Dilavər Əzimlinin həyat yoldaşı: "Ölüm xəbərini mənə sürücü..."
Region5 mart 2021 10:51
Koronavirusdan vəfat edən tarixçi alim Dilavər Əzimlinin həyat yoldaşı Arzu Qazıyeva ərinin ölümü ilə bağlı yazıb.
Qaynarinfo Arzu Qazıyevanın yazısını təqdim edir:
63 gün həyəcan, qorxu, təlaş, nigaranlıqlar, qeyri-müəyyənlik… Düşünürdüm, xeyli vaxtdan sonra yaxşı bir xəbərlə bura ayaq basaram, 63 günün sarsıntılarının əvəzi kimi. Lakin belə olmadı. Olmadı! Pis xəbər özündən əvvəl ayaq açır.
Dilavər Əzimli… Sadəcə bizim 63 günümüzdən danışmaq istəyirəm.
Özünü yaxşı hiss eləmirdi. Qızdırması vardı. Dava-dərman edirdim, düşürdü, sonra yenidən qalxırdı. İki gün beləcə əlləşdik. Üçüncü gün KT etdirdi, qan testi verdi. Testi təmiz çıxdı, KT isə viral pnevmoniya göstərdi. Bir ciyəri 20%-dək, digəri 5% zədələnmişdi - buzlu cam. Elə orda da bizə xəstəxanaya getməyi tövsiyə etdilər, özü də modul tiplilərə: "Siz özünüz təkbaşına öhdəsindən gələ bilməzsiz. O məkrli xəstəlikdir, əlinizdə tibbi resurslar kifayət qədər deyil. Amma orda hər anın nəzarəti və tədbiri var”.
Xəbərdarlığa baxmayaraq, həkim müalicə kursunu da yazdı, hər ehtimala qarşı. Elə həmin gün dava-dərmana başladıq. Səhəri günsə… Fikri dəyişdi, çox həyəcanlanmışdı, xəstəxanaya getməyini istədi. Dostlardan orda - "Fövqəladə"nin Zığdakı modulunda yatıb sağalanlar vardı. Riskə getmədim. Sonra özümə bağışlaya bilməzdim. Elə indi də bağışlamıram, amma indi məhz ora getməyimizi. Təcili Tibb Yardım maşınını çağırdıq. Əvvəl aparmaq istəmədilər, dedilər ki, yüngüldür, bəlkə evdə müalicə edəsiz. Dedim, bəs sonra ağırlaşsa və mən öhdəsindən gələ bilməsəm? Onda gec olmazmı? Və beləcə, Zığa yola düşdük.
19-cu korpus, 1-ci mərtəbə, 1-ci palata. Dilavərin taleyilə qəddarcasına oynamış məkrli məkan. Tam qapalı, tam təcrid olunmuş, vərdiş etdiyi həyat tərzindən uzaqlaşmış, əlaqə yalnız telefonladır. Ağır psixoloji təsir istənilən sağlam adamı belə xəstələndirər. Məncə, COVİD-lə bağlı informasiya və təbliğat texnologiyası kökündən dəyişilməlidir. Bu barədə ayrıca yazacam.
Birbaşa əlaqələrimiz dörd gün davam etdi. Öz ayağı ilə xəstəxanaya getmiş adamın artıq elə bu dörd gündə vəziyyəti ağırlaşmağa başladı. Beşinci gün saat 3-dən sonra əlaqələrimiz tamam kəsildi. Onu müalicə edən cavan Orxan adlı həkimlə bir neçə dəfə danışdıqdan sonra öyrəndik ki, reanimasiyaya köçürüblər. Niyə? Müalicə düzgün getməmişdi, ya yüngül görüb yüngül də yanaşmışdılar?? Elə bilirsiz ki, sizə həqiqəti söyləyəcəklər? Qətiyyən. Onların növbətçi cavabları həmişə hazırdır.
Bəs biz indi ondan necə xəbər tutmalıydıq, bunu bizə həkimi söyləmədi, "bilmirəm” dedi.
Sonra orda yatan dostlardan öyrəndik ki, xəstəxananın "Call sentre” adlı bir məlumat mərkəzi var. Şəhər nömrəsi ilə ora zəng edib reanimasiyada yatan xəstələr haqqında məlumat əldə etmək olar. Gün ərzində 3-4 dəfə məlumatlar sistemə yerləşdirilir, operator ad-soyadla həmin məlumatları xəstənin sahibinə ötürür. Amma… Ora düşmək üçün elə xətdə növbəyə durmaq lazımdır. Məsələn, sizin növbəniz 22-dir. Və 1-ci olmaq üçün mütləq xətdə gözləmək lazımdır. Buna da 1-3 saat vaxt gedir. Məlumatlarsa bunlardır: saturasiya (qanda oksigenin göstəricisi), təzyiq, nəbz və vəziyyətinin qiymətləndirilməsi - orta-ağır, ağır və kritik. Başqa hansısa məlumat ala bilməzsiz, əgər reanimasiya həkiminin əlaqə nömrəsi sizdə yoxdursa.
Sonra kritik vəziyyət, ictimaiyyətin çağırışları, yüksək səviyyədə nəzarətin gücləndirilməsi və gecəylə təcili EKMO aparatına qoşulma. SNA (İVL) aparatından sağ çıxmama səviyyəsi 80%-dirsə, EKMO aparatında sağ qalma şansı 90%-dir. Bu qısa müddətdə tamamilə sıradan çıxmış (bunun təqsirinin həkimlərdə olması fikrindən heç zaman vaz keçməyəcəm) ciyərlərin bərpasına yeni ümidlər yarandı. Ən azı on gün aparatda olacağı dəqiq idi. Ən çoxu isə iki həftə. Ondan da o yanasısa bizi narahat etməməli idi. Bir ay da, iki ay da, üç ay da ola bilərdi, hətta dörd-beş ay yatan insanların təcrübəsi vardı. Həkim belə söyləmişdi. Vəziyyəti getdikcə yaxşılaşırdı. Həkimi o qədər nikbin idi ki, bizimlə sevincək danışırdı. Lakin gen-bol iki həftəni gözləməyə səbr çatmadı. Səkkizinci gün həkimi dedi ki, Dilavəri aparatdan ayırmaq qərarına gəlinib. Belə qərarlar adətən kollektiv qəbul edilir. Buna səbəb birinci dəfə yoxlanılan sınağın uğurlu alınması idi. Lakin nə sonrakı gün, nə də sonrakı iki gündə sınaq özünü doğrultmadı. Ciyərlər bərpa olunma mərhələsində olsa da, aparatdan ayrılmağın şərtlərinə və tələblərinə cavab verməyə hazır idimi? Həkimlər sadəcə tələskənliyə yol vermişdilər. Mənə verilən izahlardan belə anlaşılırdı. Daha sonra isə məlum oldu ki, ortaya sepsis deyilən infeksiya düşüb. Sepsis xəstəxanadaxili infeksiyadır, adətən aparatlardan keçir, qanla bütün orqanlara yayılır və vaxtında müəyyələşdirilib düzgün müalicə olunmadığı halda ölümlə nəticələnir. Onun EKMO aparatından keçməsi 26%-dir. Dilavər təəssüf ki, bu 26%-in içində oldu. İki həftə sərasər həmin infeksiya ilə döyüşdü və onu adladı. Elə bildik hər şey yoluna qoyuldu. Ancaq sepsis özü ilə fəsadlar da gətirdi, ciyərlərin fibrozlaşması. İndi onlar aradan qaldırılmalıydı. Bunasa zaman lazım idi. Beləcə, Dilavər EKMO-da uzunmüddətli yatma mərhələsinə keçirildi. Sonrakı bir ayda əldə olunan cüzi irəliləyişləri qane edəcək sayılmırdı. Mənim üçünsə misqal da ümid idi. Həkimi sonadək gedəcəklərini söylədi: "Ondan da ağır xəstələri ayağa qaldırmışıq”.
Martın 3-ü. O məşum gün… Mobil telefonumdan gələn o səs qulağımdan heç zaman çəkilməyəcək:
- Bura Dilavər Əzimlinin yaşadığı yerdir?
- Bəli.
- Siz onun nəyisiz?
- Həyat yoldaşı.
- Dilavər Əzimli rəhmətə gedib. Mən onu Semaşkoya aparıram. Zəhmət olmasa ora gəlib təhvil alın.
- Siz kimsiz?
- Sürücü.
Xəstəxana ən yüksək - Prezident səviyyəsində nəzarətə alınan ALİMİ, PEDAQOQU, ZİYALINI, VƏTƏN AŞİQİNİ "öz adına layiq yola saldı”. Onun ölüm xəbərini mənə çatdırmağı morqun sürücüsünə tapşırmışdılar.
…Mən sonuncu dəfə Dilavəri orda gördüm - Semaşkoda. O, artıq mənə baxmırdı.
63 gün belə bitdi: ümidlərin, gözləntilərin qəfil məhvi ilə…
Məni çox adam qınayırdı ki, gərək xəstəxanaya qoymayaydın, evdə müalicə edəydin. Axı bunun hansı halda düzgün addım olduğunu əvvəlcədən necə müəyyən edəsən ki? Necə edəsən ki, sonrakı peşmançılıq baş verməsin? Xəstəxanalar məgər elə müalicə üçün deyilmi? Sadə vətəndaşlar nə etsinlər ki, ölkənin səhiyyə sisteminin özünün bərbad vəziyyəti onlarda nə həkimlərə, nə də xəstəxanalara etibar, inam saxlamayıb.
Yox, əzizlərim, məni qınamayın, sağ qalmaq, sağalmaq lotereya kimidir. Kimsə udur, kimsə uduzur. Orqanizmi ölümdən qayıtmaqla, bir dəfə yaxşılaşmaqla, sepsisi belə adlamaqla sağalmaq, yaşamaq istəyini ifadə edən Dilavərin lotereyası "uduşlu olmadı”. EKMO aparatı 90% yaşamağa şans tanısa da, qalan 10% sağ çıxmamağın payına düşdü. "Septik şok” həkimin verdiyi son hökm idi…
Bu sarsıntılı günlərdə mənəvi dəstəyilə daim bizə yardımçı olan hər kəsə ayrı-ayrılıqda dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Xüsusilə də mənim müraciətlərimi hər zaman anında cavablandıran, nazımızla oynayan, əlindən gələni əsirgəməyən millət vəkili Qənirə Paşayevaya! Dilavərdən ötrü hər dəqiqə haray çəkmiş DOSTLARINA! Onun sağalması üçün ölkə rəhbərliyinə qədər müraciət etmiş insanlara! Əfsuslar olsun ki, bütün bu çabalar gözlədiyimiz nəticəni vermədi. Mən HƏYAT YOLDAŞIMI, övladlarım ATALARINI, tarix elmi ALİMİNİ, tələbələr PEDAQOQUNU, ictimaiyyət sözün həqiqi mənasında QİYMƏTLİ ZİYALISINI, AZƏRBAYCAN ÖZ AŞİQİNİ İTİRDİ! Belə ŞƏXSİYYƏTLƏR 100 ildə bir dəfə yetişir!
Nur içində yat, gözəl İNSAN, mənim əziz və mehriban Dilavərim! Səndə sığar ikən cahan, sən bu cahana sığmadın,
Gövhəri-laməkan səndin, kövnü məkanə sığmadın!
Allah o dünyanı versin! Amin!
Oxşar xəbərlər
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 2024 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 2024 18:36
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 2024 18:57
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 2024 12:39
- SOCAR-ın sabiq vitse prezidenti Mikayıl İsmayılovun oğlu Xətai məhkəməsinə müraciət etdi – 100 min TƏZMİNAT
21 aprel 2024 20:51
- 700-dən artıq şagirdi məktəbdə yandıran general – o, Hitlerin başkəsəni olduğunu etiraf edib...
21 aprel 2024 15:49
- Tovuz sakini Lətifə Hüseynova keçmiş vəkil Sevil Hacıyeva barəsində Prezidentə müraciət etdi
21 aprel 2024 15:29
- 2300 maaşım idi, ayda 15 min manat paket alırdım - Sabiq nazir
16 aprel 2024 09:45
- Akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür
15 aprel 2024 20:43
- Üçüncü dünya müharibəsi İrana görə başlayacaq… İmam Əlini gördüm –İran Şahının 1973-cü ildə verdiyi MÜSAHİBƏ
14 aprel 2024 17:25
Xəbər lenti
- Azərbaycanın biznes ictimaiyyəti Sahibkarlar Günü-nü qeyd etdi
26 aprel 12:24
- İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş - Yenilənib
26 aprel 11:50
- İlham Əliyev həmkarına Qarabağ atı hədiyyə etdi - Fotolar
25 aprel 21:20
- Elmira Süleymanova vəfat etdi
25 aprel 14:50
- Məhkəmə Rauf Nağıyevin vəzifəsinə bərpası ilə bağlı qərar verdi- ÖZƏL
25 aprel 14:30
- Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
25 aprel 13:05
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 11:35
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 11:07
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya