TARİXİN SİRLƏRİ: 2 milyon insanı qurtarmaq üçün…ölümü və bağlı tabutu seçən 3 adam
“Qaranlıq hovuza girdilər, bilirdilər ki, öləcəklər, amma qorxmurdular…”
26 aprel 1986-cı ildə Çernobıl Atom Elektrik Stansiyasında qəza baş verən qəza atom energetikası tarixində ən iri həcmli qəza kimi qeydə alındı. Faciəvi hadisə minlərlə insanın həyatına son qoydu, bir çox xəstəliklərin, xüsusilə də onkoloji xəstəliklərin yaranmasına səbəb oldu və ətraf mühitə ciddi zərər yetirdi.
25 min ölü, 70 min əlil
Çernobil hadisəsi bütün şəhəri xarabalığa çevirdi. Çernobıl qəzası nəticəsində yaranmış radioaktiv şüalanma Xirosima və Naqasakidəki şüalanmadan qat-qat güclü olmuşdu. Qəzanın səbəbləri kimi əsasən təcrübəsizlik göstərilirdi. Heyət bu qədər önəmli işə hazır deyilmiş Avadanlıqlar da təhlükə nəzərə alınaraq hazırlanmamışdı. Reaktor qeyri-qənaətbəxş konstruksiya edilmişdi. Qəza gecəsində cəmi 2 nəfərin öldüyü xəbəri yayılmışdı. Amma ölü sayı növbəti həftədən etibarən artmağa başladı- 28 nəfər. Ən dəhşətlisi isə radiasiyadan ölənlərin sayının daima artacağı idi. Nüvə hadisələrinin Beynəlxalq Şkalasına əsasən Çernobıl şüalanması ən maksimal – 7 balla qiymətləndirilib. Bu, insan həyatı üçün ən təhlükəli həddir. Sonrakı dövrlərdə 800 000 insan radiasiyaya məruz qaldı. Onlardan 25 min nəfəri həyatını itirdi, 70000 nəfər ömürlük əlil oldu. Qəza yerinə göndərilən briqadalar öz işləriin görürdülər, onlarda bu işin təhlükəsi barədə demək olar ki, məlumat yox idi. Bir neçə gün sonra isə bütün yanğınsöndürənlər vəfat etdi- ölüm bir addımlıqdaymış…
Avropa təhdid altında
Cebhe.info xəbər verir ki, partlayışdan cəmi 5 gün sonra sovet hakimiyyəti dəhşətli həqiqəti öyrəndi. 1 may 1986-cı ildə partlamış reaktorun aktiv zonasında hələ də alovlanma qalırdı. Orda 185 ton nüvə yanacağı vardı, nüvə reaksiyası isə dəhşətli sürətlə gedirdi. 185 ton nüvə materialı ilə yanaşı 5 milyon hallon (1 hallon 3,8 litrdir) su da vardı ki, bu su ehtiyatından elektrik stansiyasında istifadə olunurdu. Yanar nüvə reaktorunu bu sudan isə cəmi qalın bir beton plitə ayırırdı. Aktiv nüvə zonası bu plitəyə yaxınlaşmaqda idi. Əgər su ilə təmas baş tutsaydı, o zaman ikinci- daha böyük dəhşət baş verəcəkdi. Nəticədə Avropanın böyük bir hissəsi radioaktiv zəhərlənməyə məruz qala bilərdi. Avropa təhdid altında idi və özündən xəbərsiz. Həm də elə bir dəhşət ki, Çernobıl partlayışı onun yanında olduqca kiçik görünərdi.
2 milyon insanı gözləyən ölüm
Jurnalist Stiven Makqinti yazırdı ki, bu, özü ilə böyük bir nüvə partlayışı gətirə bilərdi: “Sovet fiziklərinin araşdırmasına görə, ordakı digər 3 reaktorda da partlayış mümkün idi. Kiyev bütünlüklə təhlükə altında idi, su təchizatı bütünlüklə sıradan çıxardı, 30 milyon insan susuz qalardı. Yüzilliklər boyu Şimali Ukrayna həyat üçün yararsız və təhlükəli ərazi kimi qalardı”. Asiya və Rusiya alimlərinin 2009-cu ildə apardığı araşdırmalar isə göstərdi ki, vəziyyət təxmin edildiyindən də dəhşətli ola bilərdi. Əgər sözügedən su reaktorla təmasa keçsəydi, o zaman yaranacaq partlayış Avropanın yarısını təhlükə altında qoyardı. Ukrayna və Rusiya yaxın 500 min ildə geridönməz nəticələrlə qarşılaşardı. Hadisə yerində işləyən ekspertlər bildirirdilər ki, üzən nüvə beton plitəni yandırıb tədricən suya yaxnlaşırmış. Vəziyyət kritik idi, təhlükə bir addımlıqdaydı. Mühəndislər dərhal fəaliyyətə başladılar.
Qalan reaktorların gözlənilən partlayışının qarşısı alınmalı idi. Dördüncü reaktorun batan kameralarını açmaq üçün 3 nəfərin göndərilməsi qərara alındı. Onlar yanacaqdaşıyıcısına yaxınlaşaraq klapanları tapmalı və onları açmalı idilər. Su aktiv reaktor zonası ilə təmas gerçəkləşənə qədər ordan axıb qurtarmalı idi. Bu, milyonlarla insanın həyatını qurtaracaq yeganə plan idi. SSRİ və Avropanın 2 milyon insanını anlıq ölüm gözləyirdi. Milyonlarla insan ömürlük şikəst və xəstə olacaqdı. Plan yaxşı işlənmişdi, ancaq onu həyata keçirmək üçün kimi tapacaqdılar?
Ölümə könüllü gedən 3 nəfər
Kim öz həyatını riskə ataraq insanların həyatını könüllü xilas etməyə gedəcəkdi? Hamı bilirdi ki, planı icra edəcək adamlar ancaq onun icrası müddətində sağ qalmağa ümid edə bilərdilər, bundan artığına ümid etmək olmazdı. Nəhayət axtarılan 3 nəfər tapıldı. 3 kişi könüllü şəkildə kömək təklif etdi. Bilirdilər ki, bu, onların son işi ola bilər. Tam əminliklə son işləri olacaqdı. Böyük mühəndis, orta dərəcəli mühəndis və növbə rəisi könüllü olduqlarını bildirdi. Növbə rəisinin tapşırığı o idi ki, sualtı lampanı əlində saxlasın. Beləliklə, mühəndislər sualtı klapanları daha rahat və qısa müddətdə aça biləcəkdilər. Minlərlə insan həyatı beləliklə xilas olunacaqdı. Səhəri gün Çernobıl üçlüyü vəzifənin icrası üçün hazırlandı.
Ölüm hovuzu
Hovuza düşdülər. Onları orda ölüm gözləyirdi. Hövuzda tam səssizlik və qaranlıq hökm sürürdü. Növbə rəisi əlində fənər tutmuşdu. Ancaq o ərazini işıqlandırmağa kifayət etmirdi. Klapanları tapmaq göründüyü qədər də asan olmurdu. Onlar işlərini maksimum tez başa çatdırmaq istəyirdilər, hər dəqiqənin hökmü vardı. Hər dəqiqə izotoplar onların bədənini didib parçalayırdı. Ancaq onlar bu izotoplar öz işlərini yerinə yetirənə qədər qarşılarına qoyduqları vəzifəni icra etməli idilər. Klapanlar isə tapmaq heç cür mümkün olmurdu. İşıq da istənilən zaman sönə bilərdi, qaranlıq ölümə bərabər idi. İşıq doğrudan da söndü, amma sönməzdən əvvəl mühəndislərə ipucunu göstərdi. Mühəndislər klapanlara doğru aparan borunu sezdilər. Dərhal borunu gördükləri yerə üzdülər. Əlləri ilə borunu qaldırmağa çalışdılar. İşıq artıq sönmüşdü. İnsan orqanizminə qısa müddətdə təsir göstərəcək ionlaşmadan qorumaq üçün heç nəyə ümid etmək olmazdı. Milyonalrla insanı xilas etmək üçün isə bir neçə güclü hərəkətə ehtiyac vardı. Nəhayət, klapanları açmaq mümkün oldu. Hovuz sürətlə boşalmağa başladı.
Tarixin axışını dəyişdirən 3 qəhrəman
Artıq bu 3 nəfər öz işini görmüşdü. Milyonlarla insan həyatı xilas edilmişdi. AES rəhbərliyi, əsgərlər onları qəhrəman kimi qarşıladılar. Deyirdilər ki, orda əməlli-başlı coşqu yaşanıb, insanlar sevincdən atılıb-düşürdülər. Bir gün ərzində 5 milyon hallon radioaktiv su dördüncü reaktordan axıb qurtardı. İkinci partlayış təhlükəsi sovuşdu. Daha sonralar aparılan analizlərin nəticəsi göstərdi ki, əgər 3 qəhrəman olmasaydı, tarixin axışı dəyişəcəkdi. Söhbət milyonlarla insanın həyatından gedirdi.
Bir həftə sonra öldülər...
Səhəri gün hər 3 nəfərin səhhətində artıq şüalanmanın ilk əlamətləri özünü göstərməyə başladı. Bir neçə həftə sonra isə onların üçü də vəfat etdi. Cəsədləri tamamilə bağlı tabutlarda dəfn etdilər. Onların hətta cəsədləri belə şüa yaya bilərdi. Milyonlarla insanı ölümdən xilas edən bu qəhrəmanın adını isə hələ də çoxu bilmir- Aleksey Anannenko, Valeri Bespalov və Boris Baranov.
NUH.az
- İşdən çıxarılan məşhur cərrah danışdı
8 may 2024 10:22
- Hitlerin dağıdılmış bazasında tapılan qolları və ayaqları olmayan skeletlər arxeoloqları dəhşətə gətirdi (FOTO)
8 may 2024 00:22
- Bakıda 41 yaşlı prokuror yol qəzasında vəfat etdi
7 may 2024 14:18
- Allahverdi İsrafilov və qohum-əqrəbası BakI Dövlət Sirkini zəbt edib…
7 may 2024 12:14
- Direktor cərrahı işdən çıxardı, cəzalandırıldı
7 may 2024 11:42
- Azərbaycanı Naxçıvanla birləşdirəcək yoldan görüntülər (VİDEO)
7 may 2024 08:55
- Füzulidə dağıntıların miqyasını görəndə çox təsirləndim - ABŞ səfiri
7 may 2024 02:13
- Sabiq qaçaq səfirin Ramiz Mehdiyevə gizli məktubu üzə çıxdı- SENSASİON ADLAR, ŞOK TƏLƏBLƏR
7 may 2024 01:46
- Zakir Fərəcovla Gündüz Əliyevin 3 milyonluq yeyintisi - Prezidentə və Baş Prokurora DOSYE verildi
7 may 2024 01:02
- Saqqallı tələbə QALMAQALI böyüdü- Təhsil eksperti od püskürdü -VİDEO
3 may 2024 21:47
- Bakıda kanalizasiya daşdı, evlər su altında qaldı - Video
08 may 16:23
- Azərbaycanda yeni idman növü yaradıldı
08 may 12:50
- Prezidentlərin geniş tərkibdə görüş keçirilir (YENİLƏNİB)
08 may 12:25
- İşdən çıxarılan məşhur cərrah danışdı
08 may 10:22
- Hitlerin dağıdılmış bazasında tapılan qolları və ayaqları olmayan skeletlər arxeoloqları dəhşətə gətirdi (FOTO)
08 may 00:22
- Bolqarıstan Prezidenti Azərbaycandadır
07 may 20:42
- Putin and içdi - Video - Yenilənib
07 may 16:18
- Novruz Məmmədov vəzifəsindən azad edildi
07 may 15:58
- İlham Əliyevin Robert Fitso ilə geniş tərkibdə görüşü başlayıb
07 may 14:24
- Bakıda 41 yaşlı prokuror yol qəzasında vəfat etdi
07 may 14:18
- Allahverdi İsrafilov və qohum-əqrəbası BakI Dövlət Sirkini zəbt edib…
07 may 12:14
- Direktor cərrahı işdən çıxardı, cəzalandırıldı
07 may 11:42
- Azərbaycanı Naxçıvanla birləşdirəcək yoldan görüntülər (VİDEO)
07 may 08:55
- Füzulidə dağıntıların miqyasını görəndə çox təsirləndim - ABŞ səfiri
07 may 02:11
- Sabiq qaçaq səfirin Ramiz Mehdiyevə gizli məktubu üzə çıxdı- SENSASİON ADLAR, ŞOK TƏLƏBLƏR
07 may 01:46
- Özbəkistanda ROBOT -POLISlər ilk dəfə küçəyə patrul xidmətinə çıxıb –VİDEO
07 may 01:30
- SSRİ xəritələrinə baxın: o ərazilər Azərbaycanındır - Tomas de Vaal
07 may 01:20
- Jurnalist Afət Telmanqızından sabiq səfirə SƏRT CAVAB- Satqın sözü sənə yaraşır
07 may 00:53
- Bakıda 17 min manata pişik satılır (VİDEO)
07 may 00:41
- 500 illik zavod görün hansı sirrin üstünü açdı
07 may 00:32
- Elçin Quliyev III Çarlzla bir arada - Fotolar
07 may 00:25
- Zakir Fərəcovla Gündüz Əliyevin 3 milyonluq yeyintisi - Prezidentə və Baş Prokurora DOSYE verildi
07 may 00:10
- Alimlər 2700 ildən çox yaşı olan Assuriya məbədinin sirrini açdı
04 may 22:25
- Şəkidə 59 yaşlı kişi iki nəfəri odlu silahla qətlə yetirdi
04 may 18:31
- İsa Qəmbər yenidən başqan seçildi - Yenilənib - Fotolar
04 may 17:23
- Tanışının qulağını dişlədi - Həbs olundu
04 may 13:39
- Adil Əliyevin ailəsinə ağır itki
04 may 12:01
- Bu gün İsa Qəmbər yenidən Müsavat başqanı ola bilər - Yenilənir
04 may 11:51
- Saqqallı tələbə QALMAQALI böyüdü- Təhsil eksperti od püskürdü -VİDEO
03 may 21:47
- Mircamal Həşimov yeni vəzifəyə TƏYİN OLUNDU
03 may 21:25