Bulvar, bədbəxt Hacınski və satqınlıq...
Bu gün “Filarmoniya bağı”ndan bulvara keçəndə bir daha xatırladım ki, satqınlıq tarixin diri saxladığı yeganə aktdır.
Niyə bu gün?
Dahi Xudu Məmmədov deyirdi: “Məhdudiyyət kəşfin anasıdır”.
Bu gün Bakının gümüşü konstruksiyalarla bağlanmış yollarından savayı nəsə görmədikdə, bu “dəmir beşiklərdə şivən çəkən” idman maşınlarının səsindən başqa nəsə eşitmədikdə insan bu məhdudiyyət içində bir daha Bakının əslinə diqqət kəsilir, küçələrin adlarına zillənir, əlində olanlara daha çox dəyər verməyi düşünür.
Bu məhdudiyyət mənə divarlara yazılan adlara diqqətlə baxmağı öyrətdi və Bakı, bulvar haqqında bir daha bədənnüma düşünərkən həmin şəxsi, adına Bakının əsas küçələrində rastlaşmadığım o adamı xatırladım.
Bəli, dünyanın ən uzunömürlü aktı satqınlıqdır. Təkcə bu addım heç zaman simasını dəyişmir, çünki tarix onu bağışlamır. Bağışlasa, başqa bir don geyinə, ömrünü bitirə bilər. Ancaq satqınlığı tarix mumyalanmış meyit kimi əsrlər uzunu çürütmədən saxlayır.
XX əsrin lap əvvəllərində Bakı duması qarşısısında qaynar məruzələr deyən, Bakı şəhərinə eşq elan edən, bulvarın, Sahil küçələrinin salınmasına qollarını çırmalayıb, pak ehtirasla girişən cavan bir oğlan var idi. Layihə ilə bağlı “Kaspi” qəzetində dərc olunmuş məruzələrdəki bəlağət, elan etdiyi müsabiqələrdəki ədalət və seçdiyi cümlələrdəki nəcabət həmin adamın işinə olan sevgisindən irəli gəlirdi.
Onun rəhbərliyi ilə “Bakı küçələrinin nəcibləşdirilməsi barədə” kitab nəşr olunur. Cümləyə diqqət edin: “Bakı küçələrinin nəcibləşdirilməsi...”
Bakı bulvarında çimərlik salınması il bağlı elan olunan tender barədə deyirdi:
“Bu adi, siravi layihə deyil. Burada incə zövqə malik, belə işi sevən mütəxəssis lazımdır. Ancaq bu xüsusiyyətlər hər bir memara xas deyil. Gözəl texnik olmaq olar, lakin belə xüsusiyyətlərə sahib olmaq olmaz. Azca xərc tələb olunur, buna xəsislik etmək olmaz. Burada fantaziya, gözəllik lazımdır".
O, Məmmədhəsən Hacınski idi.
Cümhuriyyət qurulandan sonra Məmmədhəsən Hacınski təcrübəli kadr kimi hər gün bir vəzifə - Xarici işlər naziri, maliyyə naziri, dövlət naziri, daxili işlər naziri, ticarət, sənaye, ərzaq naziri və s. - dəyişərək daha yüksək tribunalar qarşısına gəldi. Gün gəldi, o Azərbaycanın müstəqilliyini car çəkmək, dünyaya tanıtmaq üçün Fransaya, Versal Sülh Konfransına qatılmağa gedən nümayəndə heyətinin əsas üzvlərindən oldu. Uzunmüddətli ezamiyyət günlərinin birində 1919-cu ilin payızında Hacınski nümayəndə heyətinin rəhbəri Əlimərdan Topçubaşov və heyətin məsləhətilə seçilərək Bakıya göndərildi. Göndərldi ki, teleqram vasitəsilə anladılması mümkün olmayan məruzələri əyani şəkildə rəsmi Bakıya çatdırsın, lazım olanları versin, vacib olanları alsın, geri qayıtsın.
Hacınski isə Bakıya gəldi, ancaq geri qayıtmadı.
O, qarşıdan gələn “Qızıl ordu”nun sarı işığında cəsarətini əritdi və gün gəldi, həmin ordu Bakıya daxil olanda bolşevikləri gül-çiçəklə qarşılayanlardan biri də Məmmədhəsən Hacınski oldu. Hansı ki, onunla ezamiyyətə gedən Ə. Topçubaşov, Ə. Şeyxülislamov, M. Məhərrəmov, C. Hacıbəyov və başqa silahdaşları hələ də Parisdə onun onun yolunu gözləyirdi.
Hacınski və Nərimanov eyni cəbhədə təmsil olunsa da, bu iki obrazın fərqi var idi və tarixin unutmaması gərəkli olan bu fərq ondan ibarət idi ki, Nərimanov ta əvvəldən “Qızıl ordu”nun sarı işığını günəş seçmişdi, ona inanırdı və bu inamla da öldürüldü.
Hacınski isə bir neçə ay əvvələ qədər Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ən yüksək vəzifələrində təmsil olunurdu, “Qızıl ordu”nun sarı işığı onun sadəcə gözlərini qamaşdırdı.
Satqınlıqda diqqətdən kənar qalan xırda bir detal var; bütün satqınlar elə bilir ki, satıldığı ünvana yaxşılıq edirlər və qarşı tərəf bu yaxşılığı heç vaxt unutmayacaq. Alan tərəf isə yaxşı bilir ki, bu gün mənə kimisə satan adam, sabah məni də kiməsə satacaq. Ona görə də həmin şəxsi istifadə müddəti bitən kimi heç bir xatirəsini əzizləmədən zülmətə vasil edir.
Özü özünə məhkəmə qurub özünə bəraət verənləri tarix bəlkə də bağışlaya bilər. Məsələ də budur ki, insanın dünyada aldada bilmdiyi yeganə canlı özüdür. Öz məhkəməsindən qalib çıxa bilməyən adamlar tarix qarşısında da daim tərksilah olur, Məmmədhəsən Hacınski kimi.
Tarixən tcrübədən çıxan bu aksiom Hacınskininin taleyində də eyni rolu oynadı – o, satıldığı cəbhə tərəfindən repressiya edildi, 1930-cu ildə: 4737 kod adı ilə...
Mövzu insandırsa, dəyədirsə, alanlar satanları heç baxt bağışlamır.
Bəlkə də yaşasaydı, SSRİ ona 1953-cü ildə daxili idarəetmə əl dəyişəndən sonra bir çox repressiya olunanlar kimi bəraət verərdi, ancaq Hacınski öz məhkəməsindən üzüağ çıxa bilmədi.
Satdığı, bəlkə də ona görə qürbətdə qalan Topçubaşov, Hacıbəyovu, silahdaşlarını yuxularından arındıra bilmədi. Bir dumanlı fevral günündə mələfəsini boynuna bağlayıb nəfəsini kəsdi. Bədənini intiharla bu dünyadan ayıra bilsə də, adı hələ də çirkin həbsxana mələfəsindən asılı qalıb.
Onu nə cümhuriyyət sevdi, nə SSRİ, nə də bugünkü Müstəqil Azərbaycan. Memarlıq quruculuq işində Bakı tarixində iz qoyan, küçələr, xiyabanlar yaradan, bugünkü Bakının alnının qırışlarının müəllifi olan Hacınskinin Bakıda, demək olar ki, xatirəsi əbədiləşdirilməyib.
Yalnız “Razin”də bir küçə...
- İmişlidə məktəbliləri cərəyan vurub öldürdü
14 aprel 2024 18:44
- Hitlerin aqibəti – Müəmmаlаr dumаnındа GİZLƏDİLƏN HƏQİQƏTLƏR + FOTOLAR
25 mart 2024 10:54
- Mehman Xəlilova hökm oxundu - 19 il həbs
20 mart 2024 12:10
- Fahişələrin sayı niyə ARTIR? – İntim xidmət və QİYMƏTLƏR
17 mart 2024 14:29
- Adların mənası – TAM SİYAHI
12 mart 2024 21:50
- Xocalı yenidən qurulur: Əzəmətli tikinti meydançasını xatırladır (VİDEO)
11 mart 2024 11:06
- 18 yaşlı gənci TOK vurub öldürdü
10 mart 2024 22:51
- Sumqayıtın qorxu doğuran daha bir problemi: Kütləvi şəkildə çoxalan təhlükəli küçə itləri..
10 mart 2024 20:52
- Prezident və ailəsi əleyhinə sistemli hücumların şahidi oluruq
5 mart 2024 12:46
- Son 100 ildə Azərbaycanın Baş Naziri olmuş şəxslər - SİYAHI
16 fevral 2024 14:53
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31
- Bu ölkə məktəblərdə rus dilinin tədrisindən İMTİNA EDİR
21 aprel 21:14
- SOCAR-ın sabiq vitse prezidenti Mikayıl İsmayılovun oğlu Xətai məhkəməsinə müraciət etdi – 100 min TƏZMİNAT
21 aprel 20:20
- BU BİTKİ ürəyi daim sağlam saxlayır
21 aprel 19:09
- Gündüz Əliyevin adına bağlı BUTA əməliyyatının gizlinləri...
21 aprel 18:53
- 700-dən artıq şagirdi məktəbdə yandıran general – o, Hitlerin başkəsəni olduğunu etiraf edib...
21 aprel 15:49
- Bakının bu ərazisində binalar əyildi – Hərəkətə keçildi - VİDEO
21 aprel 15:41
- Tovuz sakini Lətifə Hüseynova keçmiş vəkil Sevil Hacıyeva barəsində Prezidentə müraciət etdi
21 aprel 14:41
- Kürdə atası ilə batan uşağın meyiti tapıldı
21 aprel 11:37
- İndi çiyələk yeməyin, zəhərlidir - Ekspertdən xəbərdarlıq
20 aprel 20:31
- Bakcell 25 apreldə 100 000 GB kütləvi hədiyyə paylayır!
20 aprel 20:10