Erməni tarixçi ermənilərə: Mifdən bir şey çıxmaz, özünüzə yeni əcdad..
Yəhudi mifinə görə, Nuhun Torqom adlı bir nəvəsi, Torqomun da Hayk adlı bir oğlu var idi. Hayk da müasir ermənilər də daxil olmaqla ermənilərin əcdadı idi. Ancaq qəflətən yəhudi mifinin vur-tut bir mif olduğu ortaya çıxsa (yəni nə vaxtsa), bu, hər hansı Haykın tarixdə mövcud olmadığı və olmadığı üçün də ermənilərin əcdadı ola bilməyəcəyi anlamına gələcək. Demək, ondan sonra yəhudi miflərindən daha inandırıcı bir şey axtarmalı olacağıq; onda bizim başqa bir əcdadımız, bununla eyni zamanda fərqli bir tariximiz də olacaq.
Qaynarinfo xəbər verir ki, bu sözləri erməni məsələsinə, tarixinə, Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətlərə ədalətli baxışı ilə seçilən tanınmış erməni tarixçi Filip Vartanoviç Ekozyants öz sosial şəbəkə hesabında yazıb.
Tarixçi məsələnin bununla yekunlaşmadığını da qeyd edib:
"Amma bununla da iş bitmir. Daşqından sonra Nuh Ararat dağında quruya çıxıb və buna görə də Hayka Torqom tərəfindən verilən və o vaxt hələ Ermənistan adlandırılmayan (bax yəhudi mifinə) Ararat dağının qərar tutduğu əraziyə yerləşdirilib. Ancaq birdən yəhudi mifi – ki, bu da mifdən başqa bir şey deyilsə, bu, Torqomun Hayka (o vaxt hələ Ermənistan adlandırılmayan) Ermənistanı verməməsi deməkdir, buradan da o nəticə hasil olur ki, Ermənistan Ararat dağının yerləşməyib. O zaman Ermənistanı başqa bir yerdə və ya heç olmasa başqa bir mifdə axtarmağınız lazımdır.
Məsələn, Yunanıstanın Qızıl runo mifində. Götürürük San-Jermen-de-Pre abbatlığından Benedikt rahibi Usuardın ən qədim kosmoqrafiyalardan birini ("Hekayələr dənizi”, cild I, vərəq LXXII, 1488-1489 nəşri). Orada yazır:
"Ermənistan – bu, Armenusun yoldaşı Yazon tərəfindən adı qoyulan bir bölgədir. Armenus yoldaşı Yazondan ayrıldıqdan sonra xeyli avaranı başına topladı və öz adını verdiyi Ermənistanı fəth etdi".
Hər şeyin necə olması haqqında aydın və dürüst yazılıb. Ancaq yunan nifi olsa da, bu da yenə sadəcə bir mifdir. Və əgər birdən onun da sadəcə bir mif olduğu üzə çıxsa, nə hansısa Yazon, nə də avaralarla gəzən Armenusun gerçəkdə mövcud olmaması aydınlaşsa, onda... mmm... yaxşı, sonra nə etməli?.. Bəli, onda Yəhudi mifinə qayıdın, orada Haykın törəmələri - Armenak və Aramı tapın və ehtiyatla Ermənistan adının onlardan gəldiyini elan edin. Ancaq bu da sadəcə bir mifdir və yenə də yəhudi mifi...
Sonda, miflərində bir növ hansısa Armina sözcüyünün işardığı farslara üz tutmaq məcburiyyətində qalacaqsınız. Ya da almanlara... Amma "dünya qədimliyi"ni bu tavada necə fırlatsan da, "mif" sözündən qaça bilməyəcəksən.
Beləliklə, qardaş ermənilər, kimsə tariximizi yalnız miflərdə deyil, başqa bir yerdə axtarmaq istəyirsə, onda lütfən buyursun”.
Hayk və Torqom arasındakı əlaqəni gürcülərdən oxumaq lazım olduğunu yazanda zarafat etmirdim. Leonti Mroveli XI əsrə aid olan bir tarixçidir, "Kartliya Tarixi"nin müəllifidir: orada yazılır ki, Torqomun oğullarından Hayk ermənilərin əcdadı və ilk padşahı oldu. Bir orta əsr gürcü müəllifinin köməyi ilə yəhudi mifinə uyğunlaşmaq qərarına gəlsək, erməni dilinin birbaşa İbrani dilindən qaynaqlandığını, böyük Haykınsa atası Torqom kimi ancaq yəhudi dilində danışdığını qəbul etməliyik..
O zaman Giyom Postelin "Ermənistan" adının mənşəyi haqqında versiyası (1619, "Thrésor de l'histoire des langues de cest universiteti" Claude Duret, s.717; 1575, "Cosmographie universelle d'André Thevet", cild I, s. 274) heç də qəribə görünmür. Onun fikrincə, bu, Allahın yüksəkliyi mənasını verən üç İbrani sözü - Aram Min Iahdan gəlir.
Hər şey yolunda gedir, erməni qardaşlar! Və əgər Hayk versiyası hələ də aktualdırsa, deməli, biz yəhudiyik. Eh, uç, elə belə də uç!”