Çoxları onu "əfsanə qadın” adlandırıb. SSRİ-də səhiyyə sisteminin inkişafına böyük töhfələr verən Mariya Kovriginanın xüsusilə müharibə dövründə səhiyyənin təşkilində əvəzsiz xidmətləri olub. O, tibb sahəsində vacib və təxirəsalınmaz saydığı tədbirləri həyata keçirmək üçün bütün gücünü sərf edib və sözsüz ki, birincilərlə mübahisəli məqamlarla da üzləşib. Mövcud dövrdə ölkədəki mürəkkəb siyasi vəziyyətdə və həmçinin qənaətbəxş sayılmayan iqtisadi durumda Mariya Kovrigina nazir fəaliyyətində kifayət qədər problemlərlə qarşılaşsa da, istədiyinə nail ola bilib.

 

Kovrigina 1910-cu ildə Permdə anadan olub. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra Sverdlovsk Tibb İnstitutunda ali təhsil alıb. Tələbəlik illərindən fəal komsomolçu kimi tanınıb və fakültə komsomol təşkilatının katibi seçilib. Həkim kimi ilk fəaliyyətinə Çelyabinsk şəhər xəstəxanasında başlayıb.

 

1940-cı ildə M.Kovrigina Çelyabinsk vilayət partiya komitəsində işə dəvət olunub. O, səhiyyə və təhsil idarəsində kadrlar şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyinat alıb.

 

1941-ci ildə müharibə başlananda Kovriginanın təşkilatçılıq bacarığı nəzərə alınaraq ona Çelyabinsk vilayət icraiyyə komitəsinin sədr müavini vəsifəsi həvalə edilib. Bu vəzifədə o, sahiyyə, təhsil, sosial təminat və mədəniyyət sahələrinə cavabdehlik daşıyıb. O cümlədən müharibə ərazilərindən Çelyabinskə təxliyə olunanların yerləşdirilməsi ilə bağlı bütün təşkilati məsələlər də Kovriginaya tapşırılıb.

 

Müharibənin ən çətin dövrü olan bir il ərzində Mariya Kovrigina Çelyabinskə təxliyə olunanlara bağlı bütün problemləri həll etməyə nail olmağı bacarıb. Tibbi xidmət, ərzaq və əşya təminatı, uşaqların təhsilinin davam etdirilməsi, yaşayış yerlərində minimum şəraitin yaradılması və s. üçün Kovrogina bütün gücünü səfərbər edib və hər hansı bir problemin yaranmasına imkan verməyib.

 

Mariya Kovriginanın fəaliyyəti, təşkilatçılıq bacarağı mərkəzin diqqətindən yayınmayıb. 1942-ci ildə Kremldə aparılan müzakirələrdən sonra Kovrigina SSRİ xalq səhiyyə komissarının ( səhiyyə nazirinin) müavini vəzifəsinə təyin edilib.

Müharibə gedən ölkədə səhiyyə sisteminin mükəmməl işləməsi ən vacib şərtlərdəndir. Bu məsulliyyəti dərk edən Kovrigina öz vəzifəsini kabinetdə deyil, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə, səhra hospitallarında, təxliyə rayonlarında, uşaq xəstəxanalarında icra edib. O, bütün mümkün imkanlardan istifadə edərək istər döyüşçülərin, istərsə də mülki əhalinin normal tibb xidməti ilə təmin edilməsinə maksimum şərait yaradılmasına çalışıb.

 

Mariya Kovrigina 1950-ci ildə Rusiyanın səhiyyə naziri vəzifəsinə təyinat alıb və Mərkəzi Komitənin üzvü seçilib. 1954-1959-cu illərdə isə o, SSRİ-nin səhiyyə naziri olub.

 

Kifayət qədər fəal olan nazir həm də sərt xarakteri ilə fərqlənib. İclas və müşavirələrdə nöqsan və təndiqləri dilə gətirməkdən çəkinməyən Kovrigina hətta İosif Stalinlə də açıq danışmaqdan çəkinməyib. O, atom sənayesinin ətraf mühitə təsiri ilə bağlı yaratdığı problemi Stalinlə müzakirə etməyi qərarlaşdırıb. Bunun üçün Korvigina Stalinin köməkçisi Poskrebışevə iki dəfə qəbulla bağlı müraciət edib. Amma hansısa səbəblərdən bir həftə Stalin naziri qəbul etməyib. Növbəti həftə Mərkəzi Komitənin iclasında nazir əl qaldıraraq söz istəyib. Onu tribunaya dəvət edəndə nazir buna ehtiyac olmadığını söyləyib:

 

- Mənim tribunadan çıxış etmək fikrim yoxdur. Mən sözümü buradan demək istəyirəm.

 

Nazirin ötkəm danışması Stalini təəccübləndirib:

 

- Mariya Dmitriyevna, əgər çıxış etmək istəyirsinizsə, buna zərurət varsa, buyurun tribunaya.

 

- Yoldaş Stalin, burada çıxış etməyə zərurət yoxdur. Zərurət sizin qəbulunuzadır. Mən iki dəfə sizin köməkçinizə qəbulla bağlı müraciət etmişəm. Amma, görünür, siz ölkə səhiyyəsidə yaranmış problemlərin həllinə vaxt ayırmaq istəmirsiniz.

 

Stalin nazirin sərtliyinə bir az zarafat qatıb:

 

- Sizin nazir olduğunuz halda səhiyyədə ciddi problemlərin olmasına inanmaq istəməzdim. İclasdan sonra qəbula gələ bilərsiniz.

 

Elə həmin gün axşam saatlarında Stalin Kovriginanı qəbul edib. Nazir atom sənayesinin ətraf mühitə vurduğu zərərin qarşısını almaq üçün 100 min rubl vəsaitin ayrılmasını vacib sayıb. Stalin onu təmkinlə dinlədikdən sonra köməkçisinə tapşırıb ki, maliyyə naziri ilə onu calaşdırsın. Dəqiqələr keçməmiş telefon əlaqəsi yaradılıb:

 

- Arseni Qriqoryeviç, təcili olaraq Səhiyyə Nazirliyinə 100 min rubl vəsait ayırın.

 

Maliyyə naziri Arseni Zverev telefonda vəsaitin ayrılması ilə bağlı büdcə bölgüsündə qrafaya nə yazılacağını soruşanda Stalin qısa cavab verərək dəstəyi yerə qoyub:

 

- Yazın ki, Stalinin sifarişidir.

 

Beləliklə, Mariya Kovrigina əhalinin sağlamlığına ciddi ziyan vura biləcək bir məsələnin də həllinə nail olub.

 

Mariya Kovrigina nazir olduğu illərdə vərəm xəstəsi olan ailələrə əlavə mənzil sahəsinin ayrılmasına, 1936-cı ildə Stalinin abortlara qadağan qoyulması ilə bağlı qəraraın ləğq edilməsinə, çoxuşaqlı ailələrə xüsusi güzəşt və imtiyazların verilməsinə və səhiyyə sistemində bir çox yeniliklərə imza atıb.

 

Stalin Kovriginanın tələblərinin əsaslı və lazım olduğunu anlasa da, Nikita Xruşov nazirin sırf xidməti iddialarını qəbul edə bilməyib. 1957-ci ildə Mərkəzi Komitənin geniş tərkibli iclasında Mariya Kovrigina sənaye tullantıları ilə bağlı yerli partiya komitə rəhbərlərinin laqeyd münasibətini, birinci katiblərin bu məsələyə nəzarət etməmələrini tənqid edəndə, bu sərt çıxış Xruşovu qıcıqlandırıb və o, Mariya Kovriginanı "yetişməmiş kommunist” adlandırıb. Bununla da baş katiblə nazir arasında konfliktli münasibət yaranıb ki, bu da 1959-cu ildə Mariya Korviginanın nazir vəzifəsindən azad olunması ilə nəticələnib.

 

Mariya Kovrigina nazir vəzifəsindən çıxarıldıqdan sonra 1986-cı ilə qədər Həkimlərin Mərkəzi Təkmilləşdirmə İnstitutunda direktor vəzifəsində çalışıb.

 

Təqaüddə olduğu illərdə sabiq deputat-nazir elmi kitablarını çap etdirib.

 

Mariya Kovrigina 1995-ci ildə, 84 yaşında vəfat edib. O, Moskvada, Novodeviçye qəbirstanlığında dəfn olunub.

 

Musavat.com