- Bakcell çempion şahmatçı Ülviyyə Fətəliyevanı təbrik etdi - Fotolar
- Dramatirix Hüseynbala Mirələmova Türkiyənin xüsusi mükafatı təqdim edildi (FOTO)
- Gecə-gündüz QARANLIQ və ÇİRKAB işlərə bulaşan Gündüz Əliyev kimdir – Fərəcovun “sağ əli”nin milyonluq cinayətləri...
- Ölkədən 6 MİLYARD pul çıxarıb ? ŞOK
- Füzuli şagirdləri üçün NAR-dan gözəl hədiyyə
Norilsk düşərgəsi ilə bağlı dəhşətli faktlar: Qiyam
Sovet ideologiyası nə qədər güclü olsa da, ölkənin hüquq mühafizə və dövlət təhlükəsizliyi orqanları nə qədər güclü işləsələr də, SSRİ-də narazı əhalini susdurmaq mümkün olmayıb. Zaman-zaman ayrı-ayrı şəhərlərdə etirazçılar baş qaldırıblar, davamlı nümayişlər, mitinqlər, qiyamlar baş verib. Bu cür hadisələr təkcə yaşayış məntəqələrində deyil, həm də tikanlı məftillərin arxasında, həbsxanalarda, koloniyalarda, düşərgələrdə də təkrarlanıb.
Baş Düşərgələr İdarəsinin (QULaq) Norilskdə yerləşən düşərgəsində isə tətillər və nümayişlər, qiyamlar 5 aya yaxın davam edib.
Qeyd edək ki, Norilskdə düşərgə 1935-ci ildə yaradılıb. İlk məhbuslar düşərgəni özləri salıblar, baraklar tikiblər və özləri-özlərini tikanlı məftillər arasına salıblar. Həmin vaxt Norilskdə bir neçə taxta daxmadan başqa heç nə olmayıb. Bu gün 180 min nəfərə yaxın əhalisi olan Norilsk şəhərini məhbuslar tikiblər. Həmçinin Dağ-mədən Kombinatının inşası da məhbusların üzərinə düşüb. Əslində nikellə zəngin olan və ölkəyə böyük maddi xeyir gətirən Norilskdə məhbusların saxlanılma şəraitinin digər düşərgələrdən yaxşı olması düşünülüb. Ən azı məhbuslar belə düşünüblər. Amma hər şey əksinə olub. Norilsk düşərgəsi sözün əsl mənasında cəhənnəmi xatırladıb.
Norilsk düşərgəsində xidmət edən əməkdaşlar məhbuslara heç qul kimi də baxmayıblar. Ümumiyyətlə, nəzarətçilər məhbusları insan saymayıblar. Nəzarətçilərin istədikləri vaxt istədikləri məhbusu güllələmək “səlahiyyəti” olub ki, onlardan heç kim bu haqda hesabat tələb etməyib.
Düşərgədə məhbusların gündəlik qida payını kəsmək adi hallardan birinə çevrilib. Daxili rejim qaydalarını pozanlar üçün xüsusi işgəncələr tətbiq edilib. Ən dəhşətli cəzalardan biri cərimə kameraları olub ki, bu kameralardan sağ çıxmaq möcüzə sayılıb.
İşgəncələr haqqında 1950-ci illərin əvvəllərində düşərgənin “sakin”i olan Afanasi Qriqoryev sonralar öz xatirələrini belə bölüşüb:
“Düşərgədə baş verənləri müşahidə etdikcə, mənə elə gəlirdi ki, sovet hökumətinin Norilskin mövcudluğundan xəbəri yoxdur. Heç bir əmr, direktiv, sərəncam olmadan düşərgədə iş vaxtı uzadılırdı. Biz ən ağır işlərə cəlb olunurduq. Bir neçə aydan sonra iş qabiliyyətimiz tamamilə itirdi. Qida rasionumuz elə bir vəziyyətdə idi ki, bu cür yeməklə ayaq üstə dayanmaq da çətin olurdu. Məhbuslar acından ölürdülər. Mən ixtisasca mühasibəm.
Arada məni öz ixtisasıma uyğun işə cəlb edirdilər, düşərgənin mühasibatlıq işinə kömək edirdim. Bu işləri görəndə aydın olurdu ki, düşərgəyə ayrılan vəsaitin heç yarısı da məhbuslara xərclənmir. Məhbuslar üçün ayrılan ərzaq məhsulları başqa yerlərə ötürülürdü. Ərzaq qıtlığı olan bir vaxtda bu məhsullardan çox asanlıqla böyük məbləğlər qazanılırdı. Bu haqda bir kəlmə danışmaq isə ölümə bərabər idi. Düşərgənin rəisi işgəncə metodunu özü müəyyən edirdi. Bəzən isə özü məhbusun ayağını, yaxud qolunu tapançası ilə yaralayırdı. Sonra həmin məhbusu atırdılar cərimə kamerasına. Heç bir tibbi xidmətdən də söhbət gedə bilməzdi. Beləliklə də, yaralı məhbus əzab və ağrı çəkərək ölürdü...”
Dözülməz şərait nəhayət, 26 may 1953-cü ildə partlayışa səbəb olub. Hər şey düşərgənin nəzarətçisi kiçik serjant Dyatlovun heç bir səbəb olmadan 5-ci düşərgə bölməsində 7 nəfər məhbusu güllələməsindən sonra başlayıb. Bu hadisədən sonra düşərgənin ayrı-ayrı bölmələrində olan məhbuslar bir-birləri ilə əlaqə yaradaraq qiyam qaldırıblar. Qiyamçıların sayı 16 min nəfəri keçib. Etirazçılar eyni zamanda işə çıxmaqdan da imtina ediblər.
Qiyamçılar düşərgə rəhbərliyinin heç bir təklifini, şərtini, vədlərini qəbul etməyərək tətili davam etdiriblər və Moskvadan xüsusi komissiyanın gəlməsini tələb ediblər. Onlar Baş Düşərgələr İdarəsinin qarşısında aşağıdakı tələbləri qoyublar:
-İş saatının 12 saatdan 8 saata endirilməsi.
-İşə görə aldıqları əmək haqqının yarısının şəxsi hesaba köçürülməsi, yarısının isə nağd şəkildə verilməsi.
-Tibbi xidmətin və saxlama şəraitinin yaxşılaşdırılması.
-Siyasi məhbusların işinə yenidən baxılması.
-Ailələrinə ildə cəmi 2 dəfə məktub göndərmək məhdudiyyətinin aradan qaldırılması.
-Əlillərin düşərgədən azad edilməsi.
-Daxili rejim qaydalarının pozulmasına görə cəza tədbirlərinin yumşaldılması.
Norilsk düşərgəsində tətil və qiyamın baş verməsini eşidən Maqadan və Vorkuta düşərgələrində də tətillər başlanılıb. Məsələnin kütləvi hal alması Moskvanı ciddi narahat edib.
4 avqust 1953-cü ilə qədər davam edən tətillər sonda silahlı müdaxilə ilə yekunlaşıb. Qiyamın yatırılması zamanı 104 məhbus (bəzi mənbələrdə 221) ölüb, 1000-ə yaxın məhbus isə yaralanıb. Qiyamın təşkilatçıları isə ciddi rejimli həbsxanalara göndərilib.
Norilsk qiyamı az da olsa effektli nəticələr verib. Belə ki, qiyamdan sonra düşərgədə saxlanılma və məişət şəraiti, tibb xidməti yaxşılaşdırılıb.
Qeyd edək ki, Norilsk düşərgəsinin fəaliyyətinə 1956-cı ildə son qoyulub. Fəaliyyət göstərdiyi 21 il ərzində düşərgədə 72 min məhbus cəza çəkib.(Musavat.com)
Oxşar xəbərlər
- Gecə-gündüz QARANLIQ və ÇİRKAB işlərə bulaşan Gündüz Əliyev kimdir – Fərəcovun “sağ əli”nin milyonluq cinayətləri...
2 may 2024 17:51
- Ölkədən 6 MİLYARD pul çıxarıb ? ŞOK
2 may 2024 14:13
- Sənədsiz evlərlə bağlı yenilik (VİDEO)
2 may 2024 10:47
- Həmid Herisçi AYB-nin üzvü oldu
2 may 2024 10:36
- Vitse-spiker Adil Əliyev Ukrayna Ali Radasının vitse-spikeri ilə görüşüb - FOTO
1 may 2024 22:21
- Kartıma köçürdüyüm maaşdan 134 mini icra başçısına vermişəm - Seymur Orucovun qohumu həbs edildi
1 may 2024 22:04
- Prezident İraq Parlamentinin sədrini qəbul etdi
1 may 2024 21:56
- Ramin İsayevin məhkəməsində insident yaşanıb....
1 may 2024 19:01
- İlham Əliyev Rusiyanın Şimali Qafqaz regionunun müftilərini qəbul etdi
1 may 2024 15:55
- Sumqayıt İcra Hakimiyyətində Gündüz Əliyevlə Adil Xudadatov arasında başlanan çəkişmənin GİZLİN SƏBƏBLƏRİ
1 may 2024 16:13
Xəbər lenti
- Ramiz Mehdiyevin kürəkəni məhkəmədə 3 milyonluq MMC-ni 1 qara qəpiksiz almışam dedi, videoçəkilişi gizlətdilər
02 may 22:16
- Bakcell çempion şahmatçı Ülviyyə Fətəliyevanı təbrik etdi - Fotolar
02 may 21:18
- Dramatirix Hüseynbala Mirələmova Türkiyənin xüsusi mükafatı təqdim edildi (FOTO)
02 may 18:19
- Gecə-gündüz QARANLIQ və ÇİRKAB işlərə bulaşan Gündüz Əliyev kimdir – Fərəcovun “sağ əli”nin milyonluq cinayətləri...
02 may 17:51
- Ölkədən 6 MİLYARD pul çıxarıb ? ŞOK
02 may 14:13
- Prezident BMT Baş katibinin xüsusi müşavirini qəbul etdi
02 may 12:44
- Füzuli şagirdləri üçün NAR-dan gözəl hədiyyə
02 may 12:32
- Sənədsiz evlərlə bağlı yenilik (VİDEO)
02 may 10:47
- Həmid Herisçi AYB-nin üzvü oldu
02 may 10:36
- Musabəyov, bir gün Başkənddə döyüşsəydin, bu sözü deyə bilməzdin... Etibar Əmiraslanov
01 may 22:28
- Vitse-spiker Adil Əliyev Ukrayna Ali Radasının vitse-spikeri ilə görüşüb - FOTO
01 may 22:21
- Kartıma köçürdüyüm maaşdan 134 mini icra başçısına vermişəm - Seymur Orucovun qohumu həbs edildi
01 may 22:04
- Prezident İraq Parlamentinin sədrini qəbul etdi
01 may 21:56
- Qubad İbadoğlunun yaşayış yerini dəyişməsinə icazə verildi
01 may 19:15
- Ramin İsayevin məhkəməsində insident yaşanıb....
01 may 19:01
- İlham Əliyev Rusiyanın Şimali Qafqaz regionunun müftilərini qəbul etdi
01 may 15:55
- Sumqayıt İcra Hakimiyyətində Gündüz Əliyevlə Adil Xudadatov arasında başlanan çəkişmənin GİZLİN SƏBƏBLƏRİ
01 may 15:50
- Sabah DEPUTAT Ramin Məmmədovla bağlı iclas keçiriləcək
01 may 15:24
- Rasim Tağıyevin oğlu həbs edildi
01 may 15:18
- 100 uşağı öldürən həkimin Azərbaycanda gizli əməlləri - VİDEO
01 may 11:53
- Bakıda beynəlxalq forum keçirilir: Prezident çıxış edib (YENİLƏNİB)
01 may 11:45
- Nəcməddin Sadıqovun həbsinə HAZIRLIQ BAŞLADI!
01 may 09:37
- Nazir ölkəyə yeni baş notarius təyin etdi (ÖZƏL)
30 aprel 21:40
- Azərbaycanlı milyarder əfv edildi - Edam cəzası verilmişdi
30 aprel 19:48
- NAR rabitə sahəsinin peşəkarlarını hazırlayır - Fotolar
30 aprel 19:29
- Şəhərin 85 faizi azərbaycanlıdır, amma bir TV-miz belə yoxdur- Sabiq deputat
30 aprel 19:20
- Əməliyyat keçirilən qurumun rəisi kimdir?
30 aprel 16:19
- Mayın ilk gününün havası
30 aprel 13:17
- Sex qızıllarını İtaliya və Türkiyə məmulatı adı ilə satırmışlar - Moskva Univermağında əməliyyat
30 aprel 12:00
- Bakcell ilə innovasiya dövrü başladı!
30 aprel 11:50
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya