- Ermənistan XİN mətbuat katibi Ani Badalyan: İlham Əliyevlə Nikol Paşinyanın Əbu-Dabi görüşü uğurlu olub
- Terrorsuz Türkiyə : PKK bu gün SİLAHI YERƏ QOYACAQ
- Təyyarədə qadının OMBA-sına toxundu və 7 İL HƏBS...
- Pul üçün Rus ordusuna yazılan azərbaycanlı Əliquliyev peşmandır: Prezidentə deyin, məni qurtarsın
- Daha bir rayonda yasda EHSAN ləğv edildi
Rəsulzadə ailəsinə xəyanət edibmi?
Region2 iyun 2021 20:18

Bu gün Cümhuriyyətin quruclarından biri olan Məmməd Əmin Rəsulzadə haqqında hansısa müzakirə olunan zaman tarixdən biligisi olmayanlar onu ittiham edərək deyirlər ki, "Rəsulzadə ailəsini qoyub qaçıb”.
Böyük şəxsiyyət haqqında bu ittihamı irəli sürənlər ən azından onun yaşadıqlarını bilsələr dərd yarı idi. İndi isə daha ətraflı, 1920-ci ilin noyabr ayının əvvələrində Oktyabr inqilabın ildönümü ilə əlaqədər Bakıda olan İ.V.Stalin Rəsulzadənin həbsdə olduğunu öyrənir. Stalin XII Ordunun xüsusi şöbəsinin rəisi V.Pankratova RSFSR-i Millətlər Komissarlığı adından göstəriş verir və özü şəxsən həbsxanaya gedib Məhəmməd Əmin Rəsulzadəni azad edir. Rəsulzadəni öldürmək istəyən Əliheydər Qarayevin əlindən Nərmanovun Stalinə teleqrafı olur və Stalin onun həyatını xilas etmiş şəxsi azad edərək özü ilə aparır. Ailəsini isə götürməyə izn verilmir. Stalinin əlindən Finlandiyaya, ordan Fransaya, ordan da Türkiyəyə gəlir.
Mühacirətdə olduğu gündən ailəsini xilas etmək üçün bütün cəhdlər edən Rəsulzadə böyük cəhdlə ailəsini xilas etməyə – Türkiyəyə gətirməyə çalışıb. Oğlu Azərin dediyinə görə, hətta bir dəfə (bu təxminən 1925–1926-cı illərdə olub) qatara minib getməyə də hazırlaşıblar. Lakin Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin atası Axund Hacı Ələkbər məsləhət bilməyib və onlar Bakıda qalıblar. 1932-ci ilə qədər isə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə müxtəlif adamlarla ailəsinə maddi yardımlar göstərib, hətta geyim, paltar da alıb göndərib. Sonradan sərhədlər bağlandığından bu mümkün olmayıb. Bakıda gizli fəaliyyət göstərən müsavatçılar isə imkan daxilində Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin ailəsinə müəyyən köməklik edib. Rəsulzadə mühacirətdə ikən dəfələrlə ailəsini yanına gətirməyə çalşıb. Təəssüf ki, buna icazə verilməyib. Burda Türkiyə hökumətinin Rəsulzadə ailəsinə vizanı gecikdirməsi də böyük səbəblərdən biridir. Türkiyə Rəsulzadənin ailəsinə viza verəndə artıq gec idi, ailəsi Tehrandan Bakıya gəlmişdir və bundan sonra represiyyaya məruz qalmışdır. Ceyhun bəy Hacıbəyliyə yazdığı 19 iyul 1925-ci il tarixli məktubda bildirib: "Bizimkilər hal-hazırda Bakıdadırlar. Ümmülbənin gəlmək üçün müraciət eləmiş, icazə istəmiş, verməmişlər. Daha artıq gözləmək lazım gəldiyini bildirmişlər. Buna görə də durumları çox çətin olmuşdur. Baxalım nə olur. Hər halda onları gətirtmək üçün ən ciddi vasitələrə əl atıram”.
Ümbülbanu xanım 1920-ci ildən sonra təqiblərlə dolu həyat yaşamasına baxmayaraq Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin fəaliyyətinə haqq qazandırıb, onu müdafiə edib.1937-ci ildə, Böyük Təmizlik zamanı NKVD Ümbülbanu xanımı, Məhəmməd Əminin anası Maral xanımı, qızı Xalidə və oğlu Azəri sürgün edib.1937-ci ildə istintaq zamanı onun mübarizliyi erməni zabitlərini belə, heyrətə gətirib. Erməni zabitləri dəfələrlə ona təyziq göstərib Rəsulzadə ilə niyə yazışmadığını soruşanda Ümbülbanu xanım bütün ağrılara baxmayaraq cavab vermişdir: "Məmmədin yazdığı məktublarda O, uşaqlardan narahat olduğunu bildirirdi və uşaqları təhlükədə qoymamaq üçün biz onunla məktublaşmamağı qərara aldıq…”
Məhəmməd Əmin bəyin anası Maral xanım, qızları Lətifə və Xalidə, kiçik oğlu Azər 1937-ci ildə Qazaxıstanın Taldı Kurqan vilayətinə sürgün edilirlər; böyük oğlu Rəsul isə 1938-ci il martın 1-də Bakıda güllələnir. Ümbülbanu xanım Rəsulzadənin anasına son nəfəsinə qədər baxır, yanında olur.
Ərinə sədaqətli olan Ümbülbanu xanım bütün əziyyətlərə baxmayaraq bir-bir yaxınlarının vəfat etməsin gözləri ilə görür. Dəfələrlə müxtəlif təyziqlərə məruz qalır, hətta bir neçə dəfə evlənmə təklifi almasına baxmayaraq Məhəmməd Əmin bəyə sadiq bir xanım kimi həyatın başa vurur.
Ailəsinin sürgün olduğunu və taleyindən uzun müddət xəbər almayan, sonra ailəsinin ölüm xəbərini alan Məmməd Əmin Rəsulzadə polyak əsilli Vanda xanımla ailə qurub, birgə yaşayıb. Hər ikisi Ankaradakı milli kitabxanada çalışıb. Onların bu evlilikdən övladları olmayıb.
Məmməd Əmin Rəsulzadə son günlərinə qədər birinci ailəsini və övladlarını xatırlayıb. Onları bir an belə unutmayıb.
Dosent Zaur Əliyev
Oxşar xəbərlər
- Putinin BU GÜN işdən qovduğu NAZİR özünü ÖLDÜRDÜ – ŞOK
7 iyul 2025 18:06
- Qarabağ xanlığının timsalında: Rusiyaya güvənmək fəlakətə gətirir
5 iyul 2025 10:44
- DTX-nin Yekaterinburqdan gətirdiyi İbrahimov kimdir ?
4 iyul 2025 09:31
- DTX əməliyyat keçirdi: Dövlətə xəyanət edən tutuldu
1 iyul 2025 10:48
- İki İosifin və iki ittifaqın intriqası – Tito dirənməsə, Moskva və London Balkanı böləcəkmiş
30 iyun 2025 16:26
- Yekaterinburqda işgəncə görən azərbaycanlıdan ŞOK AÇIQLAMALAR : Bizi döyə-döyə KABAB bişirtdirib, yeyib içdilər
29 iyun 2025 10:24
- Günel hindistanlı həyat yoldaşından danışdı - FOTO
27 iyun 2025 17:27
- Qarabağda xidmət edən rus zabitinə 18 İL CƏZA – 2023-cü il Xankəndi əməliyyatında ...
26 iyun 2025 23:39
- Sabah Məhərrəmlik başlayır - nələr vacibdir?
25 iyun 2025 22:34
- Orta Əsrlərdə Türk Xanədanlarının saray intriqaları və zəhər savaşları
24 iyun 2025 22:55
Xəbər lenti
- Ermənistan XİN mətbuat katibi Ani Badalyan: İlham Əliyevlə Nikol Paşinyanın Əbu-Dabi görüşü uğurlu olub
11 iyul 10:08
- Terrorsuz Türkiyə : PKK bu gün SİLAHI YERƏ QOYACAQ
11 iyul 09:48
- Təyyarədə qadının OMBA-sına toxundu və 7 İL HƏBS...
11 iyul 09:36
- HÖKÜMƏ - kədərim mənim filmi bu tarixdə təqdim olunacaq
11 iyul 02:05
- Yazıçı Sabir Əhmədlinin oğlu ilə TƏSİRLİ MÜSAHİBƏ
11 iyul 01:31
- Bir qətliamın izi – 26 il əvvəl Bakı və İrəvan sülhə yaxın olanda 40 erməni güllələnib
11 iyul 01:12
- Pul üçün Rus ordusuna yazılan azərbaycanlı Əliquliyev peşmandır: Prezidentə deyin, məni qurtarsın
11 iyul 00:36
- Daha bir rayonda yasda EHSAN ləğv edildi
11 iyul 00:26
- 5 saat davam edən İlham Əliyev-Paşinyan görüşünə dair İLK AÇIQLAMA
10 iyul 14:43
- İranlı molla : CƏHƏNNƏM əhlinin dili TÜRKCƏ, CƏNNƏT əhlinin dili ƏRƏBCƏDİR...
10 iyul 13:33
- 100 qadını öldürmüşdü - Manyakın meyiti tapıldı
10 iyul 12:29
- Milli Məclisin deputatı Azər Allahverənov Nardaran qəsəbəsində vətəndaşları qəbul edib
10 iyul 12:18
- Maral tam Ayı 10 iyul 2025: Nə etməli?
10 iyul 11:41
- Kompüteri 1000 DƏFƏ sürətləndirməyin yolu
10 iyul 11:18
- Uşağa görə muştuluq aldılar, gecə isə yoldaşımın meyitini verdilər
10 iyul 10:00
- Ərdoğan xalqa müraciət edəcək
10 iyul 09:47
- İlham Əliyevin Nikol Paşinyanla görüşü başladı
10 iyul 09:28
- Həbsdə olan vəkil Adəm Məmmədov bu şəxsi məhkəməyə verdi
10 iyul 01:46
- Bakıda nişana hazırlaşan oğlanı öldürdülər - Dedim ki, bura yaşayış yeridir, söyüş söyməyin
10 iyul 01:18
- İlham Əliyev Paşinyanla görüşəcək - Vaxt və yer açıqlandı
09 iyul 12:37
- İki gün sonra ÖCALAN daha bir - Tarixi çağırış edəcək
09 iyul 11:42
- Dünyanın ən gülməli ölkələri açıqlandı: Zirvədə gözlənilməz ölkə yer aldı
09 iyul 11:16
- Paraşütlə tullanıb... ÖLMƏK neçəyədir?
09 iyul 10:08
- Naxçıvana Ali Məclis sədri Bakıdan gətirilə bilər
09 iyul 09:47
- Bu gün Azərbaycanda Diplomatiya Günüdür
09 iyul 02:37
- Rusiyada büdcə kəsiri 6 dəfə artıb; Təhlükəsizlik yastığı sürətlə boşalır...
09 iyul 02:30
- Avropa ilə bağlı ŞOK RƏQƏMLƏR - Uşaqlı və uşaqsız ailələrin SAYI
09 iyul 01:27
- Ərdoğan Nəriman Cəlal və ailəsi ilə görüşdü - Fotolar
09 iyul 00:27
- İran Prezidenti: İsrailin Azərbaycan ərazisindən İrana zərbə endirməsi yalandır
08 iyul 23:33
- Bu şəxslərə diplomatik rütbələr verildi - Siyahı
08 iyul 22:53
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya