SSRİ-nin pullarını “çəkən” rəssam - uzunömürlü Dubasovun ömrü qısa olan pul əskinazları
Mədəniyyət13 sentyabr 2020 23:46
Adi bir təsadüf, sevdiyi qızın ona göstərdiyi kiçik bir qəzet elanı İvan Dubasovu SSRİ-nin ən tanınmış şəxslərindən birinə çevirib. 1922-ci ildə dərc olunmuş həmin elanda Oktyabr inqilabının beşinci ildönümü münasibətilə poçt markalarının eskizlərinin hazırlanması ilə bağlı müsabiqə elan edilib.
Dubasov bu müsabiqədə iştirak etməyə qərar verib. Hazırladığı eskizləri Moskvaya göndərdikdən bir ay sonra o, paytaxta dəvət olunub və onu qalib elan ediblər. Dubasovun bu uğuru təkcə mükafat almaqla bitməyib, ona həm də, Moskvada iş təklif ediblər.
İvan Dubasov 1897-ci ildə Moskva vilayətinin Odintsovo rayonunda anadan olub. Atası maliyyə kontorunda müfəttiş köməkçisi işləsə də, boş vaxtlarında karikaturlar çəkərək redaksiyalara göndərib və müqabilində qonorar alıb. Atasının bu talantı oğluna da keçib. İvan Dubasov uşaqlıq illərindən vaxtının əsas hissəsini rəsm çəkməyə sərf edib. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra Moskva Dövlət Bədii Sənaye Akademiyasında ali təhsil alıb. Akademiyanı əla dərəcəli diplomla bitirdikdən sonra o, Sibir gimnaziyalarının biri ilə əlaqə yaradaraq, həmin təhsil ocağında rəsm və rəsmxət fənlərinin tədris edəcəyi ilə bağlı razılığa gəlib.
Birinci Dünya müharibəsinin başlanması Dubasovun planlarını yarımçıq qoyub, o, hərbi xidmətə yollanıb. Müharibə ərəfəsində yatalaq xəstəliyinə yoluxmağı ilə onu ordudan xidmətə yarasız kimi tərxis ediblər.
Xidmətdən qayıtdıqdan sonra ailədə Dubasovun işlə təmin edilməsi əsas mövzuya çevrilib. Bir müddət işsiz qalan gənc rəssam nəhayət, məktəblərin birində rəsm müəllimi işləməyə başlayıb. Oktyabr inqilabından bir il keçdikdən sonra Dubasov yenidən hərbi xidmətə çağırılıb. Bu dəfə o, orduda mədəni-kütləvi tədbirlərin keçirilməsi işində çalışıb.
1922-ci ildə hərbi xidmətdən tərxis olunan Dubasov yenə də iş axtarmağa başlayıb. Bir neçə ay ərzində çox qapılar döysə də, rəssam üçün iş tapılmayıb. Nəhayət, günlərin birində sevdiyi qız, gələcək həyat yoldaşı Vera qəzetdə poçt markalarının eskizlərinin hazırlanması ilə bağlı keçirilən müsabiqə haqqında dərc olunan elanı ona göstərəndə, Dubasov müsabiqədə iştirak edib və qalib seçilib. Bu müsabiqə onun gələcək karyerasının başlanğıcı olub.
1924-cü ildən İvan Dubasov pul əskinazlarının dizaynı üzərində işləməyə başlayıb. Həmin il Leninin vəfatından sonra onun xatirə markasının eskizi də Dubasova həvalə edilib.
İvan Dubasov 1926-cı ildə SSRİ dövlət nişanları, sikkələri, orden və medalları İstehsalı Baş İdarəsinə (Qoznak) böyük rəssam, 1932-ci ildə isə baş rəssam təyin olunub. O, təqaüdə çıxana, 1971-ci ilə qədər bu vəzifədə işləyib.
Sovet dövrünün demək olar ki, bütün pul əskinazlarının dizaynı məhz İvan Dubasov tərəfindən verilib. Bu ərəfədə onun yaradıcılığında maraqlı hadisələr də az olmayıb.
1938-ci ildə buraxılan 3 rublluq əskinazın üzərində işləyərkən Dubasov işi qəbul edən komissiya rəhbərlərinin təpkisi ilə üzləşib. Belə ki, əskinazın üzərində həkk olunan əsgər şəklində əleyhqaz kəmərdən aşağıda təsvir olunub. Yüksək vəzifəlilər bu şəkli sərt tənqid edərək hərbi forma geyiminin kobud surətdə pozulduğunu, bu əsgəri daha çox nizamsız bir əsgərə bənzədiyini bildiriblər. Dubasov tənqidləri təmkinlə qarşılayaraq hərbi nizamnaməni komissiya üzvlərinin qarşısına qoyub və göstərib ki, nizamnaməyə görə əleyhqaz kəmərdən aşağı hissədə daşınmalıdır.
Həmin il 5 rublluq əskiznazın eskizi ilə bağlı xüsusi komissiyada mübahisələr yaranıb. Dubasov əskinazın üzərində iki uşaqla birgə gənc ana şəklini əks etdirib. Komissiya üzvlərindən biri bu qadını ərindən boşanmış və aliment almağa tələsən qəzəbli bir qadın kimi qiymətlədirib. Çarəsiz qalan Dubasov əskinazdan həmin şəkli yığışdırmağa məcbur olub və onu paraşütçü ilə əvəz edib.
1961-ci ildə SSRİ-də pul islahatları aparılanda Nikita Xruşovun göstərişi ilə məzuniyyətdə olan İvan Dubasovun arxasınca Krıma təyyarə göndərilib. Pul islahatına hazırlıq məxfi keçirildiyindən rəssam bir müddət xüsusi mühafizə altında işləyib.
İvan Dubasov həmçinin SSRİ-nin dövlət istiqrazlarının da hazırlanmasında əsas şəxslərdən biri olub. Həmçinin Sovet İttifaqı qəhrəmanı və Sosialist Əməyi qəhrəmanlarına verilən medalların, "Lenin” ordeninin, marşal rütbələrinin də dizaynı onun tərəfindən hazırlanıb. SSRİ-nin gerbinin hazırlanmasında həmmüəlliflərdən biri də məhz o olub.
Dubasov təkcə SSRİ-nin pullarının deyil, həm də Bolqarıstanın, Almaniyanın (ADR), Çinin, Monqolstanın pul əskinazlarını da "çəkib”.
1971-ci ildə 74 yaşında təqaüdə çıxsa da, tanınmış rəssam bir çox dövlət səviyyəli layihələrin aparıcılarından biri olub.
İvan Dubasov uzun illər SSRİ-nin ən populyar jurnal və qəzetləri ilə əməkdaşlıq edib, Rəssamlıq Akademiyasında mühazirələr oxuyub.
Bir sıra dövlət mükafatları ilə təltif olunan rəssam 1945-ci ildə dövrün ən ali mükafatı sayılan "Lenin” ordeninə layiq görülüb. Onun haqqında kütləvi informasiya vasitələrində çoxsaylı yazılar dərc olunub, televiziyada verilişlər çəkilib.
Gərgin iş rejimində işləməsinə baxmayaraq İvan Dubasov heç vaxt səhhətindən şikayətlənməyib və o, uzun bir ömür sürüb. Dubasov 1988-ci ildə, 90 yaşında vəfat edib. Elə vəfatından bir neçə il sonra da "çəkdiyi” pullar tarixin arxivinə qovuşub...
Mənbə: Musavat.com
Oxşar xəbərlər
- Çingizi arvadı ifşa edibmiş - Mərhum nazirin oğlu da dindirilib
29 mart 2024 10:29
- Baş redaktorun Ədliyyə naziri Fərid Əhmədova MÜRACİƏTİ
28 mart 2024 16:01
- İsveçrədən Azərbaycana 105 min manata 4 ədəd qol saatı gətiriblər
28 mart 2024 15:46
- Prezident bu qanuna dəyişiklik etdi
28 mart 2024 15:39
- Məşhur Azərbaycan filmlərində heyvanlara aktyorlardan çox qonorar verilirmiş
28 mart 2024 11:31
- Hermosonu öpən prezident həbs oluna bilər
28 mart 2024 11:26
- Yaxın günlərdə daha 73 nəfərin adı ictimaiyyətə açıqlanacaq
28 mart 2024 11:05
- 2024-cü ildə bu rektorların səlahiyyət müddəti bitir (SİYAHI)
27 mart 2024 22:27
- BMU-ya yeni prorektor təyin olunub
27 mart 2024 17:29
- Yüksək rütbəli keçmiş qırğız məmur Bakıda həbs olundu (TƏFƏRRÜAT)
27 mart 2024 12:47
Xəbər lenti
- Papa qadın məhbusların ayaqlarını yuyub öpdü
29 mart 10:44
- Çingizi arvadı ifşa edibmiş - Mərhum nazirin oğlu da dindirilib
29 mart 10:29
- Şahmar Hüseynova yeni vəzifə verildi
28 mart 21:04
- Bu gün ilk Qədr gecəsidir
28 mart 17:37
- Baş redaktorun Ədliyyə naziri Fərid Əhmədova MÜRACİƏTİ
28 mart 15:56
- İsveçrədən Azərbaycana 105 min manata 4 ədəd qol saatı gətiriblər
28 mart 15:46
- Prezident bu qanuna dəyişiklik etdi
28 mart 15:39
- Lifttəmir-in direktoruna şiddətli töhmət verildi
28 mart 15:31
- Azneft-in baş direktoru da vəzifəsindən azad edildi - Yeni təyinat
28 mart 15:23
- Məşhur Azərbaycan filmlərində heyvanlara aktyorlardan çox qonorar verilirmiş
28 mart 11:31
- Hermosonu öpən prezident həbs oluna bilər
28 mart 11:26
- DTX sıralarında 7 Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı xidmət edir
28 mart 11:13
- Yaxın günlərdə daha 73 nəfərin adı ictimaiyyətə açıqlanacaq
28 mart 11:05
- 2024-cü ildə bu rektorların səlahiyyət müddəti bitir (SİYAHI)
27 mart 22:27
- Emin Əmrullayevdən daha bir təyinat
27 mart 22:20
- Şəhid bacısı sektor müdiri təyin edildi
27 mart 22:12
- Namiq Abbasov vəfat etdi
27 mart 22:05
- Nazir Kamran Əliyevi təqaüdə göndərdi
27 mart 17:37
- BMU-ya yeni prorektor təyin olunub
27 mart 17:29
- Yüksək rütbəli keçmiş qırğız məmur Bakıda həbs olundu (TƏFƏRRÜAT)
27 mart 12:47
- Ərdoğan Ağ Evdə ilk dəfə Baydenlə görüşəcək
27 mart 12:27
- 7 günlük Novruz tətili başa çatdı
27 mart 08:37
- Biləsuvarda qadın qətlə yetirildi - Əri polisə təslim oldu+Yenilənib
26 mart 21:05
- Üç aydır ictimaiyyət qarşısına çıxmır
26 mart 20:32
- Küçədə satılan balıq və toyuq məhsulları təhlükəlidirmi? - ARAŞDIRMA - VİDEO
26 mart 10:49
- Sabahdan Azərbaycanda tətil başa çatır
26 mart 10:10
- Həkim əllərin titrəməsinin səbəblərindən danışdı
26 mart 10:05
- Sümbülə Əliyeva həbs edildi
26 mart 09:56
- Banan adı ilə aldığımız meyvə AFRİKA KARTOFU imiş - Diqqət!
25 mart 23:09
- Azərbaycan - Bolqarıstan oyununda qalib müəyyənləşmədi
25 mart 22:41
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya