Kurçatov Beriyanı atom bombası ilə şantaj edib

1718-ci ildə I Pyotr Fransada səfərdə olarkən bu ölkəndə fəaliyyət göstərən Elmlər Akademiyasını da ziyarət edib. Səfərdən qayıtdıqdan sonra o, Rusiyada da anoloji bir qurumun yaradılması haqqında düşünüb. Nəhayət, altı illik müzakirələrdən sonra, 28 yanvar 1724-cü ildə (yeni təqvimlə fevralın 8-də) Pyotr Rusiyada Elm və İncəsənət Akademiyasının yaradılması haqqında fərman imzalayıb.
Akademiyanın ilk heyəti 15 nəfərdən ibarət olub. Onlardan yalnız bir nəfəri, qurumun prezidenti Lavrenti Blyumentrost Rusiya vətəndaşı olub, digər üzvlər xarici ölkələrdən dəvət alıblar. Beləliklə, Rusiyada Elmlər Akademiyasının əsası 1724-cü ildə qoyulub.
Oktyabr inqilabından sonra Elmlər Akademiyası Rusiya Xalq Maarif Komissarlığının tabeliyində fəaliyyət göstərib.
1925-ci ildə, akademiyanın yaranmasından 201 il sonra Moskvada bu qurumun 200 illiyi qeyd edilib. Yubiley tədbirində akademiya ilə bağlı yeni qərar qəbul olunub. SSRİ İcraiyyə Komitəsinin və Xalq Kommissarları Sovetinin 27 iyul 1925-ci il tarixli qərarı ilə SSRİ Elmlər Akademiyası yaradılıb. SSRİ Elmlər Akademiyasının ilk prezidenti elə əvvəlki dövrdə də akademiyaya rəhbərlik edən məşhur geoloq Aleksandr Karpinski seçilib.
İttifaq miqyaslı SSRİ Elmlər Akademiyasının yaradılması mövcud dövrün tanınmış alimləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilib, onlar elə düşünüblər ki, eyni mərkəzdə fəaliyyət göstərmək, Xalq Komissarları Sovetinin tabeliyində olaraq təminat və təchizat məsələlərində problemsiz işləmək və s. güzəştlər, imtiyazlar elmin inkişafına böyük töhfələr verəcək. Amma heç demə, alimlər də yanılarmış...
SSRİ Elmlər Akademiyası yarandığı gündən Kremlin bu quruma nəzarəti digər qurumlardan qat-qat çox olub. Akademiya həmin vaxt Leninqradda yerləşib.
Fəaliyyətə başlıdıqdan 4 il sonra, 1929-cu ildə Stalinin göstərişi ilə akademiyada araşdırmalar aparmaq üçün Leninqrada xüsusi hökumət komissiyası göndərilib. Araşdırmaların nəticəsi olaraq həmin il “QPU” (sonralar “NKVD”) akademiyanın fəaliyyəti ilə bağlı “Akademiya işi” adı altında cinayət işinə başlayıb. Bu cinayət işində əsas hədəfə tarixçilər və düyarşünaslar düşüblər. Bu cinayət işi altında başda akademiyanın humanitar elmləri şöbəsinin müdiri Platonov olmaqla 150 nəfər həbs edilib. Onlardan altı nəfəri güllələnmə, digərləri isə 10-15 il azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum ediliblər. Alimləri arxiv sənədlərinin oğurlanması və qəsdən məhv edilməsi, casusluq, əksinqilabi və antisovet fəaliyyət, elmin inkişafına qəsdən əngəllik törətmək maddələri ilə ittiham ediblər.
Mərkəzi Komitənin akademiyaya təsir və təzyiqi bununla bitməyib. 1934-cü ildə akademiya Leninqraddan Moskvaya köçürülüb. Kremlə daha yaxınlıq nəzarəti daha da artırıb.
Siyasi liderlərin akademiyanın işinə müdaxiləsi, seçkili vəzifələrə yuxarıdan təyinat alimləri ciddi şəkildə narahat edib. Onlar rəsmilərə anlada bilməyiblər ki, siyasətlə elm vəhdət təşkil edə bilməz, siyasət ayrı, elm ayrı. Amma bunların heç bir nəticsi olmayıb. Bu məsələdə alimlərin özləri də bəzən üz-üzə dayanıblar. Stalinə yaxın olan, ondan yararlanan bəzi alimlər akdemiyada gərginliyi daha da artırıblar.
22 dekabr 1939-cu ildə, Stalinin 60 illik yubileyində akademiya kollektivi yubilyarı SSRİ Elmlər Akademiyasının fəxri üzvü seçiblər. Amma bu da Stalinin akademiyaya qarşı sərt münasibətini dəyişməyib.
1948-ci ildə Lenin adına Ümumittifaq Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının ümumi yığıncağında Stalinə yaxınlığı ilə fərqlənən akademik Trofim Lısenko biologiyanın əsas qolu olan genetika elmini marksist dialektikasına zidd, yalançı burjua elmi kimi qiymətləndirdikdən sonra, Stalin onun fikirlərini dəstəkləyərək akademiyanın genetika institutunun ləğv edilməsi haqqında göstəriş verib. Bununla da, bu institutuda çalışanların hamısı işdən azad olunub və neçə illik elmi araşdırmaları hədər gedib.
1949-cu ildə akademiyanı növbəti təhlükə gözləyib. Həmin il “Pravda” qəzetində fizika elmi ilə bağlı yazı dərc olunub və elmin bu sahəsi də burjua elmi kimi dəyərləndirilib. Yazının müəllifi bununla bağlı diskusiyaların keçirilməsini vacib sayıb.
Bioloqlardan fərqli olaraq fiziklər bu məsələdə çevik tərpəniblər. Akademik Kurçatov həmkarlarını təcili toplayaraq müzakirələr aparıb. Nəhayət, onlar çıxış yolunu Siyasi Büroda elm sahəsinin kuratoru olan Lavrenti Beriya ilə danışıqlarda görüblər. Kurçatov Beriyaya zəng vurub və birbaşa cəsarətlə mətləbə keçib:
- Lavrenti Pavloviç, siz necə düşünürsünüz, biz atom bombası üzərində işləyirik, digərləri isə “bizə fizika lazımdır, ya yox” mövzusu ətrafında diskussiyaya hazırlaşırlar. Xahiş edirik, seçim edin, ya diskusiya, ya da atom bombası.
Akademikin bu cür girişi Beriyanı qıcıqlandırıb:
- Siz mənim qarşıma şərt qoyursunuz, ultimatum verirsiniz?
- Xeyr, Lavrenti Pavloviç. Sadəcə bizi inandırmağa çalışırlar ki, Е=mc² formulu dialektik materializmə uyğun gəlmir. Əgər E mc²-yə bərabər olmursa, onda atom bombası da olmur.
Beriya əsəbi şəkildə dialoqu yarımçıq qoyaraq dəstəyi asıb. Amma bir saatdan sonra özü Kurçatova zəng vurub:
- Mən məsələni həll etdim, heç bir diskussiya olmayacaq, işinizə davam edin.
Rəsmilərlə elm adamları arasında bu cür hadisələr çox olub. SSRİ Elmlər Akademiyası uzun illər kommunist ideologiyasının ağır şərtləri altında fəaliyyət göstərib. Yalnız Brejnev hakimiyyətə gəldikdən sonra SSRİ Elmlər Akademiyasında alimlər əvvəlki illərə nisbətən daha rahat nəfəs ala biliblər. 1991-ci ildə isə SSRİ Elmlər Akademiyasının fəaliyyəti rəsmi olaraq dayandırılıb. Onun bazasında Rusiya Elmlər Akademiyası yaradılıb.
Mənbə: Musavat.com
- Fərhad Əhmədovdan 6 milyon dollar rüşvət istənilib - Gəmisinin həbsdən azad olunması üçün...
19 iyul 2025 01:49
- Alimlər nəsli kəsilməkdə olan növləri xilas etməyin yolunu tapdı
19 iyul 2025 01:29
- Prezident Ağdamda açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
19 iyul 2025 00:24
- Proporsional seçki sisteminin bərpasına heç bir ehtiyac yoxdur - Əli Hüseynlidən SENSASİON MÜSAHİBƏ
19 iyul 2025 00:28
- Azərbaycan MDB-dən çıxır? - Rusiyadan cavab
18 iyul 2025 22:45
- Məzuniyyətə gələn hərbçimiz özünü evində ASDI
18 iyul 2025 11:33
- Belçika parlamentindən Azərbaycana qarşı ədalətsiz və qərəzli qətnamə
18 iyul 2025 10:46
- Alen Simonyan boşaldı - Modellə sevgilidir
18 iyul 2025 10:26
- Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcəyik
18 iyul 2025 09:43
- Ersin Tatar: İlham Əliyev hər zaman bizə sahib çıxıb
18 iyul 2025 09:18
- Fərhad Əhmədovdan 6 milyon dollar rüşvət istənilib - Gəmisinin həbsdən azad olunması üçün...
19 iyul 01:49
- Alimlər nəsli kəsilməkdə olan növləri xilas etməyin yolunu tapdı
19 iyul 01:29
- AMAZONİYA - Azərbaycanda qadın dövləti
19 iyul 01:17
- NAXÇIVAN hoteli sökülür
19 iyul 00:56
- Prezident Ağdamda açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
19 iyul 00:24
- Proporsional seçki sisteminin bərpasına heç bir ehtiyac yoxdur - Əli Hüseynlidən SENSASİON MÜSAHİBƏ
18 iyul 23:50
- Azərbaycan MDB-dən çıxır? - Rusiyadan cavab
18 iyul 22:45
- Prezident onlara müraciət ünvanladı
18 iyul 11:51
- Məzuniyyətə gələn hərbçimiz özünü evində ASDI
18 iyul 11:33
- Belçika parlamentindən Azərbaycana qarşı ədalətsiz və qərəzli qətnamə
18 iyul 10:46
- Alen Simonyan boşaldı - Modellə sevgilidir
18 iyul 10:26
- Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcəyik
18 iyul 09:43
- Ersin Tatar: İlham Əliyev hər zaman bizə sahib çıxıb
18 iyul 09:18
- Rusiya Kilsəsi: Seks cənnətə aparan yoldur
18 iyul 01:56
- Şıxlinski mənim xahişimlə saxlanıldı, Nisanovun bazarı... - Mironov
18 iyul 00:20
- Əli Həsənovla Səttar Möhbalıyevin qudalığı BİTDİ...
17 iyul 23:43
- Ukraynada yeni baş nazir: Müstəqillik tarixində ikinci dəfə...
17 iyul 23:29
- Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada nahar ediblər (FOTO)
17 iyul 22:45
- Rusiyada general dələduzluğa görə həbs edildi
17 iyul 21:55
- İki bacı çayda boğulub öldü
17 iyul 21:36
- Adəm Məmmədov həbsdə qaldı - ZON-a köçürüləcək
16 iyul 20:42
- 1 qramı 5000 dollardan başlayır: Qazaxıstanda dünyanın ən bahalı metalı hasil olunur
16 iyul 01:07
- Kətan toxumu, qaynar su... - Minlərlə manatınız cibinizdə qalacaq
15 iyul 23:28
- Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu: Ərim şübhələndi, dedim ki, bir daha...– ŞOK
15 iyul 23:03
- Rusiya Şahin Şıxlinskinin oğlunu həbs etdi
15 iyul 22:36
- İlham Əliyev: Demokratiya və Milli Birlik Günü güclü və sarsılmaz iradənin tarixdir
15 iyul 12:31
- Hansı Avropa ölkələrində ən yüksək maaş verilir?
15 iyul 11:42
- Tibbin atası İbn-i Sina-dan şəkər xəstəliyinə çarə
15 iyul 11:01
- Putin: Rusiyada QADIN çatışmır – Statistikanı özü etiraf etdi
15 iyul 01:21
- Məleykə Abbaszadə qadınları SAĞMAL İNƏKLƏ müqayisə etdi: Gündə sağılmaq ağırdır..
15 iyul 00:33