Xankişi Kişiyev: “Rabitə sahəsində çox acınacaqlı vəziyyət hökm sürür”
Maqazin12 iyul 2019 12:48
NUH.az mia.az-a istinadən Bakı Telefon Rabitə İstehsalat Birliyinin Baş direktorunun sabiq müavini Xankişi Kişiyevin rabitə sahəsindəki mövcud problemlərlə bağlı müəllif yazısını təqdim edir:
Müstəqil rabitəmizin quruculuğu dövrdə 27 il Rabitə Nazirliyi sistemində (Şamil Musayev- ali təhsilli elektrik rabitə mühəndisi, Siruz Abbasbəyli - ali təhsilli elektrik rabitə mühəndisi, Nadir Əhmədov - ali təhsilli elektrik rabitə mühəndisi, Əli Abbasov - İkt sahəsində akademik nazir işlədikləri dövrdə) rəhbər vəzifədə çalışdım.
Bu dövr ərzində nazirlikdə keçirilən 100-dən çox kollegiyalarda iştirak etmişəm. Bu 27 il ərzində rabitə müəssəsinin rabitə müəssələrin gəlirləri 200 dəfədən çox artdı.
Düzgün texniki və iqtisadi siyasət aparmaq üçün nazirlikdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Ali təhsil ocaqlarında sahə üzrə alimlərin və rabitə müəssələrinin aparıcı mütəxəssislərdən ibarət Elmi Texniki şura fəaliyyət göstərirdi.
Təvəzökarlıqdan uzaq olsa da qeyd etməliyəm ki, işlədiyim bu 27 il ərzində həmişə Elmi Texniki Şuranın üzvü olduğumdan rabitə sektorunun bütün sahələrində görülən işlərin müzakirələrində aktiv iştirak edərək təkliflər vermişəm. Həmişə də təkliflərim nəzərə alınıb. Texniki və iqtisadi siyasət yalnız Texniki Şuranın qərarı ilə aparırdı.
Dünyanın ən inkişaf etmiş ölkələri ilə (Amerika, İngiltərə, Çin, İsrail, Türkiyə və s.) sıx əməkdaşlıq edib, onların aparıcı şirkətlərin texnologiyalarını ölkəmizdə tətbiq etməyə nail olduq. Həmin inkişaf etmiş ölkələrdə ildə onlarla mütəxəsis yetişdirilirdi. Özüm İsrail, Amerika, İngiltərə, ÇİN, Türkiyə və bir sıra başqa ölkələrin aparıcı şirkətlərində ezamiyyətdə olaraq ən yeni texnologiyaların öyrənilməsində kurslarda iştirak etmişəm.
O dövrlərdə aparılan səmərəli texniki və iqtisadi siyasət nəticədə rabitə müəssələrinin gəlrləri hesabına (dövlət büdcəsindən bir qəpik ayrılmadan) bu sektora milyard manatlarla investisiya qoyuldu, istifadə edilən sovet texnologiyaları tam yenidən Avropa, Amerika İsrail, Çin və s. inkişaf edən ölkələrin texnologiyaları ilə əvəz edərək, bu sektorda regionda həmişə lider olduq.
Telekommunikasiya sektorunda hər 3-4 ildən bir yeni texnologiyalar yarandığından, yeni xudmət və texnologiyalara yaranan tələblər nəzərə alaraq texnologiyaları tez-tez dəyişdirdirərək texniki iqtisadi siyasət günün tələblərinə uyğun yeniləşirdi.
İşlədiyim 27 il ərzində məsələn BTRİB (indiki "Baktelecom" MMC) illik gəliri 200 dəfə yarım milyon manatdan 100 milyon manata qədər artdı.
Beləliklə, səmərəli texniki və iqtisadi siyasət əsasında hər bir rabitə müəssəsi üçün rüblük və illik gəlirlərin artımı üçün proqnoz müəyyən olunaraq, icra vəziyyəti ən azı ayda iki dəfə nazirlikdə müzakirə olunub, gəlirləri artırmaq, xidmət həcmlərini artırmaq üçün müvafiq tədbirlər görülürdü. Gəlirlərin artım proqnozunu yerinə yetirməyən rabitə müəssəsinin rəhbərləri işdən dərhal azad olunurdu...
Özəl sektorda sürətlə inkişaf edirdi. "Azərcell" MMC Azərbaycan Neft şirkətindən sonra ən iri vergi ödəyicisi idi.
İndi isə....?
Rabitə sisteminin dövlət inhisarında olan ən aparıcı sahələri kabel kanalizasiya qurğuları, telekommunikasiya binaları və s.
Nazirliyin tərkibində "Aztelekom" MMC və "Baktelecom" MMC-nin balansında olub, hər iki qurum təbii inhisardır. Bu tükənməz sərvətdən səmərəli istifadə edilmədiyindən (özəl sektora ödənişli əsaslarla kabel kanalizasiya qurğularından istifadəyə məhdudiyyət qoyulub) bu iki dövlət qurumu illik 100 milyon manatlarla gəlir itirib.
Texniki biliksizlikdən və ya şəxsi korparativ maraqlarından məhdudiyyət üçün kabel kanalizasiya qurğularında yer olmadığı bəhanəsi ilə özəl sektorun və özlərinin inkişafına süni maneələr yaradılıb.
Halbuki, köhnə bir magistral mis kabelin yerinə 24 ədəd optik kabel qoymaq olur. Uzunluğu bir kilometr olan 100 mm-lik telefon kanalından ayda minimum 24x100 = 2400 manat (bir kilometr elefon kanalizasyasına qoyulmuş bir optik kabelə görə provoyderin aylıq ödədiyi vəsait minimum 100 manatdır) gəlir əldə etmək olar.
Bakı şəhərində yeraltı on min kilometrlərlə 100 mm-lik telefon borularından ibarət telefon kanalizasiya qurğularından səmərəli istifadə olunmur. Bundan 50% effektiv istifadə edilərsə, ayda 2400x10000 =24000000 (ayda 24 milyon) gəlir əldə etmək olar. Amma indi "Baktelecom" MMC-nin aylıq gəliri təqribən beş milyon 500 min manatdır.
Belə ki, "Baktelekom" təkcə qeyd etiyim bir pozisiyaya görə ildə 200 milyon manata yaxın gəlir itirir. Həmçinin özəl sektora qoyulmuş məhdudiyyətə görə özəl sektorda ayda 100 milyonlarla xidmət həcminin az olmasından gəlir itirir. Texnologiyalar inkişaf etikcə, onun həndəsi ölçüləri 100 dəfələrlə azalır.
Geriləməni yaradan çoxlu faktlar var. Telekommunikasiya bazarında ədalətli, şəfaf və azad rəqabət mühütü formalaşmadığından və mühüti formalaşdıran müstəqil Tənzimlənmə qurumu olmadığından ciddi inkişaf əldə etmək mümkün deyil (Dünyanın əksər ölkələrində telekommunikasiya sektorunda operatorlar arasında onların bir-birininin resurslarından istifadəni tənzimləyən müstəqil tənzimlənmə qurumu fəaliyyət göstərir).
Ölkəmizdə bu sahədə çox acınacaqlı vəziyyət hökm sürür. Hətta ölkəmizdə bəzi operatorların şəbəkələri bir-birinə xarici üçüncü xarici ölkə şəbəkəsi üzərindən qoşulub.
Sadə dillə desək, elə bil şəhər mərkəzindən 8-ci kilometrə getmək üçün Almaniyanın Frankfurt şəhərindən fırlanıb gəlməlisən. Bütün bunların və deyə bilmədiyim bir sıra neqativ hallar nəticəsində ölkəmizdə telekommunikasiya sektorunda da ciddi geriləmə var. Həm struktur, həm texnoloji, həm iqtisadi shədə dünyanın inkişaf edən ölkələrin təcrübəsi və yerli şəraiti nəzərə alaraq ciddi islahatlar aparmaq vacibdir. Dünya təcrübəsində, məsələn, "British Telecom" rabitə operatorun gəlirləri "British Petrolum"dan geri qalmır.
Hörmətli Prezidentimiz tərəfindən təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında telekommunikasiya və informasiya texnologiyalarının inkişafına dair "Strateji Yol Xəritəsi”nin tələblərinə uyğun texniki, iqtisadi və sosial tərəqqi əldə etmək üçün bu sektorda təxirəsalınmaz islahatlara ehtiyac var.
Qeyd: "Azərbaycan Respublikasında telekommunikasiya və informasiya texnologiyalarının inkişafına dair "Strateji Yol Xəritəsi”nin hazirlanmasında şəxsən iştirak edərək, 300 saata yaxın əmək sərf etmişəm.
Oxşar xəbərlər
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 2024 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 2024 11:35
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 2024 18:28
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 2024 12:39
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 2024 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 2024 10:13
- Gündüz Əliyevin adına bağlı BUTA əməliyyatının gizlinləri...
21 aprel 2024 18:53
- Sabiq baş həkimə hökm oxundu - 8 il 6 ay həbs
15 aprel 2024 20:53
- Akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür
15 aprel 2024 20:43
- İrandan qovulan, Fransada səfil vəziyyətinə düşən, Amerikada ömürlük cəza alan erməni qatilin faciəli sonluğu...
14 aprel 2024 15:24
Xəbər lenti
- İlham Əliyev həmkarına Qarabağ atı hədiyyə etdi - Fotolar
25 aprel 21:20
- Elmira Süleymanova vəfat etdi
25 aprel 14:50
- Məhkəmə Rauf Nağıyevin vəzifəsinə bərpası ilə bağlı qərar verdi- ÖZƏL
25 aprel 14:30
- Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
25 aprel 13:05
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 11:35
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 11:07
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31
- Bu ölkə məktəblərdə rus dilinin tədrisindən İMTİNA EDİR
21 aprel 21:14
- SOCAR-ın sabiq vitse prezidenti Mikayıl İsmayılovun oğlu Xətai məhkəməsinə müraciət etdi – 100 min TƏZMİNAT
21 aprel 20:20
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya