu barədə el dilində belə bir şeir da yayılıb:
Qadınlar yığılıb bir hiylə qurdu,
Nəbinin dostları üzünə durdu.
Şah Hüseyn qəflətən Nəbini vurdu
Darasın saçını tellər ağlasın,
Yerisin üstünə ellər ağlasın.

Nəbinin ölümündən sonra bir müddət Nəbisiz fəaliyyət göstərən qaçaq dəstəsi 1897-ci ildə dəstəsi tamamilə dağıdılır.
***
Xalq öz sevimli oğlunun qəhrəmanlığını unutmamış, onun haqqında dastan yaratmış, mahnılar qoşmuşdur. Qaçaq Nəbi haqqında Süleyman Rüstəm "Qaçaq Nəbi” pyesini yazıb, onun haqqında "Qanlı zəmi” bədii film çəkilib. Lakin, ssenari çox zəif olduğundan film kinotənqidçilər tərəfindən zəif qarşılanıb.
***
Qubadlı rayonunda Qaçaq Nəbinin abidəsi qoyulub. Bakı şəhərində Qaçaq Nəbinin adını daşıyan küçə var.
***
Nəbinin ölümündən sonra Həcər qohumlarının köməyilə Mollu kəndinə gətirilib. Bir müddətdən sonra burada Nəbinin Həmzə adlı bir qohumuna ərə gedib. Həcər Həmzə ilə Molluda çox yaşayır. Həcərin Nəbidən övladı olmayıb. Həmzədən isə onun bir neçə övladı olub.
***
Həcər 1914-cü ildə Qubadlı rayonunun Aşağı Mollu kəndində vəfat edib. Qəbri Aşağı Mollu kəndindədir.
Oxşar xəbərlər
- Gürcü bədənində rus başı formalaşdırmaq xülyası – Rus şovinizmi və gürcülər...
3 iyul 2025 19:43
- Orta Əsrlərdə Türk Xanədanlarının saray intriqaları və zəhər savaşları
24 iyun 2025 22:55
- Suraxanıda 17 yaşlı oğlanın intiharı dəhşətli cinayətlərin üstünü açdı- Manyak qonşu tərəfindən zorlanıbmış
20 iyun 2025 14:58
- Ölkəyə səs salan QƏTLLƏR
20 iyun 2025 00:23
- Türkiyənin siyasi və tarixi mövzulu serialları insanlara başdan-başa konspirologiya aşılayır...MÜSAHİBƏ
10 iyun 2025 01:07
- 15 yaşlı YENİYETMƏ Prezidentliyə namizədi başından GÜLLƏ İLƏ VURDU
8 iyun 2025 14:32
- Mikayıl Müşfiqin həbsinin və güllələnməsinin gizlinləri - Üzünə duranların SİYAHISI
7 iyun 2025 10:45
- Çingiz Abdullayev: Bəlkə də, aclıqdan ölsəydim, rüşvətxor olardım..
23 may 2025 00:01
- 12 il Elm və Təhsil Nazirliyində işləyən TERRORÇU
8 aprel 2025 12:19
- Fazil Mustafaya qarşı sui-qəsdə cəhd edənlərdən biri də SAXLANILDI - DTX-dən ƏMƏLİYYAT
21 mart 2025 16:18
Xəbər lenti
- Paraşütlə tullanıb... ÖLMƏK neçəyədir?
09 iyul 10:08
- Naxçıvana Ali Məclis sədri Bakıdan gətirilə bilər
09 iyul 09:47
- Bu gün Azərbaycanda Diplomatiya Günüdür
09 iyul 02:37
- Rusiyada büdcə kəsiri 6 dəfə artıb; Təhlükəsizlik yastığı sürətlə boşalır...
09 iyul 02:30
- Avropa ilə bağlı ŞOK RƏQƏMLƏR - Uşaqlı və uşaqsız ailələrin SAYI
09 iyul 01:27
- Ərdoğan Nəriman Cəlal və ailəsi ilə görüşdü - Fotolar
09 iyul 00:27
- İran Prezidenti: İsrailin Azərbaycan ərazisindən İrana zərbə endirməsi yalandır
08 iyul 23:33
- Bu şəxslərə diplomatik rütbələr verildi - Siyahı
08 iyul 22:53
- Putinin Bakıya göndərdiyi general Kəmaləddin Heydərovla görüşdü
08 iyul 14:04
- Onları vəzifəyə Prezident təyin edəcək - İLK DƏFƏ
08 iyul 13:37
- Dana monopoliyası təkcə mal-qara, Teyyub məsələsi deyil, cənablar, MİLLİ TƏHLÜKƏSİZLİK məsələsidir..
08 iyul 13:05
- SON DƏQİQƏ: Putinin generalı və heyəti Bakıda! Bu gün nələr müzakirə ediləcək?
08 iyul 11:25
- Paraşütlə qayaya çırpılıb ölən Nuranənin fotoları
08 iyul 11:11
- Abşeron Gənclər şəhərciyində partlayış - Yaralılar var
08 iyul 02:27
- Rusiyada intihar edən nazirlə bağlı şok məqamlar: Hamıdan birinci gəlib göz yaşı tökən gənc qadın kimdir?
08 iyul 02:17
- Xəlil Arslanova HÖKM oxundu - 17 İL
07 iyul 23:51
- Aztelekom-un sabiq sədrinin oğlu Alışanovun səsini gizli yazıbmış - Məhkəmədə üzə çıxdı
07 iyul 23:08
- Putinin BU GÜN işdən qovduğu NAZİR özünü ÖLDÜRDÜ – ŞOK
07 iyul 18:06
- Prezident yeni REKTOR təyin etdi
07 iyul 16:03
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
07 iyul 14:57
- Hər ay 500 min icаrə hаqqı аlаn Rəhim Rəhimov dövlətə nə qədər VERGİ ödəyir ?
07 iyul 13:07
- Bu 9 qidanı soyuducunun alt rəfində saxlamaq OLMAZ
07 iyul 12:31
- Sevindik Hüseynov Amerika dövlətini aldatdı: 137 milyon dollarlıq fırıldaq....
07 iyul 12:22
- KRAL şadlıq sarayında FACİƏ: ölən var
07 iyul 12:06
- İlham Əliyev Pakistan Milli Assambleyasının sədrinin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edib
07 iyul 11:51
- 24 yaşlı gəlin öldürüldü, qayınanası yaralandı - Şübhəli qayınatadır
07 iyul 11:11
- Xaricdəki diplomatlarımız Bakıya çağırıldı
07 iyul 10:55
- Dəfninə 3 sevgilisi gələn, dəfələrlə həbs olunan Nazim Hikmətin HƏYATI - VİDEO
07 iyul 10:30
- Zamin hansı halda ödənişi etməyə bilər? - CAVAB
07 iyul 02:07
- Qara kişmişin faydaları
07 iyul 01:46
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya