- Arif Hacılı Məclis sədri seçildi, İsa Qəmbər 6 müavin təyin etdi
- Hərbi Hava Qüvvələrinə yeni komandan təyin olundu - Foto
- Təzyiq ölçərkən ən çox yol verdiyi səhvlər
- Mikayıl İsmayılovun keçmiş gəlini Fidan Abbasova HƏBS OLUNMAYIB
- Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının və MHUİB-nin üzvü, bəstəkar İlham Azmanlının 60 illiyi qeyd olundu
“Qum hamamı”: Oğul anaları subay gənc qızlara burada müştəri gözü...FFOTO
Azərbaycanda qədim hamam mədəniyyəti geniş yayılıb. Bu ənənə indi də yaşayır. Elə bir bölgəmiz yoxdur ki, orada tarixi abidə sayılan qədim hamamlara rast gəlməyək.
“Kaspi” qəzeti budəfəki məqaləsində Balaxanıda yerləşən “Qum hamamı”ndan bəhs edib.
Hamam mədəniyyətinin çox qədim tarixi var. İnsan yaranandan təmizliyinə, sağlamlığına diqqət edib. Necə deyərlər, ölü gələr, diri gedər hamamdan...
Tarixən Azərbaycan ərazisində də bir çox hamamlar inşa edilib və onlardan bəziləri günümüzə qədər gəlib çatıb. Elə qədim hamam sorağı ilə Bakının tıxaclarını yara-yara ən qədim kəndlərindən biri olan Balaxanıya gəldik. Əslində, bu kənddə hər döngə, hər dalan, hər daş tarixdir. Amma bu gün “Qum hamamı”ndan danışacağıq. Sakit, hüzur dolu ab-havası var buranın.
1928-ci ildə tarixi abidələrin bərpası üçün Bakıya dəvət olunan dünya şöhrətli etnoqraf, arxeoloq İvan Pavloviç Şeblıkin “Nizami dövrünə aid memarlıq abidələri” kitabında “Qum hamamı”ndan da söz açıb. Onun qeydlərinə görə, hamam XIV əsrə aid tarix-memarlıq abidəsidir. Sonradan bu tip hamamlar Abşeron ərazisində geniş yayılıb, XVII, XVIII və XIX əsrlərdə yarımadanın müxtəlif hissələrində onun memarlığını xatırladan hamam binaları tikilib.
Hamam sonralar xeyli müddət tamamilə qumun altında qalıb. Qocaman kənd sakinlərinin müraciətlərindən sonra yenidən gün işığına çıxarılıb. 2019-cu ildə Bakı kəndlərinin abadlaşdırılması layihəsi çərçivəsində hamamın bütün otaqları aşkarlanıb və bərpa olunub. Kənd sakini Dadaşbala Dadaşovun təşəbbüsü ilə 2001-ci ildə qeydiyyata salınıb.
XIV əsrdə qazanxanası olub
Hamam yarıya qədər qumun içindədir. Bizə bələdçilik edən Səkinə xanım deyir ki, elə buna görə də adı “Qum hamamı” olub. Hamam üç hissədən ibarətdir və onlar bir-biri ilə əlaqəli formada tikilib.
Birinci hissə əsas giriş sayılır. Dəhlizlə soyunma, paltar saxlama və geyinmə otaqlarına keçmək olur. İkinci hissə yuyunma otağıdır ki, burada isti və soyuq su hovuzları var. Quyudan çıxan su iki yolla (biri isti, biri soyuq) bura daxil olurmuş. Soyuq su birbaşa, isti su isə hamamın arxa tərəfində inşa edilən qazanxana vasitəsilə hovuza axıdılırmış. Əvvəllər belə bir fikri vardı ki, bura su hamamın yaxınlığındakı ovdandan gəlir. Amma arxeoloji qazıntılar zamanı hamamın arxa hissəsində tapılan quyu bu fikri tamamilə təkzib edib.
Qədim hamamın VIP otaqları
Quyu, qazanxana və hamam arasında saxsı borular var. Amma ovdanın hamamla heç bir əlaqəsi yoxdur. Mərkəzdəki bu zala kiçik otaqlar da birləşib. Onlardan bəziləri, indiki dillə desək, VIP otaqlardır. Yəni ümumi zalda çimmək istəməyənlər üçün nəzərdə tutulub. Bunlardan başqa kisəçi otağı, geyim otağı da var. Ümumilikdə hamam 2 əsas və 16 kiçik otaqdan ibarətdir.
“Yanardağ”ın istisinin yaratdığı möcüzə
Qeyd etdiyimiz kimi, quyudan çıxan su qazanxanada qızdırılır və hovuza dolurdu. Bəs qazanxana necə işləyirdi? Bələdçimizin dediyinə görə, yaxınlıqda yerləşən Məhəmmədi kəndindəki təbiət abidəsi “Yanardağ” kompleksində o zamanlarda od çıxan yerlərdə müəyyən qədər neft də bulaq kimi axırmış. Neft torpaqla qarışaraq aşağı doğru axır, sanki başqa bir maddə yaranırmış. İnsanlar həmin maddəni yandıranda yaxşı istilik verdiyini görüblər. Bu üsuldan hamamın suyunun qızdırılması üçün istifadə olunub. Yeri gəlmişkən, buranın “Qum hamamı” adlanmasının ikinci səbəbi də budur.
XIV əsrdə Azərbaycanda “isti döşəmə”
Otaqlar arasındakı keçidlər üçün nəzərdə tutulan tağların yuxarı hissəsi nisbətən aşağıdır. Bunun da səbəbi istiliyin maksimum dərəcədə içəridə saxlanılması imiş. Bundan başqa, əsas zalda divarın dibində kiçik bacaların olmağı da diqqət çəkir. Sən demə, “isti döşəmə” deyilən və son onillikdə dəbə düşən döşəmə Azərbaycanda artıq XIV əsrdə quraşdırılıb. Hamamın döşəməsi yeraltı istilik sistemi ilə təchiz olunub və daim isti qalırmış. Buranın kanalizasiya sistemi də o dövr üçün unikal düşünülüb.
Müştəri gözü ilə qızlara baxan analar
Bu gözəl hamam həm də qadınların təzə geyimlərini, bəzək əşyalarını bir-birinə göstərməsi üçün yer olub. Əlbəttə, o dövrdə teatr yox, kino yox, konsert yox. Xanımların təmizliyi də, əyləncəsi də, yeri gələndə lap söhbət və qeybət yeri də elə hamam imiş. Ən maraqlısı isə hamamda anaların oğulları üçün qızbəyənmə mərasimi olub. Qədim zamanlarda hamamların əsas “funksiyaları”ndan biri də məhz bu imiş. Oğul anaları subay gənc qızlara burada müştəri gözü ilə baxar, ələkdən keçirər, ən gözəlinə, ən uyğun bildiyinə elçi düşərmiş. Yəni qızlar burada tək fiziki gözəlliklərini yox, həm də tərbiyə və mədəniyyətlərini göstərərmişlər. Buna görə də nəinki oğul anaları, elə qız anaları da bura həm çimmək, təmizlənmək, həm də qızlarını göstərməyə gəlirmişlər. Kim bilir, nə qədər xoşbəxt ailənin təməli bu hamamda qoyulub.
Xarici qonaqların da sevimli məkanı olub
Balaxanı kəndi tarixi “İpək yolu”nun üstündə yerləşir. Burada hər zaman xarici qonaqlar, tacirlər yolüstü dayanıb, gecələyiblər. Bunu bizə burada XVII əsrdə tikilən Şah Səfi karvansarasının yerləşməsi də deyir. Qum hamamı həmin qonaqların da üzünə həmişə açıq olub. Yerli camaat kimi gələn qonaqlar da hamamdan istifadə ediblər.
Qapıda papaq və kəlağayı asmaq ənənəsi
Hamam müəyyən günlərdə xanımların, müəyyən günlərdə isə kişilərin ixtiyarına verilirmiş. Bunu kənardan müəyyənləşdirmənin ən rahat yolu isə kişi hamamı günlərində qapıda papaq, qadın günlərində kəlağayı asmaq imiş.
- Xaricdə oxuyan nə qədər məzunumuz geri qayıdıb? - açıqlama
18 may 2024 10:00
- NAR-an voleybol üzrə milli komandalarımıza dəstək
17 may 2024 18:09
- Prezidentlərin geniş tərkibdə görüşü oldu - Fotolar - Yenilənib
16 may 2024 17:47
- Prezident Füzulidə açılış etdi - Fotolar - Yenilənib
10 may 2024 16:17
- Sənədsiz evi olanlara şad xəbər
9 may 2024 23:29
- Prezidentlə xanımı Həzi Aslanovun məzarını ziyarət etdi
9 may 2024 12:11
- Hitlerin dağıdılmış bazasında tapılan qolları və ayaqları olmayan skeletlər arxeoloqları dəhşətə gətirdi (FOTO)
8 may 2024 00:22
- Ölmüş adamla ailə qurmağa qanunla haqqı olan fransızlar - Elbəyi Həsənli Parisdən yazır
3 may 2024 19:57
- Gecə-gündüz QARANLIQ və ÇİRKAB işlərə bulaşan Gündüz Əliyev kimdir – Fərəcovun “sağ əli”nin milyonluq cinayətləri...
2 may 2024 17:51
- Şəhərin 85 faizi azərbaycanlıdır, amma bir TV-miz belə yoxdur- Sabiq deputat
30 aprel 2024 19:20
- İlham Əliyev sərhəddə İran Prezidenti ilə görüşdü - Fotolar
19 may 12:33
- Arif Hacılı Məclis sədri seçildi, İsa Qəmbər 6 müavin təyin etdi
18 may 16:46
- Prezidentlə xanımı AĞALI hotelinin açılışında iştirak edib
18 may 16:32
- Hərbi Hava Qüvvələrinə yeni komandan təyin olundu - Foto
18 may 13:52
- İntim videolar çəkən polkovniklə bağlı ŞOK AÇIQLAMA
18 may 11:06
- Niyə 1976 xəritəsinə razı olduq? Göyçə masadadır? - Sensasion detal
18 may 10:50
- Xaricdə oxuyan nə qədər məzunumuz geri qayıdıb? - açıqlama
18 may 10:00
- Təzyiq ölçərkən ən çox yol verdiyi səhvlər
18 may 09:49
- Brejnevə qarşı üsyana qalxan birinci katib – DTK onu mehmanxanada zərərsizləşdirib...”
17 may 23:22
- Prezidentlər naharda nələr yeyiblər - Fotolar
17 may 22:09
- Mikayıl İsmayılovun keçmiş gəlini Fidan Abbasova HƏBS OLUNMAYIB
17 may 19:55
- Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının və MHUİB-nin üzvü, bəstəkar İlham Azmanlının 60 illiyi qeyd olundu
17 may 19:09
- Zakir Həsənov general-mayora yüksək vəzifə verdi
17 may 19:00
- Prezidentlər Cıdır düzündə - Fotolar
17 may 18:42
- NAR-an voleybol üzrə milli komandalarımıza dəstək
17 may 18:09
- Ərdoğan bu generalları əfv etdi
17 may 12:24
- Nazir baş həkimi işdən çıxdı - Yeni təyinat
16 may 21:27
- Məhkəməni təxirə saldırıb vaxt qazanan Gülnarə Bayramova qardaşı Gündüz Əliyevlə qurduğu plandı?
16 may 21:00
- Oliqarx Mikayıl İsmayılovun keçmiş gəlinindən ŞOK AÇIQLAMALAR-VIDEO
16 may 18:03
- Prezidentlərin geniş tərkibdə görüşü oldu - Fotolar - Yenilənib
16 may 17:47
- Prezident bu qurumun ləğv edilməsinin vaxtı çatdığını bildirir
15 may 13:22
- Bakcell F1 Star Azərbaycanda ən sürətli fiber internetini təqdim edir
15 may 13:11
- Prezident qəbul keçirdi - Fotolar - Yenilənib
14 may 13:17
- Zakir Fərəcov korrupsiyaya bulaşanları niyə qoruyur
14 may 13:00
- Anası ayrılmaq istəyib, məşqçi də hirsini Fəriddən çıxıb – Şahid DANIŞDI
13 may 11:42
- Prezident qəbul keçirdi - Fotolar
13 may 11:13
- Prezident məni bağrına basdı, çox həyəcanlı idim - Fotolar
12 may 12:09
- Zakir Fərəcov məhkəməyə verildi
11 may 19:34
- Ziba Osmanova iki azyaşlını maşınla vurdu
11 may 19:18
- Ramiz Tahirov vəzifəsindən azad olundu - Foto
11 may 16:54