Əsəri mübahisə yaradan, “oğru” Azərbaycanlı alim
Region6 yanvar 2021 21:35
Haqqında internet vasitəsilə məlumat əldə etdiyimiz şəxs Türkiyə ədəbiyyatının ən məşhur simalarından biridir.
Əbdülbaqi Gölpınarlı, əsl adı Mustafa İzzət Baqi – türk ədəbiyyat tarixçisi , tərcüməçi və alim . Mustafa İzzət Baqi xüsusən sufizmi, divan ədəbiyyatını, Səfəvilər dövrü Azərbaycan ədəbiyyatını araşdırıb. Türkiyənin ən böyük sufizm araşdırmaçısı hesab olunur.
Əbdülbaqi Gölpınarlı 1900-cü il yanvarın 12-də Osmanlı İmperiyasında doğulub.
Gölpınarlının atası Azərbaycanın Gəncə şəhərinin Gölbulaq kəndindən olub, anası Aliyə Şöhrət isə çərkəz kökənli ubıxlardandır. Jurnalist olan atası Əhməd Agah Əfəndi mövlavi idi. Gelenbevi məktəbində təhsil aldığı illərdə atasını itirib. Bundan sonra təhsilinə fasilə verərək işləməyə başlayıb. İstanbulda bir kitabxanada çalışıb. Bir müddət Çorumda ibtidai məktəbdə müəllimliklə məşğul olub.
İstanbula qayıdış
1922-ci ildə İstanbula qayıdıb. Burada imtahanla girdiyi İstanbul Oğlanlar üçün Müəllimlər Məktəbini, daha sonra – 1930-cu ildə İstanbul Universitetinin Ədəbiyyat fakültəsini (Türk dili və ədəbiyyatı) professor Köprülüzadə Məhməd Fuad Bəyin nəzarətində hazırladığı "Məlamilik və Məlamilər” adlı mövzusunu müdafiə edərək bitirib. Konya, Kaysəri, Balıkəsir, Kastamonu liseylərində, İstanbul Heydərpaşa liseyində müəllim işləyib. Ankara Universitetində fars dilindən mühazirələr deyib. İstanbul Universitetinin Ədəbiyyat fakültəsində İslam-Türk təsəvvüf tarixi və ədəbiyyatından dərslər verib.
1945-ci ildə Türkiyə Cinayət Məcəlləsinin 142-ci maddəsini pozduğu (oğurluq) ittihamı ilə saxlanılıb. On ay həbsdə yatdıqdan sonra bəraət verilib. 1949-cu ildə öz istəyi ilə təqaüdə çıxıb.
Əbdülbaqi Gölpınarlı 1982-ci il avqustun 25-də İstanbulda vəfat edib.
Elmi fəaliyyəti
1931-ci ildə yazdığı "Məlamilik və Məlamilər” adlı əsəri ilə məşhurlaşan Gölpınarlı "Türkiyat”, "Şarkiyat” və İstanbul İqtisad Universitetinin məcmuələri ilə yanaşı, müxtəlif jurnal və qəzetlərdə çox sayda elmi məqalələri dərc olunub.
"Məlamilik və Məlamilər” (1931) və "Kayğusuz Vizəli Ələddin”dən (1933) sonra, 1936-cı ildə doktorantura dissertasiyası kimi hazırladığı "Yunus Əmrənin həyatı, yaradıcılığı və şeirləri”ni yayımlayıb. Bu əsərinin ardından "Yunus Əmrə və Aşıq Paşa və Yunusun batiniliyi” (1941) və "Pir Sultan Abdal” (1943) əsərlərini nəşr etdirib. Gölpınarlı Mövlana Cəlaləddin Ruminin "Məsnəvi”sini türk dilinə tərcümə edib. 1943-cü ildə Yunus Əmrənin divanını çapa hazırlayıb.
Gölpınarlı Türkiyənin təhsil sistemində bir neçə dərslik müəllifi kimi də tanınır. O, ”İmtahan Monoloq” (1925), ”Mühasibati-Əxlaqiyyə” (1926-1927), "Yurd bilgisi” (IV sinif-1927), "Yurd bilgisi” (V sinif-1927-1928), ”Cümhuriyyət çocuğunun din dərsləri” (III,IV,V siniflər-(1928) və s. kitabları ilə Türkiyə təhsilində xüsusi yer tutub.
"İslam” və "Türkiyə” ensiklopediyalarının hazırlanmasında iştirak edib.
Mübahisə yaradan kitabı
Divan ədəbiyyatını tənqiddən çox ideoloji əsaslarla qiymətləndirdiyi üçün 1945-ci ildə yazdığı kitab ("Divan Edebiyatı Beyanındadır”) böyük mübahisələrə yol açıb. Kitabında müdafiə etdiyi tezisə görə, divan ədəbiyyatı İran ədəbiyyatının pis təqlidi idi; cəmiyyətin problemləri ilə maraqlanmırdı, insanları laqeyd olmağa, xəyallara və taleyə tabe olmağa çağırırdı. Daha sonra divan şeirinə daha yumşaq bir mövqe ilə yanaşan Gölpınarlı "Füzuli Divanı” (1948) və "Nədim Divanı” (1951) kimi əsərlərini çapa hazırlayıb.
Dövrünün tənqidçilərinə görə, kiçik yaşlarında mənimsədiyi mövlavilik, təsəvvüf və tərqiqətlərlə bağlı mövzularda apardığı spesifik araşdırmaları ilə bu sahələrin ən etibarlı alimlərindən biri kimi tanınmışdı.
Ələvilərin yeddi böyük şairi
Əbdülbaqi Gölpınarlı Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin "Səhhət və Mərəz” əsərini yenidən tərcümə edib, 1940-cı ildə fransız dilində yazılmış dörd səhifəlik xülasə ilə İstanbul Universitetinin Tibb Tarixi İnstitutunun elmi məcmuəsində dərc etdirib.
Gölpınarlıya görə ələvilərin yeddi böyük şairi bunlardır: Nəsimi, Şah İsmayıl Xətai, Məhəmməd Füzuli, Qul Himmət, Yəmini, Virani və Pir Sultan Abdal...
Mənbə: Teleqraf.com
Oxşar xəbərlər
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 2024 11:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 2024 21:20
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 2024 10:13
- Gündüz Əliyevin adına bağlı BUTA əməliyyatının gizlinləri...
21 aprel 2024 18:53
- Başçının istəyi baş tutsaydı, Sumqayıtı kimin idarə edəcəyi də, müəmma olaraq qalırmış
18 aprel 2024 12:08
- Akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür
15 aprel 2024 20:43
- Günəş "öləndə" nələr baş verəcək?
12 aprel 2024 21:03
- Bakıda uduzmaq üçün mənə 300 min dollar təklif etdilər
12 aprel 2024 11:30
- SOCAR-ın sabiq vitse-prezidenti Mikayıl İsmayılovun keçmiş gəlini dövlət başçısına müraciət etdi
10 aprel 2024 23:08
- Ulu öndər Heydər Əliyevin əmiləri soyqırımı cinayətlərinə məruz qalıblar – FOTO/VİDEO
9 aprel 2024 06:18
Xəbər lenti
- Azərbaycanın biznes ictimaiyyəti Sahibkarlar Günü-nü qeyd etdi
26 aprel 12:24
- İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş - Yenilənib
26 aprel 11:50
- İlham Əliyev həmkarına Qarabağ atı hədiyyə etdi - Fotolar
25 aprel 21:20
- Elmira Süleymanova vəfat etdi
25 aprel 14:50
- Məhkəmə Rauf Nağıyevin vəzifəsinə bərpası ilə bağlı qərar verdi- ÖZƏL
25 aprel 14:30
- Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
25 aprel 13:05
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 11:35
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 11:07
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya