- Ata 25 yaşlı tennisçi qızını öldürdü - ŞOK SƏBƏB
- Tofiq Zülfüqarov Elmar Məmmədyarova cavab verdi: Söyüş söyməmişəm
- Ermənistan mediası sülh müqaviləsinin detallarını açıqladı – Zəngəzur dəhlizi, separatçılığa qarşı öhdəlik və...
- Veysəloğlu Şirkətlər Qrupunun elan etdiyi -Qida Təhlükəsizliyi Ayı-na yekun vuruldu
- Rusiyada Azərbaycandan gətirilən 18 TON ŞEFTALI ı məhv edildi
Kurçatov Beriyanı atom bombası ilə şantaj edib

1718-ci ildə I Pyotr Fransada səfərdə olarkən bu ölkəndə fəaliyyət göstərən Elmlər Akademiyasını da ziyarət edib. Səfərdən qayıtdıqdan sonra o, Rusiyada da anoloji bir qurumun yaradılması haqqında düşünüb. Nəhayət, altı illik müzakirələrdən sonra, 28 yanvar 1724-cü ildə (yeni təqvimlə fevralın 8-də) Pyotr Rusiyada Elm və İncəsənət Akademiyasının yaradılması haqqında fərman imzalayıb.
Akademiyanın ilk heyəti 15 nəfərdən ibarət olub. Onlardan yalnız bir nəfəri, qurumun prezidenti Lavrenti Blyumentrost Rusiya vətəndaşı olub, digər üzvlər xarici ölkələrdən dəvət alıblar. Beləliklə, Rusiyada Elmlər Akademiyasının əsası 1724-cü ildə qoyulub.
Oktyabr inqilabından sonra Elmlər Akademiyası Rusiya Xalq Maarif Komissarlığının tabeliyində fəaliyyət göstərib.
1925-ci ildə, akademiyanın yaranmasından 201 il sonra Moskvada bu qurumun 200 illiyi qeyd edilib. Yubiley tədbirində akademiya ilə bağlı yeni qərar qəbul olunub. SSRİ İcraiyyə Komitəsinin və Xalq Kommissarları Sovetinin 27 iyul 1925-ci il tarixli qərarı ilə SSRİ Elmlər Akademiyası yaradılıb. SSRİ Elmlər Akademiyasının ilk prezidenti elə əvvəlki dövrdə də akademiyaya rəhbərlik edən məşhur geoloq Aleksandr Karpinski seçilib.
İttifaq miqyaslı SSRİ Elmlər Akademiyasının yaradılması mövcud dövrün tanınmış alimləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilib, onlar elə düşünüblər ki, eyni mərkəzdə fəaliyyət göstərmək, Xalq Komissarları Sovetinin tabeliyində olaraq təminat və təchizat məsələlərində problemsiz işləmək və s. güzəştlər, imtiyazlar elmin inkişafına böyük töhfələr verəcək. Amma heç demə, alimlər də yanılarmış...
SSRİ Elmlər Akademiyası yarandığı gündən Kremlin bu quruma nəzarəti digər qurumlardan qat-qat çox olub. Akademiya həmin vaxt Leninqradda yerləşib.
Fəaliyyətə başlıdıqdan 4 il sonra, 1929-cu ildə Stalinin göstərişi ilə akademiyada araşdırmalar aparmaq üçün Leninqrada xüsusi hökumət komissiyası göndərilib. Araşdırmaların nəticəsi olaraq həmin il “QPU” (sonralar “NKVD”) akademiyanın fəaliyyəti ilə bağlı “Akademiya işi” adı altında cinayət işinə başlayıb. Bu cinayət işində əsas hədəfə tarixçilər və düyarşünaslar düşüblər. Bu cinayət işi altında başda akademiyanın humanitar elmləri şöbəsinin müdiri Platonov olmaqla 150 nəfər həbs edilib. Onlardan altı nəfəri güllələnmə, digərləri isə 10-15 il azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum ediliblər. Alimləri arxiv sənədlərinin oğurlanması və qəsdən məhv edilməsi, casusluq, əksinqilabi və antisovet fəaliyyət, elmin inkişafına qəsdən əngəllik törətmək maddələri ilə ittiham ediblər.
Mərkəzi Komitənin akademiyaya təsir və təzyiqi bununla bitməyib. 1934-cü ildə akademiya Leninqraddan Moskvaya köçürülüb. Kremlə daha yaxınlıq nəzarəti daha da artırıb.
Siyasi liderlərin akademiyanın işinə müdaxiləsi, seçkili vəzifələrə yuxarıdan təyinat alimləri ciddi şəkildə narahat edib. Onlar rəsmilərə anlada bilməyiblər ki, siyasətlə elm vəhdət təşkil edə bilməz, siyasət ayrı, elm ayrı. Amma bunların heç bir nəticsi olmayıb. Bu məsələdə alimlərin özləri də bəzən üz-üzə dayanıblar. Stalinə yaxın olan, ondan yararlanan bəzi alimlər akdemiyada gərginliyi daha da artırıblar.
22 dekabr 1939-cu ildə, Stalinin 60 illik yubileyində akademiya kollektivi yubilyarı SSRİ Elmlər Akademiyasının fəxri üzvü seçiblər. Amma bu da Stalinin akademiyaya qarşı sərt münasibətini dəyişməyib.
1948-ci ildə Lenin adına Ümumittifaq Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının ümumi yığıncağında Stalinə yaxınlığı ilə fərqlənən akademik Trofim Lısenko biologiyanın əsas qolu olan genetika elmini marksist dialektikasına zidd, yalançı burjua elmi kimi qiymətləndirdikdən sonra, Stalin onun fikirlərini dəstəkləyərək akademiyanın genetika institutunun ləğv edilməsi haqqında göstəriş verib. Bununla da, bu institutuda çalışanların hamısı işdən azad olunub və neçə illik elmi araşdırmaları hədər gedib.
1949-cu ildə akademiyanı növbəti təhlükə gözləyib. Həmin il “Pravda” qəzetində fizika elmi ilə bağlı yazı dərc olunub və elmin bu sahəsi də burjua elmi kimi dəyərləndirilib. Yazının müəllifi bununla bağlı diskusiyaların keçirilməsini vacib sayıb.
Bioloqlardan fərqli olaraq fiziklər bu məsələdə çevik tərpəniblər. Akademik Kurçatov həmkarlarını təcili toplayaraq müzakirələr aparıb. Nəhayət, onlar çıxış yolunu Siyasi Büroda elm sahəsinin kuratoru olan Lavrenti Beriya ilə danışıqlarda görüblər. Kurçatov Beriyaya zəng vurub və birbaşa cəsarətlə mətləbə keçib:
- Lavrenti Pavloviç, siz necə düşünürsünüz, biz atom bombası üzərində işləyirik, digərləri isə “bizə fizika lazımdır, ya yox” mövzusu ətrafında diskussiyaya hazırlaşırlar. Xahiş edirik, seçim edin, ya diskusiya, ya da atom bombası.
Akademikin bu cür girişi Beriyanı qıcıqlandırıb:
- Siz mənim qarşıma şərt qoyursunuz, ultimatum verirsiniz?
- Xeyr, Lavrenti Pavloviç. Sadəcə bizi inandırmağa çalışırlar ki, Е=mc² formulu dialektik materializmə uyğun gəlmir. Əgər E mc²-yə bərabər olmursa, onda atom bombası da olmur.
Beriya əsəbi şəkildə dialoqu yarımçıq qoyaraq dəstəyi asıb. Amma bir saatdan sonra özü Kurçatova zəng vurub:
- Mən məsələni həll etdim, heç bir diskussiya olmayacaq, işinizə davam edin.
Rəsmilərlə elm adamları arasında bu cür hadisələr çox olub. SSRİ Elmlər Akademiyası uzun illər kommunist ideologiyasının ağır şərtləri altında fəaliyyət göstərib. Yalnız Brejnev hakimiyyətə gəldikdən sonra SSRİ Elmlər Akademiyasında alimlər əvvəlki illərə nisbətən daha rahat nəfəs ala biliblər. 1991-ci ildə isə SSRİ Elmlər Akademiyasının fəaliyyəti rəsmi olaraq dayandırılıb. Onun bazasında Rusiya Elmlər Akademiyası yaradılıb.
Mənbə: Musavat.com
- Ata 25 yaşlı tennisçi qızını öldürdü - ŞOK SƏBƏB
11 iyul 2025 18:18
- Ermənistan mediası sülh müqaviləsinin detallarını açıqladı – Zəngəzur dəhlizi, separatçılığa qarşı öhdəlik və...
11 iyul 2025 17:51
- Veysəloğlu Şirkətlər Qrupunun elan etdiyi -Qida Təhlükəsizliyi Ayı-na yekun vuruldu
11 iyul 2025 14:43
- Rusiyada Azərbaycandan gətirilən 18 TON ŞEFTALI ı məhv edildi
11 iyul 2025 14:30
- İlham Əliyev Mariam Kvrivişvilini qəbul etdi (FOTO)
11 iyul 2025 13:47
- Rusiya işğal olunmuş Ukrayna ərazisindən 4 MİLYON TON TAXIL OĞURLAYIB...
11 iyul 2025 13:39
- İran 300 MİNDƏN ÇOX ƏFQANI ölkədən qovur. SƏBƏB ?
11 iyul 2025 12:55
- -Qaş ustası- doğduğu uşağı 1 il SOYUDUCUDA saxladı və sonra...
11 iyul 2025 12:23
- İntihar etmiş rusiyalı NAZİR VİDA MESAJI-nda NƏ YAZIB ?
11 iyul 2025 10:45
- Ermənistan XİN mətbuat katibi Ani Badalyan: İlham Əliyevlə Nikol Paşinyanın Əbu-Dabi görüşü uğurlu olub
11 iyul 2025 10:08
- Ata 25 yaşlı tennisçi qızını öldürdü - ŞOK SƏBƏB
11 iyul 18:18
- Tofiq Zülfüqarov Elmar Məmmədyarova cavab verdi: Söyüş söyməmişəm
11 iyul 18:02
- Ermənistan mediası sülh müqaviləsinin detallarını açıqladı – Zəngəzur dəhlizi, separatçılığa qarşı öhdəlik və...
11 iyul 17:51
- Veysəloğlu Şirkətlər Qrupunun elan etdiyi -Qida Təhlükəsizliyi Ayı-na yekun vuruldu
11 iyul 14:43
- Rusiyada Azərbaycandan gətirilən 18 TON ŞEFTALI ı məhv edildi
11 iyul 14:30
- İlham Əliyev Mariam Kvrivişvilini qəbul etdi (FOTO)
11 iyul 13:47
- Rusiya işğal olunmuş Ukrayna ərazisindən 4 MİLYON TON TAXIL OĞURLAYIB...
11 iyul 13:39
- Keçmiş nazir xanımı və gəlinlərindən DANIŞDI: İkisi də əcnəbidir - VİDEO
11 iyul 13:15
- İran 300 MİNDƏN ÇOX ƏFQANI ölkədən qovur. SƏBƏB ?
11 iyul 12:55
- -Qaş ustası- doğduğu uşağı 1 il SOYUDUCUDA saxladı və sonra...
11 iyul 12:23
- Prezident həmkarını təbrik etdi
11 iyul 11:31
- İntihar etmiş rusiyalı NAZİR VİDA MESAJI-nda NƏ YAZIB ?
11 iyul 10:45
- Ermənistan XİN mətbuat katibi Ani Badalyan: İlham Əliyevlə Nikol Paşinyanın Əbu-Dabi görüşü uğurlu olub
11 iyul 10:08
- Terrorsuz Türkiyə : PKK bu gün SİLAHI YERƏ QOYACAQ
11 iyul 09:48
- Təyyarədə qadının OMBA-sına toxundu və 7 İL HƏBS...
11 iyul 09:36
- HÖKÜMƏ - kədərim mənim filmi bu tarixdə təqdim olunacaq
11 iyul 02:05
- Yazıçı Sabir Əhmədlinin oğlu ilə TƏSİRLİ MÜSAHİBƏ
11 iyul 01:31
- Bir qətliamın izi – 26 il əvvəl Bakı və İrəvan sülhə yaxın olanda 40 erməni güllələnib
11 iyul 01:12
- Pul üçün Rus ordusuna yazılan azərbaycanlı Əliquliyev peşmandır: Prezidentə deyin, məni qurtarsın
11 iyul 00:36
- Daha bir rayonda yasda EHSAN ləğv edildi
11 iyul 00:26
- 5 saat davam edən İlham Əliyev-Paşinyan görüşünə dair İLK AÇIQLAMA
10 iyul 14:43
- İranlı molla : CƏHƏNNƏM əhlinin dili TÜRKCƏ, CƏNNƏT əhlinin dili ƏRƏBCƏDİR...
10 iyul 13:33
- 100 qadını öldürmüşdü - Manyakın meyiti tapıldı
10 iyul 12:29
- Milli Məclisin deputatı Azər Allahverənov Nardaran qəsəbəsində vətəndaşları qəbul edib
10 iyul 12:18
- Maral tam Ayı 10 iyul 2025: Nə etməli?
10 iyul 11:41
- Kompüteri 1000 DƏFƏ sürətləndirməyin yolu
10 iyul 11:18
- Uşağa görə muştuluq aldılar, gecə isə yoldaşımın meyitini verdilər
10 iyul 10:00
- Ərdoğan xalqa müraciət edəcək
10 iyul 09:47
- İlham Əliyevin Nikol Paşinyanla görüşü başladı
10 iyul 09:28
- Həbsdə olan vəkil Adəm Məmmədov bu şəxsi məhkəməyə verdi
10 iyul 01:46