Dərslikləri qəlizləşdirməklə nəyə nail olduq?
Aynur Abbaszadə
Vəziyyət ağırdı. Özü də, lap ağır. Hamı bir-birini günahlandırır: müəllimlər valideynləri, valideynlər müəllimləri və bütün təhsil sistemini... Nəticə də ki, bərbad. Təklif irəli sürən çox az, tələb və tənqid edənlər, hətta işi təhqirə qədər gətirənlərin sayı-hesabı yox. Məktəblər ağır cəzaçəkmə məntəqələrinə bənzəyir. Özlərindən ağır çantaları daşımaqları azmış kimi, hər gün 5-7 saat oturmaq da, başqa bir əzabdır uşaqlar üçün. Gəlin bir az səmimi olaq. Dərslikləri qəlizləşdirib, elmi çəkisini artırmaqla nəyə nail olduq?
Ötən tədris ilinin yekununda ilk dəfə IX sinif şagirdləri Azərbaycan dili və Riyaziyyat fənnlərindən ikimərhələli buraxılış imtahan verdilər. Bir riyaziyyat müəllimi olaraq onu deyim ki, ilk mərhələdə təqdim olunan sualların çətinlik dərəcəsi olduqca yüksək idi. Sanki, şagirdlər 9 illik attestat yox, elmi dərəcə alacaqdılar. Suallar hazırlanarkən sırf dərin biliyə və qabiliyyətə malik şagirdlər nəzərə alınmışdı. Bəs digərləri? Bəyəm hər kəs riyaziyyatçı olmalıdır?
Dərsliklər dövlətin qoyduğu standartlardan (yaş həddi nəzərə alınmadan qoyulan) çox-çox ağırdı. Saysız-hesabsız səhvlər dərsliklərin tələm-tələsik yazılmağının göstəricisidir. Tutaq ki, sözügedən səhvləri peşəkar müəllimlər aşkara çıxarıb düzəldir, şagirdə daha düzgün bilik verir. Axı fəal təlim prossesində tədqiqatçı şagird yeni biliyi müəllimin diktəsi olmadan özü əldə etməlidir. Onsuz da, onların yaş həddini aşan üstəlik səhvlərlə dolu dərsliklərdən hansı biliyi əldə etsinlər axı?
Kobud müqayisə olsa da, düşünək: sənin su səhəngin 5 litr su tutursa, 6-cı litri o səhəngə hansı möcüzə nəticəsində süzəcəksən? Vaxtiylə bizim 6-cı, 7-ci siniflərdə öyrəndiyimiz mövzuları indiki şagirdlər 3-cü, 4-cü siniflərdə mənimsəməlidirlər. Beynimiz hansı arada bu qədər inkişaf etdi?! Nə yedik, nə içdik ki, bu səviyyəyə gəlib çıxdıq?! Guya mənimsəniləcək materialları qəlizləşdirməklə daha savadlı bir nəsil yetişdirdik? Xeyr! Çətinləri öyrətməyə çalışarkən asanları belə daha qavramaq istəmədiklərin şahidi olduq. Nəticədə elm öyrənməkdən get-gedə soyuyan bir nəsil əmələ gəldi. Təsəvvür edin ki, kiçik boşqabla yeməli olduğunuz yeməyi sizə qazanla təklif edirlər, hətta təcili həzm etməyinizi tələb edirlər.
Bu il artıq 10-cu ildir ki, müəllim işləyirəm. İllərin müşahidəsi onu göstərir ki, indi keçdiyimiz mövzunu şagirdlər növbəti tədris ilində daha yaxşı anlayırlar. Sadə bir nümunə deyim, məsələn, əgər VII sinifdə “Sadə faiz artımı düsturu”nu keçiriksə, şagird düsturu mexaniki əzbərləyir, məsələlərə tətbiq edir, lakin bunun mahiyyətini VIII sinifdə daha gözəl anlayır. Olmazdımı ki, bu mövzu elə VIII sinifdə keçirilsin?! Beləcə 100-lərlə nümunə göstərə bilərəm. Bəli, indi ürəyinizdən keçən səsləri də, eşidirəm: “Peşəkar şəkildə tədris olunsaydı, şagird anlayardı”. Cavabını verirəm: Xeyr! Nə qədər peşəkar müəllim olursan ol, şagird dərketməsinin müəyyən sərhədi var.
İndiki təhsil sistemi söyüd ağacının dadlı, ləzzətli meyvələr bar verməsini gözləyir. Sözsüz ki, istisnalar hər zaman mövcuddur. Keçirilən mövzunu dərhal anlayan qabiliyyətli şagirdlər (sayılabiləcək qədər az) də, var. Amma ümumi götürsək, proqram şagirdlərin yaş səviyyəsin-dən çox ağırdı. Hər bir şagirdin “daşıyabiləcəyi yük” var. Əgər onu daha artığı ilə yükləsək əmin olun ki, daşımaqdan ya imtina edir, ya da, altında qalıb əzilir. İnkar etməklə deyil, mövcud vəziyyət budur.
Gəlin, dünyadakı uğurlu təhsil sistemlərinə nəzər salaq. Məsələn: Finlandiya. 200 ildir dəyişməyən təhsil sistemi ilə dünyada məşhurdur. Şagirdlər öyrəndikləri qədər əylənirlər. Gündəlik dərs saatlarının sayı təxminən 3 və ya 4 olur. Akademik saatları bir-birinə oyun oynaya biləcəkləri qədər uzun olan tənəffüslər bağlayır. Az-az, həm də zövq alaraq öyrənirlər. Bizdə isə əksinə. Valideyn dəstəyi olmadan şagird öz gücünə dərs yükünün altından qalxa bilmir. Yeni dərs ili başlayandan təxminən 10 gün sonra qarşımızda yorulmuş, bezmiş, baxışlarıyla mərhəmət tələb edən şagirdlər görməyimizin səbəbi sizcə başqa nə ola bilər? Valideyn məcburiyyəti və müəllim nəzarəti olmadan oxumaq istəyən şagird çox azdır. Bütün bunların səbəbi dərs yükünün həddindən artıq ağır olmağıdır. Mütləq və mütləq bir çarəsi tapılmalıdır. Əks halda, Azərbaycanın beş il sonrakı vəziyyətini təsəvvür etmək belə istəmirəm.
(Ardı olacaq)
- Zakir Fərəcov korrupsiyaya bulaşanları niyə qoruyur
14 may 2024 13:28
- Jurnalist Afət Telmanqızından sabiq səfirə SƏRT CAVAB- Satqın sözü sənə yaraşır
7 may 2024 00:53
- Zakir Fərəcovla Gündüz Əliyevin 3 milyonluq yeyintisi - Prezidentə və Baş Prokurora DOSYE verildi
7 may 2024 01:02
- Zakir Fərəcov – Gündüz Əliyev cütlüyünün ağılasığmaz cinayət əməlləri – Prezidentə MÜDHİŞ faktlar
3 may 2024 12:45
- İndiki nazirlərin çoxunu tanımıram - Elmar Məmmədyarovla müsahibə
3 may 2024 11:51
- Gecə-gündüz QARANLIQ və ÇİRKAB işlərə bulaşan Gündüz Əliyev kimdir – Fərəcovun “sağ əli”nin milyonluq cinayətləri...
2 may 2024 17:51
- Kartıma köçürdüyüm maaşdan 134 mini icra başçısına vermişəm - Seymur Orucovun qohumu həbs edildi
1 may 2024 22:04
- Ramin İsayevin məhkəməsində insident yaşanıb....
3 may 2024 13:04
- Bakıda beynəlxalq forum keçirilir: Prezident çıxış edib (YENİLƏNİB)
1 may 2024 11:46
- Azərbaycanın biznes ictimaiyyəti Sahibkarlar Günü-nü qeyd etdi
26 aprel 2024 12:24
- Prezident bu qurumun ləğv edilməsinin vaxtı çatdığını bildirir
15 may 13:22
- Bakcell F1 Star Azərbaycanda ən sürətli fiber internetini təqdim edir
15 may 13:11
- Prezident qəbul keçirdi - Fotolar - Yenilənib
14 may 13:17
- Zakir Fərəcov korrupsiyaya bulaşanları niyə qoruyur
14 may 13:00
- Anası ayrılmaq istəyib, məşqçi də hirsini Fəriddən çıxıb – Şahid DANIŞDI
13 may 11:42
- Prezident qəbul keçirdi - Fotolar
13 may 11:13
- Prezident məni bağrına basdı, çox həyəcanlı idim - Fotolar
12 may 12:09
- Zakir Fərəcov məhkəməyə verildi
11 may 19:34
- Ziba Osmanova iki azyaşlını maşınla vurdu
11 may 19:18
- Ramiz Tahirov vəzifəsindən azad olundu - Foto
11 may 16:54
- Güllələnən icra başçısının qızına da Şuşada ev verildi - Foto
11 may 16:39
- Prezident Füzulidə açılış etdi - Fotolar - Yenilənib
10 may 16:17
- Müşfiq Atakişiyevə 14 il 6 ay həbs cəzası verildi
10 may 16:10
- İnsan dərisindən əşya hazırlayan, məhbuslara cəhənnəm əzabı yaşadan ər-arvad (VİDEO)
10 may 12:27
- Prezident Zakir Fərəcovla Gündüz Əliyevin işini nəzarətə götürsə... - Sahibkarlar xahiş etdi
10 may 12:20
- Prezidentlə xanımı Heydər Əliyevin məzarını ziyarət etdi - Fotolar
10 may 12:00
- Sənədsiz evi olanlara şad xəbər
09 may 23:29
- Rusiya sərhədçiləri Ermənistanın hansı bölgəsində qalacaq?
09 may 23:20
- Alman ayaqqabısı - Daşqın Məmmədovun hekayəsi
09 may 23:03
- Prezidentlə xanımı Həzi Aslanovun məzarını ziyarət etdi
09 may 12:11
- Bu ölkədə ilk dəfə qadın prezident seçildi
09 may 12:06
- Azərbaycanda Qələbə Günü qeyd olunur
09 may 11:57
- Bakıda kanalizasiya daşdı, evlər su altında qaldı - Video
08 may 16:23
- Azərbaycanda yeni idman növü yaradıldı
08 may 12:50
- Prezidentlərin geniş tərkibdə görüş keçirilir (YENİLƏNİB)
08 may 12:25
- İşdən çıxarılan məşhur cərrah danışdı
08 may 10:22
- Hitlerin dağıdılmış bazasında tapılan qolları və ayaqları olmayan skeletlər arxeoloqları dəhşətə gətirdi (FOTO)
08 may 00:22
- Bolqarıstan Prezidenti Azərbaycandadır
07 may 20:42
- Putin and içdi - Video - Yenilənib
07 may 16:18
- Novruz Məmmədov vəzifəsindən azad edildi
07 may 15:58