“91 səhifə zibildən 1 səhifə şedevr alınır” - Heminquey i
Maraqlı12 iyul 2021 00:12

20-ci əsrin görkəmli Amerika yazıçılarından biri, bir neçə ədəbi nəsil üçün üslub müəyyən edən Ernest Heminqueyin ölümündən 60 il keçir. Kimlərsə onun üslubunu xəlvətcə təqlid etməyə çalışıb, kimlərsə açıq şəkildə məsləhət istəyib və Heminquey də onları əsirgəməyib. Ernest Heminqueyin məktublarından götürülən “necə yazmaq lazımdır” tezislərini oxuculara və yazıçılara təqdim edirik.
1. “Qoca və dəniz”də heç bir simvolika-filan yoxdur. Qoca – qocadır. Oğlan da oğlan. Köpək balığı elə köpək balığıdır, nə az, nə də çox.
2. Mənim adıma yazılan simvolika başdan-ayağa cəfəngiyyatdır. Sətirlərdən yalnız öz bildiklərini oxuya bilərsən. Yazıçı çox şey bilməyə borcludur.
3. Rəssamlar yazıçılardan üstündürlər. Neyləmək olar? Ancaq bu, belədir. Di gəl ki, onlar öz zibil qutularının içindəkiləri satırlar.
4. Yazdıqların haqqında kimin nə deyəcəyini, yaxud əsərinin şedevr olub-olmayacağını düşünmədən yaz. Məndə doxsan bir səhifə zibildən bir səhifə şedevr çıxır. Zibilləri zibilqabına atmağa çalışıram.
5. Sizdə etalon - əvvəllər sınaqdan çıxarılmış etalon yoxdur. Yalnız ağ kağız, qələm, real həyatdan daha inandırıcı xəyal etmək zərurəti var. Hiss olunmayanı hiss olunana çevirmək lazımdır ki, hər şey təbii görünsün.
6. Yazıçıya mane olan şey dinləməyi bacarmamaqdır. Biliklərimizin qaynağı məhz görmək və dinləmək bacarığıdır. Sən yaxşı görürsən, ancaq dinləməyi tərgitmisən.
7. Bir dəfə Madriddə pyes yazmışdım. O zaman o pyes mənə yaxşı görünürdü, ancaq təbii ki, bu, belə deyildi. Onda bir ingilisin kitabını oxuyurdum, son dərəcə pis, ancaq effektli dildə yazılmışdı. Mən miskin bir buqələmun kimi onu yamsılayırdım. Səhər yeməyinə qədər roman oxuyanda bax, belə olur.
8. Səhərlər işləməyə başlamazdan qabaq mənasız yamsılama ilə məşğul olmaqdan, kiminsə təsirinə düşməkdən və özümə yuxarıdan baxmaqdan qaçmaqdan ötrü heç nə oxumamağa çalışıram.
9. Bütün hekayələrimdə əsl həyat duyğusundan bəhs etməyə çalışıram. Həyatı ancaq təsvir və ya tənqid etmirəm, sadəcə, kağıza köçürürəm. Çalışıram, hekayəni oxuyanda onu özünüz də yaşayasınız.
10. Yaxşı alınanda elə bilirəm bunu kimdənsə oğurlamışam, sonra yadıma düşür ki, bunu heç kəs bilə bilməzdi və əslində bu heç vaxt olmayıb da. Deməli, hər şeyi özüm uydurmalı olmuşam. Onda özümü xoşbəxt sayıram.

11. Ata və yazıçıya qiymət verərkən ilk növbədə onların qüsurlarını araşdırmağa çalışıram. Onların yaxşı olması təbii haldır, əks təqdirdə diqqət yetirməyinə belə dəyməz.
12. Əgər real insanların haqqında yazırsansa, onları özlərinə xas olmayan şeylərə məcbur etmək olmaz. Uydurmaq çox gözəl şeydir, ancaq həqiqətdə baş verə bilməyəcək şeyi uydurmaq olmaz.
13. Əziz Skot (Fitscerald - red.) , sən indi özünü əzəmətli saydığın dövrdəkindən iki dəfə yaxşısan. Bilirsən, mən heç vaxt “Qetsbi"ni şedevr saymamışam. Sən indi iki dəfə yaxşı yaza bilərsən.
14. Mən indi yaxşı yazmağa çalışıram, babalarımız haqda az bilir və onları ideallaşdırmağa cəhd etmirəm. Yaxşı yadımdadır: babam danışırdı ki, Qrantı hər dəfə oyadanda, öz ifadələrindən utanıb-sıxılmırdı.
15. Yayda işləməyə həvəs olmur. Payızdakı kimi ölümün yaxınlaşdığını hiss etmirsən. Ona görə biz payızda qələmə sarılırıq.
16. Mən uğursuz adamam və kitablarımdakı ab-hava hazırda küçədə olduğu kimidir. Oxucuya bütün yay boyu sürən dəhşətli istilər haqqında fikirlər sırımaq istəmirəm, çünki kondisionerli otaqda işləyirəm. Bu isə təyyarənin hermetikləşdirilmiş salonunda yazmağa cəhd etmək qədər qeyri-təbiidir. Sanki yazırsan, ancaq hər şey saxta alınır, elə bil istixanada işləyirsən.
17. Ciddi bir şey yazmağa başlamazdan qabaq həqiqi qəlb ağrısı hiss etməlisən. Bu lənətə gəlmiş ağrını hiss edəndə, onu mümkün olduğu qədər sıxıb suyunu çıxar, onunla oynama.
18. Hər şeyi unutmaq lazımdır. Daim keçmişə qayıtmaq, yaxud şeyləri bir vaxtlar olduğu kimi görməyə çalışaraq “qıcıqlanmaq” lazım deyil.
19. İşlər çox pis olsa da və yoluna düşməsə də, geri çəkilmək olmaz. Əsas odur ki, romana girişdinsə, nəyin bahasına olursa-olsun, onu lənətə gəlmiş sona qədər aparmalısan.
20. Söz-söz yazmağa başlayın və hər şey alınacaq... Belletrist yazıçılar sadəcə fövqəlyalançılardır. Əgər çox bilir və yetərincə intizamlıdırlarsa, elə yazırlar ki, uydurma həqiqətdən inandırıcı olur.
Nadir Qocabəyli
Azvision.az
2. Mənim adıma yazılan simvolika başdan-ayağa cəfəngiyyatdır. Sətirlərdən yalnız öz bildiklərini oxuya bilərsən. Yazıçı çox şey bilməyə borcludur.
3. Rəssamlar yazıçılardan üstündürlər. Neyləmək olar? Ancaq bu, belədir. Di gəl ki, onlar öz zibil qutularının içindəkiləri satırlar.
4. Yazdıqların haqqında kimin nə deyəcəyini, yaxud əsərinin şedevr olub-olmayacağını düşünmədən yaz. Məndə doxsan bir səhifə zibildən bir səhifə şedevr çıxır. Zibilləri zibilqabına atmağa çalışıram.
5. Sizdə etalon - əvvəllər sınaqdan çıxarılmış etalon yoxdur. Yalnız ağ kağız, qələm, real həyatdan daha inandırıcı xəyal etmək zərurəti var. Hiss olunmayanı hiss olunana çevirmək lazımdır ki, hər şey təbii görünsün.
6. Yazıçıya mane olan şey dinləməyi bacarmamaqdır. Biliklərimizin qaynağı məhz görmək və dinləmək bacarığıdır. Sən yaxşı görürsən, ancaq dinləməyi tərgitmisən.
7. Bir dəfə Madriddə pyes yazmışdım. O zaman o pyes mənə yaxşı görünürdü, ancaq təbii ki, bu, belə deyildi. Onda bir ingilisin kitabını oxuyurdum, son dərəcə pis, ancaq effektli dildə yazılmışdı. Mən miskin bir buqələmun kimi onu yamsılayırdım. Səhər yeməyinə qədər roman oxuyanda bax, belə olur.
8. Səhərlər işləməyə başlamazdan qabaq mənasız yamsılama ilə məşğul olmaqdan, kiminsə təsirinə düşməkdən və özümə yuxarıdan baxmaqdan qaçmaqdan ötrü heç nə oxumamağa çalışıram.
9. Bütün hekayələrimdə əsl həyat duyğusundan bəhs etməyə çalışıram. Həyatı ancaq təsvir və ya tənqid etmirəm, sadəcə, kağıza köçürürəm. Çalışıram, hekayəni oxuyanda onu özünüz də yaşayasınız.
10. Yaxşı alınanda elə bilirəm bunu kimdənsə oğurlamışam, sonra yadıma düşür ki, bunu heç kəs bilə bilməzdi və əslində bu heç vaxt olmayıb da. Deməli, hər şeyi özüm uydurmalı olmuşam. Onda özümü xoşbəxt sayıram.

11. Ata və yazıçıya qiymət verərkən ilk növbədə onların qüsurlarını araşdırmağa çalışıram. Onların yaxşı olması təbii haldır, əks təqdirdə diqqət yetirməyinə belə dəyməz.
12. Əgər real insanların haqqında yazırsansa, onları özlərinə xas olmayan şeylərə məcbur etmək olmaz. Uydurmaq çox gözəl şeydir, ancaq həqiqətdə baş verə bilməyəcək şeyi uydurmaq olmaz.
13. Əziz Skot (Fitscerald - red.) , sən indi özünü əzəmətli saydığın dövrdəkindən iki dəfə yaxşısan. Bilirsən, mən heç vaxt “Qetsbi"ni şedevr saymamışam. Sən indi iki dəfə yaxşı yaza bilərsən.
14. Mən indi yaxşı yazmağa çalışıram, babalarımız haqda az bilir və onları ideallaşdırmağa cəhd etmirəm. Yaxşı yadımdadır: babam danışırdı ki, Qrantı hər dəfə oyadanda, öz ifadələrindən utanıb-sıxılmırdı.
15. Yayda işləməyə həvəs olmur. Payızdakı kimi ölümün yaxınlaşdığını hiss etmirsən. Ona görə biz payızda qələmə sarılırıq.
16. Mən uğursuz adamam və kitablarımdakı ab-hava hazırda küçədə olduğu kimidir. Oxucuya bütün yay boyu sürən dəhşətli istilər haqqında fikirlər sırımaq istəmirəm, çünki kondisionerli otaqda işləyirəm. Bu isə təyyarənin hermetikləşdirilmiş salonunda yazmağa cəhd etmək qədər qeyri-təbiidir. Sanki yazırsan, ancaq hər şey saxta alınır, elə bil istixanada işləyirsən.
17. Ciddi bir şey yazmağa başlamazdan qabaq həqiqi qəlb ağrısı hiss etməlisən. Bu lənətə gəlmiş ağrını hiss edəndə, onu mümkün olduğu qədər sıxıb suyunu çıxar, onunla oynama.
18. Hər şeyi unutmaq lazımdır. Daim keçmişə qayıtmaq, yaxud şeyləri bir vaxtlar olduğu kimi görməyə çalışaraq “qıcıqlanmaq” lazım deyil.
19. İşlər çox pis olsa da və yoluna düşməsə də, geri çəkilmək olmaz. Əsas odur ki, romana girişdinsə, nəyin bahasına olursa-olsun, onu lənətə gəlmiş sona qədər aparmalısan.
20. Söz-söz yazmağa başlayın və hər şey alınacaq... Belletrist yazıçılar sadəcə fövqəlyalançılardır. Əgər çox bilir və yetərincə intizamlıdırlarsa, elə yazırlar ki, uydurma həqiqətdən inandırıcı olur.
Nadir Qocabəyli
Azvision.az
Oxşar xəbərlər
- Fındıq mafiyası iş başında - Bağları məhv edir....
6 iyul 2025 01:39
- Rusiyanın hüquq-mühafizə orqanlarının hüquqazidd əməllərinin arxasında siyasi motivlər dayanır ŞƏRH
1 iyul 2025 00:29
- Korrupsiyaya qarşı Mübarizə İdarəsi Ağsu RİH-nin başçısı Rövşən Bağırovun əməllərini görmür ?
3 iyul 2025 13:02
- Prezident yeni səfirlərin etimadnaməsini qəbul etdi
27 iyun 2025 15:15
- Oliqarx oğlu son anda alimenti ödədi, ADINI da, SOYADINI da QIZINA VERDİ - FOTO
25 iyun 2025 22:04
- Orxan İsmayılzadə atalıq testindən qaçır, aliment ödəmir – sabah məhkəmə var
25 iyun 2025 03:08
- Rusiyanın öz başına gəldi – Dağlıq Altay türkləri ÜSYAN EDİR
22 iyun 2025 11:12
- Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığı və sarsılmaz müttəfiqliyinin bariz nümunəsi...
20 iyun 2025 22:21
- Bu gün məktəblərdə -Son zəng- çalınacaq
14 iyun 2025 09:05
- Bir əsrin şahidi : 100 yaşlı cərrah Anatoli Zankoviçin keşməkeşli həyat hekayəsi
9 iyun 2025 07:20
Xəbər lenti
- Evdə ən çox -işıq pulu- yazan cihazlar
07 iyul 01:34
- Saxalində tülkü turistin smartfonunu alıb qaçdı
07 iyul 01:05
- Yumurta sizi bu xəstəlikdən xilas edəcək
07 iyul 00:55
- Türkiyə Ordusunda faciə: 19 əsgər zəhərləndi, 5-i şəhid oldu
07 iyul 00:07
- Ərdoğanla görüşdüyünə görə Kreml qəzəbləndi
06 iyul 22:30
- Dağıstan rəhbərinin azərbaycanlılara MÜRACİƏTİ
06 iyul 21:26
- Sərdar Ayaz Sadiq Azərbaycana GƏLDİ - FOTO
06 iyul 21:04
- Məhəmməd Rza şahın xanımı Fərəh Pəhləvinin BAKI SƏFƏRİ
06 iyul 18:50
- Putin: 250 il əvvəl ABŞ-ı Britaniyadan qurtaran BİZ OLMUŞUQ !
06 iyul 18:14
- Nikahsız analar, sənədsiz uşaqlar: Kimdir günahkar?
06 iyul 17:29
- Rusiya partlayış törətdi, Azərbaycana məxsus SOCAR YDM-ləri dağıldı - FOTO
06 iyul 16:12
- Kadırovun müraciəti yayıldı: Mənim xəstəliyim...
06 iyul 14:47
- Məni dostlarım öldürdü - Akif Səmədin şeirləri
06 iyul 12:58
- Trampın sərvəti neçə milyard dollardır?..- Nyu-York Tayms
06 iyul 11:53
- Şir küçədə qadına və iki uşağa hücum etdi - VİDEO
06 iyul 09:40
- Şəmkirdə 3 azyaşlı göldə BOĞULUB ÖLDÜ - Fotolar
06 iyul 09:24
- Bakıda insanlar TƏŞVİŞ içində - küçəni bürüyən bu canlılar nədir?
06 iyul 09:08
- Fındıq mafiyası iş başında - Bağları məhv edir....
06 iyul 01:39
- Akademik Yusif Məmmədəliyevin 120 illiyi qeyd ediləcək (SƏRƏNCAM)
05 iyul 23:31
- Masallıda 78 il sonra ortaya çıxan həqiqət: Çay plantasiyası yaxınlığında əzablı ölüm
05 iyul 23:03
- ABŞ-də öldürüldüyü deyilən azərbaycanlı müğənni...
05 iyul 22:34
- Türkiyədən Rusiyaya sərt SİYASİ MESAJ - proses QIZIŞDI
05 iyul 13:37
- Bəziləri mənə dedilər ki, bu səfər sizin üçün təhlükəli ola bilər. Amma...
05 iyul 11:11
- Qarabağ xanlığının timsalında: Rusiyaya güvənmək fəlakətə gətirir
05 iyul 10:44
- Sərnişinlərin YAYDA kondisionersiz avtobus dərdi
05 iyul 09:59
- Bu gün Aşuradır
05 iyul 09:49
- Rusiyada olan Samirə dəhşət yaşadı: Azərbaycanlıların əl-qollarını bağlayıb, yerə yıxırlar...
05 iyul 09:29
- Mağazada faciə: Müdir gənc işçini boğub öldürdü - FOTO
05 iyul 00:58
- Ermənistan Rusiyaya NOTA verdi
05 iyul 00:44
- Amerikalıların 40-60 faizi Maskın yeni partiya ideyasını dəstəkləyir – ŞOK NƏTİCƏLƏR
04 iyul 21:56
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya