- Bakıda 41 yaşlı prokuror yol qəzasında vəfat etdi
- Allahverdi İsrafilov və qohum-əqrəbası BakI Dövlət Sirkini zəbt edib…
- Azərbaycanı Naxçıvanla birləşdirəcək yoldan görüntülər (VİDEO)
- Özbəkistanda ROBOT -POLISlər ilk dəfə küçəyə patrul xidmətinə çıxıb –VİDEO
- Bakıda 17 min manata pişik satılır (VİDEO)
Nasistlər 30 ölkədən 20 milyon əsir götürüb – 12 milyonunu məhv edib
11 aprel dünyanın bir çox ölkələrində “Nasist konsentrasiya düşərgələrindən məhbusların azad olunması” beynəlxalq günü kimi qeyd edirlir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən bu tarix təsadüfi seçilməyib. Məhz 1945-ci ilin aprelin 11-də Almaniyadakı Buhenvald ölüm düşərgəsi amerikalı hərbçilərinin nəzarətinə keçib. Bir ildən sonra Nürnberq məhkəməsində nasist konsentrasiya düşərgələrinin fəaliyyəti hüquqi müstəvidə araşdırılanda bu məkanların fəaliyyəti insanlığa qarşı cinayət kimi qiymətləndirilib...
Qeyd edək ki, faşist Almaniyasında konsentrasiya düşərgələri 1933-cü ildən, Adolf Hitlerin hakimiyyətə gəlməsindən sonra fəaliyyət göstərməyə başlayıb və onların fəaliyyəti 1945-ci ilə qədər davam edib.
İlk nasist düşərgələri Hitlerin sərəncamı ilə yaradılıb. Bu sərəncamda düşərgələrin yaradılması “Xalqın və dövlətin qorunması” bəndi ilə əsaslandırılıb. Düşərgənin ilk sakinləri Almaniya Kommunist Partiyası və Almaniya Sosial-Demokrat Partiyasının üzvləri olublar. Artıq 1933-cü ilin sonunda düşərgələrdə mövcud rejimə qarşı çıxan 26700 məhbus saxlanılıb.
Düşərgələrin sayının artması və fəaliyyət coğrafiyası II dünya müharibəsi illərində daha geniş vüsət alıb. 1939-1945-ci illərdə Almaniyada və Almaniyanın işğal etdiyi ərazilərdə 14 min düşərgə salınıb. Ümumilikdə bu düşərgələrdə 30 ölkədən 20 milyona yaxın məhbus saxlanılıb.
1940-cı ildən başlayaraq konsentrasiya düşərgələrinin qeyri-rəsmi adı daha dəhşətli bir ifadə ilə, “ölüm düşərgəsi”, “ölüm fabriki” adları ilə məşhurlaşıb və hətta nasistlər bununla qürur duyduqları gizlətməyiblər.
Müharibə illərində düşərgələrdə 12 milyon insan məhv edilib. Onlardan 5 milyonu SSRİ vətəndaşları olublar, 2 milyonu isə uşaqlar olub.
Nürnberq məhkəməsində nasist konsentrasiya düşərgələri ilə bağlı araşdırmalar zamanı ölümlərin əsas səbəbi aşağıdakılar göstərilib:
1. Qaz kameralarına salmaqla kütləvi şəkildə ölümlər.
2. Məhbusların qida rasionunun normaya uyğun olmaması.
3. Məhbuslara tibbi xidmətin göstərilməməsi və xəstəliklər.
4. Ağır iş rejimi.
5. İşgəncələr.
6. Əsirlərin üzərində tibbi-bioloji sınaqlar.
7. İntihara sövqetmə.
8. Heç bir əsas olmadan edamlar.
Nasistlərin konsentrasiya düşərgələri ölüm faktlarına görə rekord rəqəmlərə nail olub. Osvensim düşərgəsində 4 milyon, Maydanekdə 1 milyon 300 min, Mauthauzendə 122 min, Zaksenhauzendə 100 min, Ravensbryukda 92 min, Treblinka və Ştutqofda 80 min əsir bir neçə il ərzində müxtəlif vasitələrlə məhv edilib.
1944-cü ilin ortalarından başlayaraq düşərgələrin saxlanılması və yerləşdiyi məkanlar Almaniya hökuməti üçün ciddi problemlər yaradıb. Belə ki, SSRİ və müttəfiqləri işğal olunmuş ərazilər boyunca irəlilədikcə Almaniya əsir düşərgələrini köçürmək məcburiyyəti qarşısında qalıb. Artıq 1944-cü ilin sonunda demək olar ki, bütün düşərgələr Almaniyanın daxilində yerləşib. Bu ərəfədə əsirlərin öldürülməsi kütləvi hal alıb. Bir tərəfdən onların daşınması, digər tərəfdən, məhbusların Almaniyadakı düşərgələrə yerləşdirliməsinin fiziki cəhətdən mümkün olmaması kütləvi edamlarla müşayiət olunub.
Müharibə illərində üç il əsir düşərgəsində saxlanılan tarixçi Semyon Tixomirov sonralar öz xatirələrində həmin dövrü aşağıdakı kimi xatırlayıb:
“Əsirlərin daşınması üçün yük qatarları kifayət etmirdi. Bu səbəbdən də bəzi hallarda əsirlər uzun məsafəni piyada qət edirdələr. Bu, olduqca çətin idi. Çünki alman nəzarətçiləri də əsirlərlə birgə həmin uzun məsafələri qət etmək məcburiyyətində qalırdılar. Nəzarətçilərlə yanaşı əsirlərin daşınmasına əlavə qvvələr də cəlb edilirdi. Biz təxminən 1500-ə yaxın əsir Polşadan Almaniyaya piyada keçdik. Yolboyu taqətsizlikdən, xəstəlikdən ölənlərin sayını bilmirdik. Onları dəfn etməyə də icazə verilmirdi. Kiçik bir müqavimət isə güllələnməklə nəticələnirdi. Ağlayan uşaqlar, yeriməyə halı olmayanlar yerindəcə güllələnirdi. Bəzən elə olurdu ki, ərzaq iki sutkadan sonra verilirdi. Əlbəttə, əgər ona ərzaq demək olardısa. Bir sözlə, yaşamaq uğrunda mübarizə gedirdi. Almaniyada isə bizi nə gözlədiyini bilmirdik. Amma bir təsəlli var idi içimizdə. Aramızda bir alman dili müəllimi var idi. Nəzarətçilər onun alman dilini bildiyini bilmirdilər. O, almanların danışıqlarından anlayırdı ki, cəbhələrdə almanların vəziyyəti heç də yaxşı deyil. Biz bu ümidlə yaşayırdıq, Almaniyaya döğru ac-susuz piyada bu ümidlə gedirdik, qələbə ümidi ilə...”
Məğlubiyyətlərinin çox da uzaqda olmadığını başa düşən Almaniya son qisaslarını da əsirlərdən alıblar. 1945-ci ilin yanvar-mart aylarında Almaniyadakı əsir düşərgələrində on minlərlə məhbus güllələnib. Həmin ilin may ayında bütün düşərgələr SSRİ-nin və müttəfiqlərinin nəzarətinə keçib.
Bu gün bir çox ölkələrdə Almaniyanın konsentrasiya düşərgələrində həyatlarını itirmiş insanların xatirəsinə komplekslər salınıb, onlar haqqında çoxsaylı kitablar yazılıb, filmlər çəkilib və dünya durduqca bu düşərgələrdəki vəhşiliklər tarixin səhifələrindən silinməyəcək.
İlham Cəmiloğlu, Musavat.com
- Bakıda 41 yaşlı prokuror yol qəzasında vəfat etdi
7 may 2024 14:18
- Allahverdi İsrafilov və qohum-əqrəbası BakI Dövlət Sirkini zəbt edib…
7 may 2024 12:14
- Direktor cərrahı işdən çıxardı, cəzalandırıldı
7 may 2024 11:42
- Füzulidə dağıntıların miqyasını görəndə çox təsirləndim - ABŞ səfiri
7 may 2024 02:13
- Jurnalist Afət Telmanqızından sabiq səfirə SƏRT CAVAB- Satqın sözü sənə yaraşır
7 may 2024 00:53
- 500 illik zavod görün hansı sirrin üstünü açdı
7 may 2024 00:32
- Zakir Fərəcovla Gündüz Əliyevin 3 milyonluq yeyintisi - Prezidentə və Baş Prokurora DOSYE verildi
7 may 2024 01:02
- Alimlər 2700 ildən çox yaşı olan Assuriya məbədinin sirrini açdı
4 may 2024 22:25
- İsa Qəmbər yenidən başqan seçildi - Yenilənib - Fotolar
4 may 2024 17:23
- Bu gün İsa Qəmbər yenidən Müsavat başqanı ola bilər - Yenilənir
4 may 2024 11:51
- İlham Əliyevin Robert Fitso ilə geniş tərkibdə görüşü başlayıb
07 may 14:24
- Bakıda 41 yaşlı prokuror yol qəzasında vəfat etdi
07 may 14:18
- Allahverdi İsrafilov və qohum-əqrəbası BakI Dövlət Sirkini zəbt edib…
07 may 12:14
- Direktor cərrahı işdən çıxardı, cəzalandırıldı
07 may 11:42
- Azərbaycanı Naxçıvanla birləşdirəcək yoldan görüntülər (VİDEO)
07 may 08:55
- Füzulidə dağıntıların miqyasını görəndə çox təsirləndim - ABŞ səfiri
07 may 02:11
- Sabiq qaçaq səfirin Ramiz Mehdiyevə gizli məktubu üzə çıxdı- SENSASİON ADLAR, ŞOK TƏLƏBLƏR
07 may 01:46
- Özbəkistanda ROBOT -POLISlər ilk dəfə küçəyə patrul xidmətinə çıxıb –VİDEO
07 may 01:30
- SSRİ xəritələrinə baxın: o ərazilər Azərbaycanındır - Tomas de Vaal
07 may 01:20
- Jurnalist Afət Telmanqızından sabiq səfirə SƏRT CAVAB- Satqın sözü sənə yaraşır
07 may 00:53
- Bakıda 17 min manata pişik satılır (VİDEO)
07 may 00:41
- 500 illik zavod görün hansı sirrin üstünü açdı
07 may 00:32
- Elçin Quliyev III Çarlzla bir arada - Fotolar
07 may 00:25
- Zakir Fərəcovla Gündüz Əliyevin 3 milyonluq yeyintisi - Prezidentə və Baş Prokurora DOSYE verildi
07 may 00:10
- Alimlər 2700 ildən çox yaşı olan Assuriya məbədinin sirrini açdı
04 may 22:25
- Şəkidə 59 yaşlı kişi iki nəfəri odlu silahla qətlə yetirdi
04 may 18:31
- İsa Qəmbər yenidən başqan seçildi - Yenilənib - Fotolar
04 may 17:23
- Tanışının qulağını dişlədi - Həbs olundu
04 may 13:39
- Adil Əliyevin ailəsinə ağır itki
04 may 12:01
- Bu gün İsa Qəmbər yenidən Müsavat başqanı ola bilər - Yenilənir
04 may 11:51
- Saqqallı tələbə QALMAQALI böyüdü- Təhsil eksperti od püskürdü -VİDEO
03 may 21:47
- Mircamal Həşimov yeni vəzifəyə TƏYİN OLUNDU
03 may 21:25
- Ölmüş adamla ailə qurmağa qanunla haqqı olan fransızlar - Elbəyi Həsənli Parisdən yazır
03 may 19:56
- COP29: Bakıda 70 min nəfərlik tədbir
03 may 18:53
- FHN nazirin bacanağına 295 minlik tender verdi...
03 may 18:30
- SON DƏQİQƏ! Kəlbəcərdən acı xəbər gəldi: Ölən və yaralananlar var
03 may 17:19
- Cahangir Hacıyev aclıq aksiyasına başladı
03 may 13:17
- Prezident Səudiyyə Ərəbistanının energetika nazirini qəbul etdi
03 may 12:58
- Zakir Fərəcov – Gündüz Əliyev cütlüyünün ağılasığmaz cinayət əməlləri – Prezidentə MÜDHİŞ faktlar
03 may 12:45
- Komitə İRŞAD-dan kompüter aldı, özünü dərdə saldı — FAKT
03 may 12:39