“İnsanların ürəyindən keçsə, mənə münasibət dəyişə bilər”
Müsahibə16 oktyabr 2021 11:07

NUH.az yenisabah.az-a istinadın yazıçı Əkrəm Əylisli ilə müsahibəsini təqdim edir:
– Konfliktoloq Tomas de Vaal Sizinlə bağlı məqalə yazıb, xəbəriniz var?
– Ona elektron poçla məktublaşmışdıq, yazmışdım ki, "Uzun illərdir ki, xarici dünyanın çirkinliyindən yeganə qurtuluşum ədəbiyyatdır. Ədəbiyyatda mənim üçün bütün Bakıdan daha çox hava var". Tomas de Vaal da sözlərimi olduğu kimi oxuculara çatdırıb.
O obyektiv baxışlı, beynəlxalq aləmdə tanınmış şəxsdir. Ədəbiyyatla bağlı dediklərimi qeyd etməsi məsələyə həssas yanaşdığının göstəricisidir. Doğurdan da ədəbiyyat elə geniş bir dünyadır ki, onu buraxıb siyasətlə məşğul olmaq mənə çox miskin bir dünyaya köçüb getməktək görünür. Ədəbiyyatın daşını atmaq miskin bir dünyada yaşamaqdır.
Mən heç vaxt siyasətlə məşğul olmamışam. Bəzən məni belə göstəriblər, halbuki belə deyil və hətta sıradan bir fikirlərimi belə siyasiləşdiriblər. Bu kiməsə sərf edir, yəni aranı qarışdırmaq istəyənlərə hava, su kimi lazım olur. Əslinə qalanda, öz aləmində yaşayan, öz mənəvi yaddaşını unutmayan insan üçün bu, ötüb-keçəndir, onun daxilində yaddaşı, gördüyü dünya qalır. Mənim bütün həyatım uşaqlıq dünyasının işığı ilə doludur. Mən o işıqdan heç vaxt əl çəkəsi deyiləm.
– Bəs hər şeydən uzaq olub, ədəbiyyata sığındığınız, sözün inzivasına çəkildiyiniz müddətdə nələr yazmısınız?
– Son vaxtlar mənim üçün əhəmiyyətli olan bir neçə yazı yazmışam. Hətta onlar balaca kitabça şəklində çap olunub. Mənə elə gəlir ki, son dövrlərdə yazdığım "Metro vaqonunda gün işığı” əvvəl yazdıqlarımdan da güclüdür. Bundan başqa, "Dağlar deyir ki, soyuqdur” povestini qələmə almışam. Bundan başqa, müxtəlif hekayələr yazmışam. "Ölmüş arvadların qayıtmağı” hekayəsi məni silkələyən yazılarımdandır. "Ömür kimi bir gecə” hekayəm və s. ədəbiyyatı təbliğ edən saytlarda dərc olunub. Bir müddət bundan əvvəl Salman Rüşdinin hekayələrindən ibarət "Peyğəmbərin tükü” adlı kitabı çap etdirdim. Bilirsiniz ki, Salman Rüşdi o qədər də sevdiyim yazıçı deyil, amma mənə elə gəldi ki, onun əsərlərini çap edib Azərbaycan oxucusuna çatdırmaq vacibdir.
Çox tərcümələr etmişəm və bu tərcümələrdə əsas məqsədim ondan ibarətdir ki, Azərbaycan oxucusu dünya ədəbiyyatında baş verənlərdən xəbərdar olsun. Ümumiyyətlə, ədəbiyyat geniş dünyadır, mən də belə demək olarsa, oranın pasportunu almışam. Həmişə demişəm ki, mənim ölkəmin paytaxtı Bakıdır, amma qəlbimin paytaxtı Əylisdir. Əylisdə gördüklərim, yaşadıqlarım mənə hələ bundan sonra da kifayət qədər yazmağa mövzu verəcək.
– Qarabağ müharibəsi bitib, işğaldan azad olunan torpaqlarda bərpa prosesi başlayıb, artıq Ermənistanla dinc qonşuluq haqda çağırışlar var. Sizcə, bundan sonra ölkələr arasında qarşılıqlı etimad mühiti necə yaradılmalır?
– Müharibədə əzmlə qələbə qazanmışıq, amma bundan sonra gərək qonşuluq münasibətlərini bərpa etməkdə də böyük fəallıq göstərək. Qonşuluq münasibətləri hər zaman önəmlidir. Qonşuda vəziyyət pis olanda sənin də evində vəziyyət yaxşı olmayacaq. Yəni sən sevinə bilməzsən ki, qonşumda vəziyyət pisdir, bu, sevinməli hal deyil. Ona görə də artıq xalq diplomatiyasından istifadə etmək, xalqları yaxınlaşdırmaq üçün ziyalıları fəallaşdırmaq lazımdır. Bir tərəfdən digərinə, ordan da bura söyüşmək bizi heç də yaxşı yerə gətirib çıxarmayacaq, yalnız gərginlik, insanlar arasında etimadsızlıq yaradacaq. Bütün bunlar qonşular arasında münasibətlərin bərpa olunması üçün normal şərait yaranmasına imkan vermir. Xarici qüvvələr məsələyə qarışanda vəziyyət daha da gərginləşir. İki dövlət başçısı vasitəçi olmadan məsələləri həll etməlir. Ən əsası da bundan sonra necə yaşamalıyıq məsələsini. Müharibə oldu, bitdi, getdi, amma bu şəraitdə bundan sonra nələr edə bilərik, bax bunlar müzakirə edilməlidir. Mənə elə gəlir ki, mətbuatda da ab-havanı dəyişdirmək lazımdır.
Tomas de Vaalın yazılarından da ona görə xoşum gəlir ki, hər zaman obyektiv yazır. O vaxt hadisələrin qızğın vaxtında bir neçə dəfə haqqımda yazmışdı. Bildirmişdi ki, Əkrəm Əylislinin "Daş yuxular”ı millətlər arasında münasibətləri korlamır, əksinə, millətlər arasındakı münasibətləri yaxşılaşdırmağa cəhd göstərir.
- İllər əvvəl sizi Xalq yazıçısı adından məhrum olundunuz. Sizcə, cəmiyyət indi, Qarabağ müharibəsi bitəndən sonra Sizə bəraət verəcək?
- Fikrimcə, o vaxt bu məsələdə bəsit təsəvvürlə yaşayan insanların təbliğatı böyük rol oynamışdı. Digər tərəfdən, bunun obyektiv səbəbləri var idi. Onlardan biri bu idi ki, həmin vaxt Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlər qısa vaxt içərisində kəskin şəkildə pisləşmişdi. İkinci səbəb Birinci Qarabağ müharibəsindəki inanılmaz və dəhşətli məğlubiyyətimiz idi. Mənə elə gəlir ki, ədəbiyyat, bədii söz öz qüdrəti ilə çox şeyi həll edə bilir. Bədii söz, əgər doğrudursa, mahiyyətcə xeyirxahdırsa, insanların təsəvvürünü dəyişir. İndi müharibə qələbəmizlə bitib, belə dövrdə mənə qarşı olan münasibət müsbət mənada dəyişə bilər. Əlbəttə, insanların ürəyindən keçsə...
Amma haradasa dəyişiklik var, bunu hiss edirəm. O vaxt bu məsələnin uzanması, söz-söhbətlərin çoxalmasına səbəb hava limanında saxlanmağım oldu. 2016-cı ildə mən Venesiyada böyük ədəbiyyat tədbirinə dəvət olunmuşdum, əgər onda mənə qarşı saxta ittiham irəli sürməsəydilər, bəlkə də bu məsələ çoxdan həll olunmuşdu. Amma bu məsələdən hamı xəbər tutdu, xarici mətbuat yazmağa başladı. Fikrimcə, bu, düzgün hərəkət olmadı. Mənə qarşı elə bir ittiham irəli sürdülər ki, heç özləri də ona inanmırdı, inanmaq mümkün deyildi. Gərək bunu etməyəydilər. Hərdən küyə gedib çox şey edirlər. Son vaxtlar Mirzə Ələkbər Sabirin "Çırmanarıq keçməyə çay gəlməmiş, Başlayırıq qızmağa yaygəlməmiş” sözləri tez-tez dilimə düşür. Kişi yaman deyib...
Oxşar xəbərlər
- Türkiyədən Rusiyaya sərt SİYASİ MESAJ - proses QIZIŞDI
5 iyul 2025 13:37
- Bəziləri mənə dedilər ki, bu səfər sizin üçün təhlükəli ola bilər. Amma...
5 iyul 2025 11:11
- Qarabağ xanlığının timsalında: Rusiyaya güvənmək fəlakətə gətirir
5 iyul 2025 10:44
- Bu gün Aşuradır
5 iyul 2025 09:49
- .Nişanlısı 32 İLDİR şəhid Mehmanı gözləyirmiş...
4 iyul 2025 19:44
- Bakıda yenə yol çökdü - Cümşüd Cümşüdlünün faciəsi təkrarlana bilər..
4 iyul 2025 12:14
- SEVGİ ilə VƏRDİŞİ necə FƏRQLƏNDİRMƏK ? 3 əlamət
4 iyul 2025 09:51
- DTX-nin Yekaterinburqdan gətirdiyi İbrahimov kimdir ?
4 iyul 2025 09:31
- Parlamentin qarşısında EŞŞƏKLƏRLƏ ETİRAZ MİTİNQİ
3 iyul 2025 23:58
- Xankəndidən Şuşaya kanatla gedəcəyik- 13 dəqiqəyə...
3 iyul 2025 21:38
Xəbər lenti
- Türkiyədən Rusiyaya sərt SİYASİ MESAJ - proses QIZIŞDI
05 iyul 13:37
- Bəziləri mənə dedilər ki, bu səfər sizin üçün təhlükəli ola bilər. Amma...
05 iyul 11:11
- Qarabağ xanlığının timsalında: Rusiyaya güvənmək fəlakətə gətirir
05 iyul 10:44
- Sərnişinlərin YAYDA kondisionersiz avtobus dərdi
05 iyul 09:59
- Bu gün Aşuradır
05 iyul 09:49
- Rusiyada olan Samirə dəhşət yaşadı: Azərbaycanlıların əl-qollarını bağlayıb, yerə yıxırlar...
05 iyul 09:29
- Mağazada faciə: Müdir gənc işçini boğub öldürdü - FOTO
05 iyul 00:58
- Ermənistan Rusiyaya NOTA verdi
05 iyul 00:44
- Amerikalıların 40-60 faizi Maskın yeni partiya ideyasını dəstəkləyir – ŞOK NƏTİCƏLƏR
04 iyul 21:56
- .Nişanlısı 32 İLDİR şəhid Mehmanı gözləyirmiş...
04 iyul 19:44
- Prezident Xankəndidə qonaqları qarşıladı
04 iyul 14:08
- Ərdoğan Azərbaycana GƏLDİ
04 iyul 13:56
- Sibir manyakı - ovçu tayqada insanları ovlayıb, qadınları qaçırıb aylarla saxlayıb
04 iyul 12:42
- Bakıda yenə yol çökdü - Cümşüd Cümşüdlünün faciəsi təkrarlana bilər..
04 iyul 12:14
- Pezeşkian Xankəndiyə GƏLDİ
04 iyul 10:19
- Emoməli Rəhmon Füzulidədir - Yenilənib
04 iyul 10:00
- SEVGİ ilə VƏRDİŞİ necə FƏRQLƏNDİRMƏK ? 3 əlamət
04 iyul 09:51
- Rusiya Əfqanıstan İslam Əmirliyini tanıyan ilk ölkə oldu
04 iyul 09:42
- DTX-nin Yekaterinburqdan gətirdiyi İbrahimov kimdir ?
04 iyul 09:31
- GÜNAY Qurbanova YENİDƏN Avropa çempionu olub
04 iyul 02:13
- Məktəbdən çıxan müəllimənin başına torba keçirib QAÇIRANLAR ...
04 iyul 02:01
- Parlamentin qarşısında EŞŞƏKLƏRLƏ ETİRAZ MİTİNQİ
03 iyul 23:01
- Xankəndidən Şuşaya kanatla gedəcəyik- 13 dəqiqəyə...
03 iyul 21:38
- Ukrayna Rusiya Hərbi Dəniz Donanması baş komandanının müavinini məhv etdi
03 iyul 19:59
- Gürcü bədənində rus başı formalaşdırmaq xülyası – Rus şovinizmi və gürcülər...
03 iyul 19:40
- Adil Kərimli mənə dedi: Ya Xalq Artisti, ya da Prezident təqaüdü, hansını istəyirsən ?
03 iyul 14:27
- Ərdoğan sabah Xankəndiyə gələcək
03 iyul 14:14
- Erməni parlamentində Rusiya üstündə DAVA – Butulka ilə VURDU
03 iyul 13:14
- Prezident bu yolun açılışını ETDİ
03 iyul 11:58
- Emin Ağalarov Rusiyadakı konsertini ləğv etdi
03 iyul 11:48
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya