Onun işıqlı xatirəsi qəlbimizdə yaşayacaq
Onun işıqlı xatirəsi qəlbimizdə yaşayacaq
Bu günlərdə Azərbaycan elminə ağır itki üz vermişdir. Qədim və orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatının əsas tədqiqatçılarından biri, elmi fəaliyyətinin böyük hissəsini nizamişünaslığa həsr etmiş görkəmli alim olan professor Xəlil Yusifli vəfat etmişdir. .
O, 1961-ci ildə "Nizaminin lirikası" mövzusunda namizədlik, 1987-ci ildə isə "Nizami Gəncəvi və Şərq intibahı" mövzusunda doktorluq dissertasiyalarını müdafiə edərək nizamişünaslığın az öyrənilmiş, mübahisə doğuran və gərgin əmək tələb edən istiqamətlərində araşdırmalar aparmışdır. Professor Xəlil Yusifli Nizaminin əsərlərinin latın qrafikalı nəşrinin tərtibi sahəsində də böyük iş görmüş, nəşrə daxil olan kitabların bir neçəsinə geniş ön söz yazmışdı. O, Nizaminin "Xosrov və Şirin" əsərini fars dilindən ana dilimizə poemanın bəhrini qorumaqla bədii tərcümə etmişdi.
Xəlil Yusiflinin məqalə və kitablarında qabardılan əsas məsələlərdən biri şairin milli mənsubiyyəti ətrafında gedən mübahisələr olmuşdu. Alimin bu mövzuya müraciət etməsinə səbəb Nizamiyə edilən haqsız hücumlar, onun milli mənsubiyyətini hər vəchlə türk kökündən uzaqlaşdırmağa edilən uğursuz cəhdlər olmuşdu. O, "Xosrov və Şirin" əsərinin mənbələrini aydınlaşdırarkən bu mövzuya xüsusilə geniş yer vermişdi. Alim yazırdı: “Nizaminin bu mövzu ilə bağlı bildikləri, tarixi qaynaqlardan öyrəndikləri, Bərdə əlyazması, Bərdə qocalarından əldə edilən bilgilər və s. məqamlar onun bu süjetə müraciət etmək meylini daha da gücləndirmişdi. Mövzunun Fərhadla bağlı məqamlarının Azərbaycanda geniş yayılması da yeni tipli bir əsər yazmağa imkan verirdi. ...Eyni zamanda, görünür ki, Nizami Şirinin bərdəli bir alban türk qızı olduğunu yaxşı bildiyindən, özü də türk olduğundan bu mövzuda əsər yazmağa daha maraqlı idi".
Xəlil Yusiflinin elmi irsində Nizaminin türk millətinə mənsubluğuna qarşı yönələn yazılara verilən cavablar da özünəməxsus yer tutmuşdur. Alimin 2012-ci ildə "Ədəbiyyat qəzeti"ndə dərc olunan "Nizaminin etnik mənsubiyyəti: həqiqət və uydurmalar" adlı məqaləsi də bu əhəmiyyətli işin mühüm tərkib hissəsidir. O, uydurma üsullarla Nizaminin türklüyü haqqında həqiqəti danmağın mümkünsüz olduğunu bir daha sübuta yetirirdi.
Nizaminin etnik mənsubiyyətinin onun əsərlərindən gün kimi aydın olduğunu deyən müəllif Nizaminin türk dilində də əsərlər yazdığı qənaətinə gəlmişdi. Alim Sultan Mahmudun sarayında yaşamış Mənuçöhri Damğaninin şair dostlarından birinə yazdığı bir beyti əsas alaraq Nizaminin müasiri olduğu dövrdə türk-oğuz şeirinin yazıldığını fakt kimi qeyd edir və dövrün mənzərəsini belə təsvir edirdi: "Türk hökmdarlarının saraylarında türkü yazan, yaza bilən şairlər var idi, ancaq onların yaradıcılığına rəvac verilmirdi... Nizami Gəncəvinin də bir Azərbaycan türkü, özünün dediyi kimi, bir "əcəm türkü" olsa da, farsca yazmasının səbəbini burada axtarmaq lazımdır".
Xəlil Yusiflinin son dövr tədqiqatlarından biri də "Nizami Gəncəvi: sələflər və xələflər" adlı monoqrafiyası idi. Burada Nizaminin "İskəndərnamə" poeması ilə Firdovsinin "Şahnamə"sindəki "İskəndər" dastanını müqayisə edən alim Nüşabə əhvalatı üzərində xüsusi dayanaraq böyük Azərbaycan şairinin əsərində ifadə olunan vətənə, yurda olan sevgisi haqqında yazırdı: "... hadisələri uzaq Andalusdan, mənbələrin bağladığı ərazidən Bərdəyə köçürməklə onsuz da vətənpərvər bir şair kimi hərəkət edən Nizami bu epizodun başlanğıcında verdiyi "Bərdənin təsviri" adı ilə məşhur olan lirik parça ilə bir az da qabarıqlaşdırır”.
Alimin fədakar əməyi daim xalqımız və dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. Klassik ədəbi irsimizin görkəmli tədqiqatçısı Əməkdar elm xadimi, "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilmişdir.
Ömrünün 85-ci ilinə qədəm qoyan AMEA-nın Gəncə Bölməsi nəzdində Nizami Gəncəvi Mərkəzinin direktoru, filologiya elmləri doktoru, professor Xəlil Yusifli bu günlərdə faciəli şəkildə həyatını itirmişdir. Alimin vəfatı ilə əlaqədar olaraq yaxınlarına və doğmalarına dərin hüznlə başsağlığı verir, ona Allahdan rəhmət diləyirik. Onun işıqlı xatirəsi qəlbimizdə əbədi yaşayacaq.
AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İNstitunun Nizami Gəncəvi əlyazmalarını tədqiq şöbəsi
- Çingizi arvadı ifşa edibmiş - Mərhum nazirin oğlu da dindirilib
29 mart 2024 10:29
- Baş redaktorun Ədliyyə naziri Fərid Əhmədova MÜRACİƏTİ
28 mart 2024 16:01
- İsveçrədən Azərbaycana 105 min manata 4 ədəd qol saatı gətiriblər
28 mart 2024 15:46
- Lifttəmir-in direktoruna şiddətli töhmət verildi
28 mart 2024 15:31
- Azneft-in baş direktoru da vəzifəsindən azad edildi - Yeni təyinat
28 mart 2024 15:23
- Məşhur Azərbaycan filmlərində heyvanlara aktyorlardan çox qonorar verilirmiş
28 mart 2024 11:31
- 2024-cü ildə bu rektorların səlahiyyət müddəti bitir (SİYAHI)
27 mart 2024 22:27
- Şəhid bacısı sektor müdiri təyin edildi
27 mart 2024 22:12
- Yüksək rütbəli keçmiş qırğız məmur Bakıda həbs olundu (TƏFƏRRÜAT)
27 mart 2024 12:47
- Sümbülə Əliyeva həbs edildi
26 mart 2024 09:56
- Papa qadın məhbusların ayaqlarını yuyub öpdü
29 mart 10:44
- Çingizi arvadı ifşa edibmiş - Mərhum nazirin oğlu da dindirilib
29 mart 10:29
- Şahmar Hüseynova yeni vəzifə verildi
28 mart 21:04
- Bu gün ilk Qədr gecəsidir
28 mart 17:37
- Baş redaktorun Ədliyyə naziri Fərid Əhmədova MÜRACİƏTİ
28 mart 15:56
- İsveçrədən Azərbaycana 105 min manata 4 ədəd qol saatı gətiriblər
28 mart 15:46
- Prezident bu qanuna dəyişiklik etdi
28 mart 15:39
- Lifttəmir-in direktoruna şiddətli töhmət verildi
28 mart 15:31
- Azneft-in baş direktoru da vəzifəsindən azad edildi - Yeni təyinat
28 mart 15:23
- Məşhur Azərbaycan filmlərində heyvanlara aktyorlardan çox qonorar verilirmiş
28 mart 11:31
- Hermosonu öpən prezident həbs oluna bilər
28 mart 11:26
- DTX sıralarında 7 Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı xidmət edir
28 mart 11:13
- Yaxın günlərdə daha 73 nəfərin adı ictimaiyyətə açıqlanacaq
28 mart 11:05
- 2024-cü ildə bu rektorların səlahiyyət müddəti bitir (SİYAHI)
27 mart 22:27
- Emin Əmrullayevdən daha bir təyinat
27 mart 22:20
- Şəhid bacısı sektor müdiri təyin edildi
27 mart 22:12
- Namiq Abbasov vəfat etdi
27 mart 22:05
- Nazir Kamran Əliyevi təqaüdə göndərdi
27 mart 17:37
- BMU-ya yeni prorektor təyin olunub
27 mart 17:29
- Yüksək rütbəli keçmiş qırğız məmur Bakıda həbs olundu (TƏFƏRRÜAT)
27 mart 12:47
- Ərdoğan Ağ Evdə ilk dəfə Baydenlə görüşəcək
27 mart 12:27
- 7 günlük Novruz tətili başa çatdı
27 mart 08:37
- Biləsuvarda qadın qətlə yetirildi - Əri polisə təslim oldu+Yenilənib
26 mart 21:05
- Üç aydır ictimaiyyət qarşısına çıxmır
26 mart 20:32
- Küçədə satılan balıq və toyuq məhsulları təhlükəlidirmi? - ARAŞDIRMA - VİDEO
26 mart 10:49
- Sabahdan Azərbaycanda tətil başa çatır
26 mart 10:10
- Həkim əllərin titrəməsinin səbəblərindən danışdı
26 mart 10:05
- Sümbülə Əliyeva həbs edildi
26 mart 09:56
- Banan adı ilə aldığımız meyvə AFRİKA KARTOFU imiş - Diqqət!
25 mart 23:09
- Azərbaycan - Bolqarıstan oyununda qalib müəyyənləşmədi
25 mart 22:41