SOCAR SOSİAL XƏRCLƏRİNİ NİYƏ GİZLİ SAXLAYIR? – Büdcədən yayındırma, yoxsa...
Vahid Əhmədov: “SOCAR verdiyi hesabatlarda bütün mənbələri açıqlamalıdır”
«Dövlət büdcəsi hesabına görülməli işləri, faktik olaraq, şirkət maliyyələşdirir və birbaşa əvəz almır»
Təsəvvür edin ki, ailənizin büdcəsini müəyyənləşdirmək istəyirsiniz. Demək artıqdır ki, ailə xərcləri həmin ailə üzvlərinin büdcəyə verdiyi pullarla qarşılanır. Amma onu da təsəvvür edin ki, ailə üzvlərindən biri, ara-sıra, ev əşyalarını da satır və ondan hesabat istəməməyinizdən ötrü, bəzən, sizə qonaqlıq verir və kiminsə həkim xərcini ödəyir. Üstəlik, ondan evdəki əşyanı neçəyə satdığını və pulun nə qədərini xərclədiyini soruşarkən... susur və həmişə söhbətin mövzusunu dəyişir.
Vəsait neft şirkətinin mənfəətindən götürülür
Beynəlxalq standartların tələbinə əsasən, Dövlət Neft Şirkəti – SOCAR hər il müxtəlif hesabatlar açıqlayır. Məsələn, Konsolidasiya Edilmiş Mənfəət və ya Zərər və Sair Ümumi Gəlir haqqında Hesabatını. Bu hesabatı incələdikdə SOCAR-ın böyük vəsait ayırmaları diqqət çəkir (İllər üzrə rəqəmlər «SOCAR-a sual» bölümündədir – red.). Həmin vəsaitin nəyə xərclənməsi ilə bağlı bilgi qıtlığından, SOCAR-a sorğu göndərildi. Bu barədə bir qədər sonra. Hesabatdan o nəticə də çıxır ki, vəsait neft şirkətinin mənfəətindən götürülür.
Mədən Hasilatı üzrə Şəffaflıq Təşəbbüsü (MHŞT - EITI) Çoxtərəfli Qrupunun üzvü, iqtisadçı ekspert Azər Mehtiyevin fikrincə, SOCAR dövlət müəssisəsidir və təbii resursların hasilat və satışını dövlətin adından gerçəkləşdirir: “Gəlir götürür və bu gəlirlərdən istifadə edir. Buna görə də Neft Şirkətinin fəaliyyəti ictimaiyyətə açıq olmalıdır”.
«Hökumət qurumlarının görəcəyi iş»
Ekspert deyir ki, şirkətin sosial layihələrinin bir hissəsi ayrı-ayrı dövlət qurumlarının yerinə yetirməli və dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilməli olan işlərdir. Daha doğrusu, belə ola bilər: «Bu halda dövlət büdcəsi hesabına görülməli işləri, faktik olaraq, şirkət maliyyələşdirir və birbaşa əvəz almır. Həm də belə işlər (məsələn, sosial obyektlərin tikintisi, infrastruktur qurulması, enerji daşıyıcıları xərclərinin subsidiyalaşdırılması və s.), əslində, büdcədən maliyyələşdirilməli olduğuna görə, hökumət qurumlarının görəcəyi iş büdcədən yan ötməklə maliyyələşdirilmiş olur».
Onun sözlərinə görə, MHŞT (EITI) beynəlxalq standartı belə xərcləri kvazifiskal xərclər sayır və onların açıqlanmasını tələb edir: «Yeri gəlmişkən, standart hasilat şirkətlərinin böyük məbləğli sosial xərclərinin də açıqlanması istənir. Kvazifiskal xərclərin açıqlanması həm hasilat sənayesinin real töhfəsinin qiymətləndirilməsi, həm belə xərclərin yaratdığı korrupsiya risklərinin aradan qaldırılması, həm də dövlət büdcəsinin fiskal risklərinin qiymətləndirilməsi baxımından önəmlidir. Bununla MHŞT Hesabatı, əslində, dövlətin gəlir və xərclərinin idarəedilməsindəki problemləri ortaya çıxara, dövlət maliyyəsini yönəltmə mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi və səmərəliliyinin artırılması istiqamətində islahatları müəyyənləşdirə bilər».
Konsolidasiya Edilmiş Mənfəət və ya Zərər və Sair Ümumi Gəlir haqqında Hesabatda təqdim olunan vəsaitlərin hara xərclənməsinə dair bilgi verməyən SOCAR-ın ona ünvanlanan sorğuya cavabı qısa və yarımçıq olub.
SOCAR-a sual…
SOCAR-ın Beynəlxalq Maliyyə Hesabatları Standartlarına uyğun Konsolidasiya Edilmiş Maliyyə Hesabatlarında Konsolidasiya Edilmiş Ümumi Gəlir haqqında Hesabata görə, 2011-ci ildə sosial xərclər 278 milyon 342 min AZN, 2012-ci ildə 234 milyon, 2013-cü ildə 237 milyon, 2014-cü ildə 153 milyon, 2015-ci ildə 143 milyon manat olub. Maliyyə hesabatının heç bir yerində bu vəsaitlərin açıqlaması yoxdur. Həmin vəsaitlər hara yönəlib və niyə şirkətin mənfəəti hesabınadır?
SOCAR-ın cavabı…
“2015-ci ildə SOCAR-ın sosial xərcləri 143 milyon 150 min AZN təşkil edib. Sosial xərcləri yaradan əsas istiqamətlər qeyri-kommersiya fəaliyyətindən irəli gələn xərclər və qəsəbə/regionların yenidənqurulması üçün nəzərdə tutulan məbləğlər olub.
2015-ci il üzrə dövlət tapşırığı əsasında icra olunan işlərin ümumi dəyəri 338 milyon 945 min AZN olub. Bu məbləğ sosial infrastrukturun salınması və yenilənməsi, Bakı şəhəri və regionlarda əsaslı təmir və abadlıq işlərinin aparılması, memarlıq planlaşdırma, topoqrafik planlama işləri, mühəndis işləri və s. istiqamətləri əhatə edir”.
Yeri gəlmişkən, SOCAR-ın vəsaiti hara və nə qədər xərcləməsi istər beynəlxalq MHŞT (EITI) standart, istərsə yerli qanunvericiliyin tələbidir.
“Azərbaycan kimi ölkələrdə”
“Azərbaycan kimi ölkələrdə sosial ayırmalar, sadəcə, yeyinti mənbəyidir. Bu sahəyə "ayrılan" büdcə, sadəcə, öz yaxınlarına aid olan qurama şirkətlər vasitəsilə mənimsənilir. Bu, ehtimal deyil, elə belədir”, - Neftçilərin Hüquqlarının Müdafiəsi İctimai Birliyinin rəhbəri Mirvari Qəhrəmanlı belə deyir. Onun sözlərinə görə, qaranlıq məsələlərin açılmasına zaman lazımdır: “Bu layihələri reallaşdıran podratçı, subpodratçı şirkətlərin hamısı öz yaxın və qohumlarınındır. Pul birbaşa ciblərə gedir”.
İqtisadçı ekspert Azər Mehtiyevin xatırlatdığına görə: “EITI (MHŞT) hesab edir ki, hasilat sənayesinin ölkə iqtisadiyyatına, dövlətə və cəmiyyətə töhfəsi tam ortaya qoyulmalıdır. Səbəb - ictimaiyyətin bu töhfəni qiymətləndirmə imkanının olmasıdır”.
Milli Məclisin üzvü Vahid Əhmədov da eyni düşüncəni paylaşır: “Ümumiyyətlə, SOCAR-ın daxili nizamnamələri var. Üstəlik, bu dəqiqə Azərbaycanda şəffaflıqla bağlı çox ciddi proqramlar həyata keçirilir. O cümlədən hər bir – istər dövlət təşkilatı, istərsə özəl qurum öz hesabatlarında şəffaflığa daha çox diqqət yetirməlidir. SOCAR, Azərbaycanın əsas gəlir gətirən mənbəyi olaraq, verdiyi hesabatlarda bütün mənbələri açıqlamalıdır. O cümlədən sosial sahəyə ayrılan vəsaitin hara və nəyə xərcləndiyini”.
«SOCAR sorğulara cavab verməlidir»
Hüquqşünas Azər Quliyevin sözlərinə görə, SOCAR sorğulara cavab verməlidir: “Bundan ötrü Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 50-ci maddəsində “Məlumat azadlığı” və 57-ci maddəsində “Müraciət etmək” hüququndan yararlanmaq olar. “Məlumat azadlığı” haqqında və “İnformasiya əldə etmək” haqqında qanunlar da bu sahəni tənzimləyir. Hər 2 qanunda dövlət və peşə sirrinə aid olan və verilməsi məhdudlaşdırılan məlumatlar göstərilib, sosial sahədən məlumatlar şəffaf olmalı və ictimaiyyətə, hətta sorğu verilmədən, açıqlanmalıdır”.
Hüquqşünasın fikrincə, SOCAR heç bir əsas gətirmədən bu sahəni, az qala, dövlət və ya kommersiya sirri kimi qələmə verir və açıqlamır(azadliq.org).
NUH.az
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 2024 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 2024 11:47
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 2024 11:07
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 2024 21:20
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 2024 18:28
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 2024 10:24
- SOCAR-ın sabiq vitse prezidenti Mikayıl İsmayılovun oğlu Xətai məhkəməsinə müraciət etdi – 100 min TƏZMİNAT
21 aprel 2024 20:51
- BU BİTKİ ürəyi daim sağlam saxlayır
21 aprel 2024 19:09
- Gündüz Əliyevin adına bağlı BUTA əməliyyatının gizlinləri...
21 aprel 2024 18:53
- Bakının bu ərazisində binalar əyildi – Hərəkətə keçildi - VİDEO
21 aprel 2024 15:41
- Elmira Süleymanova vəfat etdi
25 aprel 14:50
- Məhkəmə Rauf Nağıyevin vəzifəsinə bərpası ilə bağlı qərar verdi- ÖZƏL
25 aprel 14:30
- Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
25 aprel 13:05
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 11:35
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 11:07
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31
- Bu ölkə məktəblərdə rus dilinin tədrisindən İMTİNA EDİR
21 aprel 21:14
- SOCAR-ın sabiq vitse prezidenti Mikayıl İsmayılovun oğlu Xətai məhkəməsinə müraciət etdi – 100 min TƏZMİNAT
21 aprel 20:20
- BU BİTKİ ürəyi daim sağlam saxlayır
21 aprel 19:09