Putinin uğursuz dövləti: Rusiyanın gələcəyi sual altında… - Aslund yazır

Anders Aslund Amerikalı iqtisadçı, "Atlantic Council” araşdırma mərkəzinin baş elmi əməkdaşı Ukraynanın rus ordusunun hücumunun dəf edilməsində son uğurları nəhəng Rusiya silahlı qüvvələrinin zəifliyini göstərdi.
Hər bir şeyi müharibəyə və işğala bağlayan Vladimir Putin rejimi indi siyasi cəhətdən müflisdir və döyüş meydanında belə qalib gələ bilməyən müasir Spartanı idarə edir. Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Ukraynaya qarşı müharibəsi inanılmaz dərəcədə axmaqlıq (və inanılmaz qəddarlıq) idi. Onun səhvi o qədər böyükdür ki, bəlkə də artıq Rusiyanı uğursuz dövlətə çevirib. Oksford lüğətinə görə uğursuz dövlət - "siyasi və iqtisadi sisteminin o qədər zəiflədiyi və hökumətin ona nəzarəti itirdiyi" bir dövlətdir. Bu tərif artıq Rusiyanın indiki vəziyyətinə uyğundur və müharibənin Kremlin gücünü daha da zəiflədəcəyini gözləmək olar. Putin Ukraynaya hərbi cəhətdən məğlub olmaq üzrədir və belə uğursuzluq, Rusiyanın artıq bir dəfə ABŞ prezidenti Barak Obamanın laqeyd şəkildə dediyi kimi, hətta "regional güc” olmadığına dair siqnal göndərəcək. Ukraynalıların bildirdiyinə görə, onlar artıq Ukraynaya göndərilən 120 rus tabor-taktiki qrupundan 50-ni sıradan çıxarıblar; ümumilikdə isə Rusiyada cəmi 170 belə bir qrup var. Ukrayna, Rusiya hücumunun dəf edilməsində əldə etdiyi uğuru təkcə əsgərlərinin qəhrəmanlığına və bacarıqlarına deyil, həm də Putin rejiminin total korrupsiyasına borcludur. Uzun illərdir ki, rus ordusu açıq-aşkar içəridən çürüyürdü. Bu uğursuzluq xüsusilə təəccüblüdür, çünki Putin qədim Sparta kimi, yalnız müharibə üçün mövcud olan bir dövlət yaradıb. Onun 22 illik varlığının ən yüksək məqamları bunlar idi: 2008-ci ilin avqustunda kiçik Gürcüstanla beş günlük müharibə və 2014-cü ilin martında Krımın ilhaqı. Lakin Ukraynaya uğursuz hücumu bu illüziyaya son qoydu. Bu, Putinin ümid etdiyi kiçik və sürətli müharibə olmadı. O, 1904-1905-ci illərin fəlakətli Rus-Yapon müharibəsinə bənzər bir halla üzləşdi, həmin müharibədə Rusiya məğlub oldu və məğlubiyyət inqilabla nəticələndi. Putin artıq Rusiyanı ənənəvi mənada idarə edə bilməz. 2003-cü ildən sonra o, sistemli şəkildə bütün dövlət institutlarını zəiflətdi (demokratik prosedurları, nəzarət və tarazlığı, qanunun aliliyini aradan qaldıraraq) və onların yerində avtoritar kleptokratiya yaratdı. O və dar çərçivədə olan "dostlar” elitası sözlə ifadə edilməyən miqyasda oğurluq edir, Rusiya vətəndaşları üçünsə heç nə edilmir. İndi bu "sabun köpüyü” tamamilə repressiyanın gücündən asılıdır. 2012-ci ildən sonra Putin Rusiyanın iqtisadi inkişafına maraq göstərməyi dayandırıb. 2014-cü ildə Krımın ilhaqına cavab olaraq Rusiyaya qarşı Qərb sanksiyaları tətbiq edildikdən sonra iqtisadiyyat artmayıb və ölkənin həyat səviyyəsi 10% aşağı düşüb, bu isə kütləvi yoxsulluğa gətirib çıxarıb. Lakin Putinin heç vecinə də deyil, çünki o, yalan və təbliğatla bürünmüş hermetik otaqda yaşayır. Tarixçi Timoti Snayderin yazdığı kimi, Putin öz hakimiyyətini əlində saxlamağa haqq qazandırmaq üçün səthi millətçi ideologiya yaradan protofaşistdir (Protofaşizm faşizmə təsir edən və onun əsasını təşkil edən ideologiyaların və mədəni hərəkatların bilavasitə sələflərinə aiddir-red). Putinizm - Rusiyanın böyük ölkə olduğunu iddia etmək və bunu kiçik ölkələr üzərində hərbi qələbələrlə sübut etməyə çalışmaqdan qaynaqlanır. 2007-ci ildə Rusiyanın ilk post-kommunist baş naziri (və mənim yaxşı dostum) Yeqor Qaydar "İmperiyanın süqutu: Müasir Rusiya üçün dərslər” kitabını nəşr etdi. Orada o, rusları Putinin indi təzahürünə çevrildiyi "post-imperiya sindromu”na qarşı xəbərdarlıq edib. Bu yol ancaq məhvə apara bilərdi. Və belə də oldu. Rusiya iqtisadiyyatının planlı nəzarətin ləğvindən sonra bərpa olunduğu bir vaxtda Qaydar qorxurdu ki, SSRİ-nin süqutu ilə bağlı acılar revanşist avtoritarizmə gətirib çıxara bilər. O, Putinin hakimiyyəti ilə yeni yaranmaqda olan nasist rejimi arasında çox paralellər gördü: "Az adam xatırlayır ki, 1926-cı ildə imperiyanın dağılmasından səkkiz il sonra Almaniyada, 9 il sonra - 2000-ci ildə Rusiyada imperiya dövlət işarələri və simvolları bərpa edilib”. Putinin SSRİ-nin dağılmasını "XX əsrin ən böyük geosiyasi faciəsi” adlandıran məşhur bəyanatına cavab olaraq Qaydar xəbərdarlıq edib ki, "Rusiyanı yenidən imperiyaya çevirmək cəhdi onun mövcudluğunu təhlükə altına qoyacaq. Bu istiqamətdə hərəkət etmək riski yüksəkdir. Ona görə də ötən əsrlərin imperiyalarını, onların süqutu və parçalanması ilə bağlı problemləri anlamaq çox vacibdir”. Qaydarın fikrincə, revanşist, neofaşist gələcəyin qarşısını almaq üçün keçmiş haqqında həqiqəti söyləmək lazımdır. "Veymar Respublikası hökumətinin Birinci dünya müharibəsinin başlanması haqqında həqiqəti söyləmək istəməməsi onun dağılmasına səbəb olan əsas amillərdən biri idi", - Qaydar yazırdı: "SSRİ-nin dağılmasının səbəbləri və mexanizmləri haqqında həqiqət sistemli şəkildə deyilmir”. O, Putinin mülahizələrini tənqid edib: "Xarici düşmənlər tərəfindən dağıdılan firavan və qüdrətli dövlət əfsanəsi - ölkənin gələcəyi üçün təhlükəli olan mifdir”. Qaydar həmişə qorxurdu ki, Putin indi Ukraynada etdiyi işi nə vaxtsa edəcək. Qaydar haqlı idi, amma o, lazım olan vaxtdan əvvəl haqlı çıxdı: onun xəbərdarlıqlarına məhəl qoyulmadı. O, 2009-cu ildə 53 yaşında dünyasını dəyişdi və bu gün Rusiyanın gələcəyi məhz onun təsvir etdiyi axmaqlığa görə sual altındadır. Alman cəmiyyəti Hitleri dayandıra bilmədiyi kimi, Rusiya cəmiyyəti hələ də Putini dayandıra bilməyib. Və beləliklə, 1939-cu ildə olduğu kimi, bu xoşagəlməz iş Qərbin çiyninə düşür. Bu gün Qərb Putinə və onun rejiminə Uinston Çörçilin Hitlerə qarşı münasibəti kimi davranmalıdır: onunla danışmayın, onu sadəcə məhv edin. Putin kimi dalana dirənmiş liderlər danışıqlarda etibarlı tərəfdaş olmurlar, onlat tərəfdaş olmaq üçün çox fanatik və ümidsizdirlər. Bəli, təbii ki, indi Putinin, Rusiya ordusunun 1/3 hissəsi məhv edildiyindən yeganə arqumenti nüvə silahıdır. Lakin Qərbin də nüvə bombaları var və sadəcə olaraq Putinə və "düyməni basa bilənlərə” izah edilməlidir ki, nüvə silahından hər hansı istifadə tammiqyaslı cavab tədbirləri görəcək. Kuba raket böhranı zamanı Nikita Xruşşovla sərt ritorika işə yaradı və indi də işləyəcək, çünki bu, Putinin anladığı yeganə dildir. Qərb siyasətinin ruslara köməyi ondan ibarət olmalıdır ki, prezident Co Baydenin "Allah xatirinə, bu adam hakimiyyətdə qala bilməz” müdrik sözlərini reallığa çevirsin. Mənbə: "Project Syndicate" Tərcümə: Nizami Bağırov Qaynarinfo
- Kişinin mədəsindən 27 alışqan və QƏPİK çıxardılar - FOTO
13 iyul 2025 09:23
- ŞOK : Putin Ukraynanın 0.25 FAİZİNİ ələ keçirib və ...1 KV.KM-ə görə 167 ƏSGƏR İTİRİB
12 iyul 2025 21:27
- Veteranları təhqir edən bloger qızı meşədə soyundurub döydülər, VİDEOya çəkib yaydılar - ŞOK
12 iyul 2025 19:44
- Ukrayna hərbi kəşfiyyatı Sibirdə QAZ kəmərini PARTLATDI ...
12 iyul 2025 12:55
- Tovuz döyüşlərindən 5 il ötür
12 iyul 2025 11:42
- Nazirin oğlu nasizmdə ittiham olunur: İşə təhlükəsizlik xidməti qarışdı
11 iyul 2025 23:06
- Rusiyada Azərbaycandan gətirilən 18 TON ŞEFTALI ı məhv edildi
11 iyul 2025 14:30
- Rusiya işğal olunmuş Ukrayna ərazisindən 4 MİLYON TON TAXIL OĞURLAYIB...
11 iyul 2025 13:39
- -Qaş ustası- doğduğu uşağı 1 il SOYUDUCUDA saxladı və sonra...
11 iyul 2025 12:23
- İntihar etmiş rusiyalı NAZİR VİDA MESAJI-nda NƏ YAZIB ?
11 iyul 2025 10:45
- Dünyanın 28 ÖLKƏSİ Quba rayonundan KİÇİKDİR - SİYAHI
13 iyul 12:02
- Prezident olmaq çox təhlükəli işdir - Tramp
13 iyul 11:29
- Azərbaycanlı aktrisa anası ilə şokolad vannasına girdi - FOTOLAR
13 iyul 10:11
- Ərdoğan bu şəxslərə yüksək VƏZİFƏ verdi
13 iyul 09:40
- Kişinin mədəsindən 27 alışqan və QƏPİK çıxardılar - FOTO
13 iyul 09:23
- Bu gün 34 mindən çox abituriyent imtahan verəcək
13 iyul 08:47
- Emin Ağalarov Bodruma niyə getdi? Yeni =Sea Breeze=nin sirri açıldı
13 iyul 08:11
- Polşada azərbaycanlıların yaşadığı hostelə polis basqını – Neməti axtarırlar
13 iyul 00:55
- Çayda boğulub ölən Səfiyənin - Fotosu
13 iyul 00:05
- ŞOK : Putin Ukraynanın 0.25 FAİZİNİ ələ keçirib və ...1 KV.KM-ə görə 167 ƏSGƏR İTİRİB
12 iyul 21:27
- Hotel dəhşət : Azərbaycanda gənc qız sevgilisi tərəfindən pəncərədən atıldı VİDEO
12 iyul 20:35
- Veteranları təhqir edən bloger qızı meşədə soyundurub döydülər, VİDEOya çəkib yaydılar - ŞOK
12 iyul 19:44
- Şaraa Heydər Əliyevin məzarını ziyarət etdi - FOTO
12 iyul 19:34
- Sabirabadda da EHSAN VERİLMƏYƏCƏK
12 iyul 18:42
- Abşeron RİH-nin həbs olunan əməkdaşı: Abdin Fərzəliyev atama bildirib ki, cinayət əməlini oğlun öz üzərinə götürsün, ona köməklik göstərəcəyəm...
12 iyul 18:03
- Aİ-də nə qədər insan yaşayır? - Ən çox əhaliyə sahib ölkə bəlli oldu
12 iyul 17:42
- Ərdoğandan PKK-nın tərk-silah olması ilə bağlı SON DƏQİQƏ AÇIQLAMASI
12 iyul 15:49
- Prezident Əl Şaraa ilə görüşdü - Fotolar
12 iyul 14:35
- Elə bilirdim ürəyim tab gətirməz, getdim, tamam başqa insan oldum...- Polad Həşimovun XANIMI
12 iyul 14:28
- Suriya Prezidenti Azərbaycandadır - Fotolar
12 iyul 14:09
- Ukrayna hərbi kəşfiyyatı Sibirdə QAZ kəmərini PARTLATDI ...
12 iyul 12:55
- TEHRAN MERİ : İsrail İrana qarşı CADU və CİNLƏR-dən də istifadə edib..."
12 iyul 12:40
- Tovuz döyüşlərindən 5 il ötür
12 iyul 11:42
- Sumqayıtda kürəkən qayınatasını qətlə yetirdi
12 iyul 11:02
- Rusiyada ƏMƏLİYYAT: İki azərbaycanlının malları əllərindən alındı
12 iyul 10:48
- Atası ilə səfərə getmək qadağan olundu
12 iyul 00:59
- Nazirin oğlu nasizmdə ittiham olunur: İşə təhlükəsizlik xidməti qarışdı
11 iyul 23:06
- Ata 25 yaşlı tennisçi qızını öldürdü - ŞOK SƏBƏB
11 iyul 18:18
- Tofiq Zülfüqarov Elmar Məmmədyarova cavab verdi: Söyüş söyməmişəm
11 iyul 18:02
- Ermənistan mediası sülh müqaviləsinin detallarını açıqladı – Zəngəzur dəhlizi, separatçılığa qarşı öhdəlik və...
11 iyul 17:51