Kosmosa uçmaq istəyən məşhur azərbaycanlı jurnalistə nə mane oldu...
Türkiyəli astronavt Alper Gezeravcının kosmosa uçuşu bir neçə gündür kosmonavtika mövzusunu gündəm edib. Həm Türkiyə, həm də Azərbaycan mediası, eləcə də sosial şəbəkələr mövzuya dair müxtəlif müzakirələr açır, yazılar dərc edirlər.
Modern.az saytı oxucular üçün maraqlı ola biləcəhyini nəzərə alaraq kosmonavtika mövzusuna dair araşdırma yazısını təqdim edir.
Yəqin ki, çoxları keçmiş Sovet İttifaqı dövründə hansı azərbaycanlı qadının kosmosa uçmaq istəməyindən, bunun üçün hətta təlim mərkəzində olmağından, tibbi komissiyadan keçməyindən xəbərsizdir. Amma belə bir hadisə olub və söhbət sıradan bir şəxsdən deyil, məşhur jurnalist xanımdan gedir.
Bu məşhur jurnalist xanım Elmira Əmrahqızı (Əhmədova) olub. O Elmira Əmrahqızı ki, Bakıda törədilmiş qanlı 20 Yanvar qırğını barədə həqiqətləri "Azadlıq" radiosu vasitəsilə ilk dəfə hayqıraraq dünyaya çatdıran azsaylı jurnalistlərdən biri olub.
Bəs Elmira Əmrahqızının kosmosa uçmaq istəyi necə yaranmışdı...
Hər şey 1989-cu ilin aprelində, keçmiş SSRİ-nin Baş Kosmos İdarəsi ilə Yaponiyanın Ti-Bi-Es televiziyası arasında bir yapon jurnalistin sovet kosmik gəmisində kosomosa uçuşu ilə bağlı qeyri-hökumət müqaviləsinin imzalanmasından sonra başladı.
Bu yapon jurnalist dünyadakı bütün həmkarları arasında Yeri kosmosdan görəcək birinci KİV nümayəndəsi olacaqdı.
Amma o zaman sözügedən müqavilə sovet ictimaiyyətinə elan olunanda SSRİ məkanında böyük hay-küy, qısqanclıq yarandı: axı niyə ancaq yapon jurnalist?
SSRİ-nin Mərkəzi Televiziyasında isə “bəs bizim jurnalistlər” sualı da səsləndirildi. Bu, ölkənin güc strukturlarına müəyyən təsir göstərdi
Nəticədə SSRİ Jurnalistlər Birliyində kosmos komissiyası yaradıldı. Sovet jurnalistlərinə də kosmosa uçuşa hazırlaşmaq üçün namizədlər irəli sürmək təklif olundu. Bununla bağlı yaradıcılıq müsabiqəsinə start verildi və 300-ə yaxın jurnalist müsabiqəyə müraciət etdi.
Müraciət edənlər arasında azərbaycanlı jurnalist Elmira Əmrahqızı da vardı.
Uçuş üçün 2 sovet jurnalisti seçilməliydi - həm əsas, həm də ehtiyat.
Kosmosa uçuş üzrə Ümumittifaq jurnalist müsabiqəsinin ilkin mərhələsi çətin keçdi və 300 nəfərdən cəmi 20-si seçildi.
1989-cu ilin sentyabrında qaliblərin Baykonur şəhərindəki kosmodroma işgüzar səfəri təşkil olundu. Onların arasında Elmira Əmrahqızı da vardı.
Baykonurdan sonra Moskvaətrafındakı Uçuşları idarə edən mərkəzlə tanışlıq oldu və ardınca da Tibbi-Bioloji Problemlər İnstitutunda ilkin tibbi müayinələr həyata keçirildi.
Bu, iştirakçılar üçün çox çətin tibbi sınaq idi. Ən ciddi sınaq isə KUK testi sayılırdı.
Bu müayinə zamanı komissiya əksər qalib jurnalistlər kimi Elmira xanımın sağlamlıq nöqteyi-nəzərdən kosmosa uçuşunu məqbul saymadı.
Müsabiqədə iştirak etmiş Rusiyanın “Hərbi dənizçi” qəzetinin jurnalisti Valeri Qromak xatirələrində yazır:
“Bütün bunları necə unuda bilərəm? Mənimlə yanaşı, bakılı Elmira Əhmədova, lvovlu Jenya Sklyarenko, cezqazqanlı Seryoja Jukov kimi “Sovet qələminin akulaları” kosmos müsabiqəsinin qalibləri arasında idilər...
Biz ünsiyyətcil və təmkinli, iddialı və təvazökar, bilikli və həm də olacaqlardan xəbərsiz idik. Bizi “kosmik müsabiqənin finalçılar qrupu” adlandırırdılar”.
Rusiyalı jurnalist Valeri Qromakın sözlərinə görə, çətin KUK testi zamanı jurnalist Elmira Əhmədovanın Koriolis sürətləndirici kreslosundan yıxılmağı komissiyadakı bütün tibb işçilərini çox təşvişə salmış, müsabiqənin digər iştirakçılarında isə qorxu hissini artırmışdı.
Bu test zamanı gələcək astronavt kresloda oturur və yavaş-yavaş fırlanmağa başlayır. Sonra fırlanma o qədər sürətli olur ki, dövrə hər iki saniyədən bir təkrarlanır. Bu məşq sayəsində bədən çəkisizlik zamanı baş verən hərəkət xəstəliyinin öhdəsindən gəlməyi öyrənir.
Elmira Əmrahqızının ardınca “Komsomolskaya pravda”dan Yaroslav Qolovanov, “Stroitelnaya qazeta”dan Aleksandr Fyodrov, “Pravda”dan Vladimir Snegirev və Andrey Tarasov, "Texnologiya və iqtisadiyyat" jurnalından Sergey Jukov, eləcə də digər jurnalistlər də tibbi komissiyada “ilişdilər”.
Birinci və “çox yumşaq” tibbi müayinədən sonra 16 nəfər qaldı. Daha sonra 10 nəfər də çıxdaş edildi. Yekunda 2 nəfər qalmalı idi...
Amma Sovet jurnalistlərilə bağlı müsabiqənin yekunu onunla nəticələndi ki, SSRİ-nin Baş Kosmos İdarəsi onlardan heç birini tibbi nöqteyi-nəzrdən kosmosa göndərməyi məqbul saymadı.
Yaponiya tərəfi öz jurnalistini kosmosa göndərə bildi - bu, Ti-Bi-Es televiziyasının 48 yaşlı əməkdaşı Toyohiro Akiyama idi. O, Ti-Bi-Es telekanalının Vaşinqton bürosunun rəhbəri idi.
Toyohiro Akiyama Yaponiyadakı tibbi müayinələrdən tam sağlam olaraq çıxmışdı.
2 dekabr 1990-cı ildə "Mir" orbital stansiyasının 8-ci əsas ekspedisiyasının ekipajının tərkibində gəmi komandiri Viktor Afanasyev və bort mühəndisi Musa Manarovla (bakılı-red.) birlikdə jurnalist Toyohiro Akiyama da tədqiqatçı kosmonavtı kimi "Soyuz TM-11" gəmisində kosmosa buraxıldı.
Toyohiro Akiyama kosmosa uçan 239-cu insan və ilk yapon oldu. O, həm də kosmosa uçan ilk peşəkar jurnalist kimi tarixə düşdü.
Kosmik stansiyada işlədiyi 7 gün ərzində o, yapon tamaşaçıları üçün bir neçə canlı reportaj hazırladı, yapon məktəbliləri üçün televiziya dərsləri keçdi.
10 dekabr 1990-cı ildə jurnalist Toyohiro Akiyama “Soyuz TM-10” kosmik gəmisində Yerə qayıtdı. Onun kosmosa uçuşunun müddəti 7 gün 21 saat 54 dəqiqə oldu.
Azərbaycanlı jurnalist - “Bakı”, “Baku”, “Nezavisimaya qazeta”, “Azərbaycan gəncliyi”, “Ulduz”, “Azərbaycan qadını”, “Azadlıq” kimi qəzet və jurnallarda, 1990-cı ildən sonra isə “Azadlıq” radisonunun Bakı bürosunda işləyən Elmira Əmrahqızı kosmosa uça bilməsə də, jurnalistikada özünəməxsus parlaq iz qoyaraq bu dünyadan köçdü.
Elmira Əmrahqızının oğlu Abdulla Abdullayev Modern.az-a müsahibəsində anasının kosmosa uçmaq istəyindən danışarkən bunları deyib:
“O müsabiqə "Kosmos - uşaqlar üçün məkan" adlanırdı. Anam da layihəyə cəlb olunmuşdu, kosmosa uçmaq istəyirdi. Anamın ikicə səhifəlik məqaləsi onu qaliblər sırasına çıxarmışdı. O, Moskvaya getdi, hətta bəzi tibbi sınaqlarda da iştirak etdi.
O vaxt SSRİ-dən də bir jurnalistin kosmosa göndərilməsi planlaşdırılmışdı. Sonradan kosmosa yalnız yapon jurnalist göndərildi”.
"Qızıl qələm", "Həsən Bəy Zərdabi" və "İlin qadını" mükafatlarına layiq görülmüş jurnalist 27 fevral 1998-ci ildə xərçəng xəstəliyindən vəfat etdi. Mərhum Prezident Heydər Əliyevin göstərişi ilə Elmira Əmrahqıznın nəşi II Fəxri xiyabanda dəfn olundu.
E.Əmrahqızının iki oğlu yadigar qalıb. Nəvələrindən biri isə onun adını daşıyır.
Əfqan Qafarlı
Yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Azərbaycanın dövlətçilik tarixinin, milli adət-ənənələrinin, elm və mədəniyyətinin təbliği" mövzusunda dərc olunub.
- İsa Qəmbər yenidən başqan seçildi - Yenilənib - Fotolar
4 may 2024 17:23
- Bu gün İsa Qəmbər yenidən Müsavat başqanı ola bilər - Yenilənir
4 may 2024 11:51
- Ölmüş adamla ailə qurmağa qanunla haqqı olan fransızlar - Elbəyi Həsənli Parisdən yazır
3 may 2024 19:57
- FHN nazirin bacanağına 295 minlik tender verdi...
3 may 2024 18:30
- Zakir Fərəcov – Gündüz Əliyev cütlüyünün ağılasığmaz cinayət əməlləri – Prezidentə MÜDHİŞ faktlar
3 may 2024 12:45
- Həmid Herisçi AYB-nin üzvü oldu
2 may 2024 10:36
- Ramin İsayevin məhkəməsində insident yaşanıb....
3 may 2024 13:04
- Sumqayıt İcra Hakimiyyətində Gündüz Əliyevlə Adil Xudadatov arasında başlanan çəkişmənin GİZLİN SƏBƏBLƏRİ
1 may 2024 16:13
- 100 uşağı öldürən həkimin Azərbaycanda gizli əməlləri - VİDEO
1 may 2024 11:53
- Azərbaycanlı milyarder əfv edildi - Edam cəzası verilmişdi
30 aprel 2024 19:48
- Alimlər 2700 ildən çox yaşı olan Assuriya məbədinin sirrini açdı
04 may 22:25
- Şəkidə 59 yaşlı kişi iki nəfəri odlu silahla qətlə yetirdi
04 may 18:31
- İsa Qəmbər yenidən başqan seçildi - Yenilənib - Fotolar
04 may 17:23
- Tanışının qulağını dişlədi - Həbs olundu
04 may 13:39
- Adil Əliyevin ailəsinə ağır itki
04 may 12:01
- Bu gün İsa Qəmbər yenidən Müsavat başqanı ola bilər - Yenilənir
04 may 11:51
- Saqqallı tələbə QALMAQALI böyüdü- Təhsil eksperti od püskürdü -VİDEO
03 may 21:47
- Mircamal Həşimov yeni vəzifəyə TƏYİN OLUNDU
03 may 21:25
- Ölmüş adamla ailə qurmağa qanunla haqqı olan fransızlar - Elbəyi Həsənli Parisdən yazır
03 may 19:56
- COP29: Bakıda 70 min nəfərlik tədbir
03 may 18:53
- FHN nazirin bacanağına 295 minlik tender verdi...
03 may 18:30
- SON DƏQİQƏ! Kəlbəcərdən acı xəbər gəldi: Ölən və yaralananlar var
03 may 17:19
- Cahangir Hacıyev aclıq aksiyasına başladı
03 may 13:17
- Prezident Səudiyyə Ərəbistanının energetika nazirini qəbul etdi
03 may 12:58
- Zakir Fərəcov – Gündüz Əliyev cütlüyünün ağılasığmaz cinayət əməlləri – Prezidentə MÜDHİŞ faktlar
03 may 12:45
- Komitə İRŞAD-dan kompüter aldı, özünü dərdə saldı — FAKT
03 may 12:39
- İndiki nazirlərin çoxunu tanımıram - Elmar Məmmədyarovla müsahibə
03 may 11:51
- Ramiz Mehdiyevin kürəkəni məhkəmədə 3 milyonluq MMC-ni 1 qara qəpiksiz almışam dedi, videoçəkilişi gizlətdilər
02 may 22:16
- Bakcell çempion şahmatçı Ülviyyə Fətəliyevanı təbrik etdi - Fotolar
02 may 21:18
- Dramatirix Hüseynbala Mirələmova Türkiyənin xüsusi mükafatı təqdim edildi (FOTO)
02 may 18:19
- Gecə-gündüz QARANLIQ və ÇİRKAB işlərə bulaşan Gündüz Əliyev kimdir – Fərəcovun “sağ əli”nin milyonluq cinayətləri...
02 may 17:51
- Ölkədən 6 MİLYARD pul çıxarıb ? ŞOK
02 may 14:13
- Prezident BMT Baş katibinin xüsusi müşavirini qəbul etdi
02 may 12:44
- Füzuli şagirdləri üçün NAR-dan gözəl hədiyyə
02 may 12:32
- Sənədsiz evlərlə bağlı yenilik (VİDEO)
02 may 10:47
- Həmid Herisçi AYB-nin üzvü oldu
02 may 10:36
- Musabəyov, bir gün Başkənddə döyüşsəydin, bu sözü deyə bilməzdin... Etibar Əmiraslanov
01 may 22:28
- Vitse-spiker Adil Əliyev Ukrayna Ali Radasının vitse-spikeri ilə görüşüb - FOTO
01 may 22:21
- Kartıma köçürdüyüm maaşdan 134 mini icra başçısına vermişəm - Seymur Orucovun qohumu həbs edildi
01 may 22:04
- Prezident İraq Parlamentinin sədrini qəbul etdi
01 may 21:56