- ABŞ-dən sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsinə - Reaksiya
- Başçının istəyi baş tutsaydı, Sumqayıtı kimin idarə edəcəyi də, müəmma olaraq qalırmış
- Rusiyanın sülhməramlı kontingenti Azərbaycanı tərk edir - Video
- Hadi Rəcəbli vəfat etdi - Yenilənib
- Tanınmış həkim telefon nömrəsini satışa çıxardı – 26 min manat
Xomeyni DAR ağacından necə xilas oldu
İranla Azərbaycan arasındakı gərginliyi bəziləri türküçülərlə fars-molla rejiminin davası kimi təqdim edir. Dindarlarımızın bir qismi hesab edir ki, millətçilər şiələr arasında təfriqə salır. Yəni, fars-molla rejiminin elə bir günahı yoxdur.
Öncə şiəliklə bağlı bir-iki kəlmə deyim. İran adlanan bugünkü ərazidə Büveyhilər sülaləsi (935-1055)-iqtidarda idi. Onlar Gilan vilayətindən olan Deyləmi şiə xanədanı kimi tanınırdı. Büveyhilər dönəmində İran güclü bir dövlət kimi nüfuz qazanmışdı. Ancaq bu sülalə taxt-tacdan qovulduqdan sonra İran adlanan ərazi ciddi şəkildə parçalandı. Bu ərazilər ərəb xəlifələri, türk sultanları və monqol xanlarının əsarəti altına düşdü. Bu proses 500 ilə yaxın zaman apardı. Şiəlik bir küncə sıxışdırıldı. Sünnilik yenidən dominant mövqe qazandı.
Nəhayət Şah İsmayıl Səfəvi (1501-1524) taxta çıxdı. Tikə-parça olunmuş İranı yenidən birləşdirdi. Qərb tarixçiləri belə yazır. Üstəlik, xeyli ərazilər də işğal etdi. Məhz Şah İsmayılın yeritdiyi siyasət nəticəsində şiəlik İranda yenidən sünniləri üstələdi və önə çıxdı. 1736-cı ilə qədər səfəvilər sülaləsi taxtda oldu, yəni, 235 il. Təbii ki, aşırı dərəcədə dindar olan səfəvilər bu illər ərzində şiəliyi İranın demək olar ki, bütün ərazisinə yaydılar. Özü də daha çox qılıncın gücünə. Bu, tarixdir.
Az qala son 500 ildə türklər İranda hakimiyyətdə olub. Bu ərazidə bir vaxtlar söz sahibi olan türklər indi farslar tərəfindən sıxışdırılır. Özü də türklərin İranda hakim düşüncəyə çevirdiyi şiəliyə istinadən farslar türklər üzərində hökmranlıq edir. Başqa sözlə desək, farslar türklərin ideologiyasını əlindən alıb və ondan türklərə qarşı istifadə edirlər. Öz qılıncımız özümüzü kəsir.
İndi isə İran İslam İnqilabının lideri Ruhulla Xomeyni ilə ayətullah Məhəmməd Şəriətmadəri arasındakı münasibətlər haqqında bir-iki kəlmə deyim. Xüsusən bunu gənc dindarlarımızı bilməsi xeyirli olardı.
Məhəmməd Şəriətmədari Təbrizdə doğulub. Yeddi arxa dönəni şiə alimidir. Şaha qarşı çıxıb.
Şəriətmədari dini rütbə və nüfuz baxımından Ruhulla Xomeynidən üstün adam olub. Düşünün ki, o, Qum mərkəzinin rəhbəri kimi fəaliyyət göstərib.
İran şahı 1963-cü ildə Ruhulla Xomeynini edam etmək istəyirdi. Məhz Məhəmməd Şəriətmədari buna imkan vermədi. Belə ki, İran konstitusiyasına görə mərcəyi-təqlid dini rütbəsində olan adamı edam etmək olmazdı. Məhəmməd Şəriətmədari R.Xomeynini xilas etmək üçün ona mərcəyi-təqlid rütbəsi verdi. Ona görə də şah məcbur olub Xomeynini sürgünə göndərdi...
Məhəmməd Şəriətmədari Qum mərkəzinin rəhbəri olduğunu qeyd etdim. O vaxt Qum mərkəzi də, Nəcəf mərkəzi də din xadimlərinin hakimiyyətə yiyələnməsinə qarşı çıxırdı. Qum mərkəzindən çox-çox qədim olan şiəliyin Nəcəf mərkəzi indi də bu mövqedədir. İraqın ən nüfuzlu şiə alimi Əli Sistani bu barədə dəfələrlə açıqlama verib. Elə bu səbəbdən də İraqda İranda mövcud olan molla rejimini yaratmaq mümkün olmadı. Belə şeylərə görə İran İslam Respublikasının dini rəhbəri Seyid Əli Xamneyi ilə Əli Sistani arasında heç quru “salam-əleyk” də yoxdur. Əli Sistani dəfələrə İran molla rejiminin İraqa müdaxiləsinə etiraz edib.
Yenidən Məhəmməd Şəriətmədariyə qayıdıram. O, açıq şəkildə Xomeyninin hakimiyyəti ələ almasına qarşı çıxırdı. Çünki o, bunu dini dəyərlərə zidd hesab edirdi. Bu məsələdə Qum mərkəzi ilə Nəcəf mərkəzi eyni mövqedə idi. Ancaq Xomeyni hər iki dini mərkəzin tələbini rədd etdi və iqtidara gəldi.
Məhəmməd Şəriətmədari xalq arasında, xüsusən türklər arasında xüsusi nüfuz qazanmışdı. O, açıq şəkildə İran daxilində Güney Azərbaycana muxtariyyət tələb edirdi. İndi bəzi İranyanlıları sübut etməyə çalışır ki, İranda yaşayan türklər arasında milli düşüncə adına heç nə olmayıb...
Ona görə də Xomeyni ilə Şəriətmədari arasındakı ixtilaf daha da dərinləşdi. Mərcəyi-təqlid olduğuna görə Şəriətmadərini də həbs edə bilmədilər, ancaq o, həyatının sonuna kimi (1986) ev dustağı oldu. Təbii ki, Xomeyninin sifarişi ilə.
Sözümün canı odur ki, Güney Azərbaycanda təkcə millətçilər yox, qatı dindarlar da hələ 1980-ci ildə Güney Azərbaycana muxtariyyət tələb edirdilər. Özü də ən ali kürsülərdən.
Hazırda İran İslam Respublikasının dini rəhbəri olan Seyid Əli Xamneyi də türkdür. Onun Ərdəbil vilayəti üzrə nümayəndəsi Seyid Həsən Amili də həmçinin. Onlar həvəslə Güney Azərbaycan haqqında danışırlar. Nə yazıq ki, farsların xeyrinə, türklərin isə əleyhinə bəyanatlar yağdırırlar. (musavat.com)
Elbəyi Həsənli, Sürix
Oxşar xəbərlər
- Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradıldı - Direktor o oldu+Fotolar
19 aprel 2024 11:42
- Akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür
15 aprel 2024 20:43
- Akif Çovdarov yenidən məhkəmədə: 30 milyonluq əmlakın taleyi necə olacaq?
15 aprel 2024 10:22
- Üçüncü dünya müharibəsi İrana görə başlayacaq… İmam Əlini gördüm –İran Şahının 1973-cü ildə verdiyi MÜSAHİBƏ
14 aprel 2024 17:25
- Vəkillik fəaliyyətindən qovulmuş Sevil Hacıyeva məmurları TERROR-çuluqda ittiham edir
15 aprel 2024 10:27
- Kür çayında batan ata və altı yaşlı qızının FOTOSU
13 aprel 2024 10:05
- Günəş "öləndə" nələr baş verəcək?
12 aprel 2024 21:03
- Vaqif Səmədoğlu niyə hirslənmişdi? - Firuz Mustafa yazır
10 aprel 2024 22:53
- MƏN BUNU DEMƏKLƏ MÜKƏLLƏFƏM QISAQAPANMA-REKLAMLAR
7 aprel 2024 21:05
- 7 ay komada qalan zabitimiz bu gün şəhid oldu - Foto
7 aprel 2024 20:49
Xəbər lenti
- Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradıldı - Direktor o oldu+Fotolar
19 aprel 11:42
- Mikayıl Cabbarova yeni müavin təyin edildi - Sərəncam
18 aprel 11:56
- ABŞ-dən sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsinə - Reaksiya
18 aprel 11:43
- Başçının istəyi baş tutsaydı, Sumqayıtı kimin idarə edəcəyi də, müəmma olaraq qalırmış
18 aprel 11:07
- Rusiyanın sülhməramlı kontingenti Azərbaycanı tərk edir - Video
17 aprel 11:26
- İlham Əliyevə telefon açıb xahiş etdi
17 aprel 10:38
- Hadi Rəcəbli vəfat etdi - Yenilənib
17 aprel 10:29
- Tanınmış həkim telefon nömrəsini satışa çıxardı – 26 min manat
16 aprel 11:15
- Ailəli müəllim məktəbli ilə çılpaq halda maşında yaxalandı
16 aprel 11:06
- Müharibə veteranlarına şad xəbər: 80 manat artırılır – Deputat məbləği açıqladı
16 aprel 10:17
- Vəzifədə olan dayısının evindən 90 min oğurlayıb - Qumarda uduzdu
16 aprel 10:08
- 2300 maaşım idi, ayda 15 min manat paket alırdım - Sabiq nazir
16 aprel 09:45
- Məktəb direktoru haqda son qərar - Qalan ömrünü həbsdə keçirəcək
16 aprel 09:31
- Almaniya kansleri - 66 yaşım var, heç vaxt marixuana çəkməmişəm
15 aprel 21:16
- Sabiq baş həkimə hökm oxundu - 8 il 6 ay həbs
15 aprel 20:53
- Akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür
15 aprel 20:43
- Akif Çovdarov yenidən məhkəmədə: 30 milyonluq əmlakın taleyi necə olacaq?
15 aprel 10:22
- Tokayev İrəvanda səfərdədir - Foto
15 aprel 09:49
- Dubayda qızıldan hazırlanan alt paltarları satışa çıxarıldı
14 aprel 20:39
- İmişlidə məktəbliləri cərəyan vurub öldürdü
14 aprel 18:44
- Üçüncü dünya müharibəsi İrana görə başlayacaq… İmam Əlini gördüm –İran Şahının 1973-cü ildə verdiyi MÜSAHİBƏ
14 aprel 17:25
- Vəkillik fəaliyyətindən qovulmuş Sevil Hacıyeva məmurları TERROR-çuluqda ittiham edir
14 aprel 16:37
- İrandan qovulan, Fransada səfil vəziyyətinə düşən, Amerikada ömürlük cəza alan erməni qatilin faciəli sonluğu...
14 aprel 15:24
- Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
14 aprel 11:41
- Narkotik satan AXUND həbs olundu - Foto
13 aprel 13:04
- Kür çayında batan ata və altı yaşlı qızının FOTOSU
13 aprel 10:05
- Zakir Fərəcovun işlətdiyi və aldadaraq, milyonlarını vermədiyi bir qrup iş adamı bir daha Prezidentə üz tutdu
13 aprel 09:29
- Çingiz Abdullayev xəstəxanaya yerləşdirildi - Vəziyyəti ağırdır
13 aprel 08:38
- Əməkdar artist vəfat etdi
12 aprel 21:21
- Günəş "öləndə" nələr baş verəcək?
12 aprel 21:03
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya