"Putin haqda ilk kitabı tərcümə edərkən heyrətlənirdim"-Firuz Mustafa

Vaxtilə bir kitab tərcümə etmişəm, daha doğrusu həmin kitabın həmtərcüməçisi olmuşam. 2000-ci ildə. Kitab belə adlanır: “Birinci şəxsdən. Vladimir Putinlə söhbətlər”.

Zaman o zaman idi ki, Putin təzəcə (2000-ci ilin yanvarında) Rusiya Federasiyasının prezidenti seçilmişdi. Həmin kitab da dünyada onun haqqında yazılmış ilk kitab idi. Tərcümənin “sifarişçisi” Putinin tələbə yoldaşı olmuş hüquqşünas alim İlham Rəhimli idi. O vaxt hələ Putinin şəxsi keyfiyyətlərini bilən yox idi. Siyasətçilər də ona yaxından bələd deyildi. Axı o, ömründə heç siyasətlə də məşğul olmamışdı. Putin bir növ Kremlə “təsadüfən”, “zənbillə”, daha çox Yesltsinin dəstəyi ilə “düşmüşdü”.

Kitabı oxuduqca və tərcümə etdikcə, arada heyrətlənirdim. Qəhrəmanın eqoizmi diqqəti çəkirdi. O, cəmiyyət həyatından çox, öz şəxsi işləri barədə düşünən bir adam təsiri bağışlayırdı.

Kitabda onun arvadının da fikirləri yer almışdı. Söhbətindən hiss olunurdu ki, bu, sadə, səmimi bir rus qadınıdır. Yeri gəlmişkən, Putin Lyudmiladan əvvəl başqa bir qızla nişanlı olmuşdu. Amma onlar nikah bağlamaq üçün “ZAQS” idarəsinə gedən zaman son anda, pasportlarına evlənmələrini təsdiq edən möhür vurulan anda gələcək prezident evlənəcəyi xanımla (onun da adı Lyudmila olub) savaşıb və ... evlənməkdən imtina edib.

Putinin özünün dediyinə görə, babası Spiridon əvvəlcə Leninin, sonra isə Stalinin aşpazı olub, dadlı xörəklər bişirib...

Sonralar, ərindən boşanan arvadı Lyudmila Putina danışırdı ki, Volodya “məni ilk dəfə anası Mariya İvanovnaya təqdim edəndə dedi ki, “mama, tanış ol, bu, mənim sevdiyim qızdır, adı da Lyudadır””. Lyuda qeyd edir ki, “Putinin anası başını qaldırmadan dedi ki, “eh, Volodya, sənin əvvəliki nişanlın da Lyuda idi, yaxşı bir qız idi, onunla yola getdin ki, bununla da yola gedəsən...””.

Vladimir Putin və Lyudmila 1983-cü ildə ailə qurublar.

Tərcümə zamanı hiss olunurdu ki, Putinin pula münasibəti də maraqlıdır. “Bir qucaq pulum olsaydı səyahətə çıxar, dünyanı gəzərdim, vəhşi heyvan ovuna çıxardım”...

Qısası, kitab nəşr olundu. Tərcümənin “sifarişçisi” çox şad idi. O, ilk nüsxəni görəndə sevinclə dedi: “Heç bilməzdim ki, bu kitabı belə sürətlə tərcümə edəcəksiz...”

Əlbəttə, o zamanlar Putin müəyyən adamlara, dövlətlərə öz heyrətini də ifadə edirdi. Amma elə bir zaman gəldi ki, adamlar və xalqlar onun üçün adı əşyalardan belə dəyərsiz oldu.

O vaxt hələ Çeçenistanda və Ukraynada insanlar qlobal faciələr yaşamamışdılar. Onda hələ Kabayeva da yox idi...

...Kitabın tərcüməsi ilə bağlı qonorar barədə danışmağı və ya əvvəlcədən verdiyi vədi yada salmağı isə “sifarişçi” birdəfəlik “unutdu”...

Vaxtilə, məsələnin bu tərəfi barədə yazdığım üçün təkrara yol vermək istəmirəm. Təkrar biliyin anası olmaqla yanaşı, həm də bilməməzliyin anası ola bilər.

Firuz Mustafa,
nasir, dramaturq, tərcüməçi