“91 səhifə zibildən 1 səhifə şedevr alınır” - Heminquey i
Maraqlı12 iyul 2021 00:12
20-ci əsrin görkəmli Amerika yazıçılarından biri, bir neçə ədəbi nəsil üçün üslub müəyyən edən Ernest Heminqueyin ölümündən 60 il keçir. Kimlərsə onun üslubunu xəlvətcə təqlid etməyə çalışıb, kimlərsə açıq şəkildə məsləhət istəyib və Heminquey də onları əsirgəməyib. Ernest Heminqueyin məktublarından götürülən “necə yazmaq lazımdır” tezislərini oxuculara və yazıçılara təqdim edirik.
1. “Qoca və dəniz”də heç bir simvolika-filan yoxdur. Qoca – qocadır. Oğlan da oğlan. Köpək balığı elə köpək balığıdır, nə az, nə də çox.
2. Mənim adıma yazılan simvolika başdan-ayağa cəfəngiyyatdır. Sətirlərdən yalnız öz bildiklərini oxuya bilərsən. Yazıçı çox şey bilməyə borcludur.
3. Rəssamlar yazıçılardan üstündürlər. Neyləmək olar? Ancaq bu, belədir. Di gəl ki, onlar öz zibil qutularının içindəkiləri satırlar.
4. Yazdıqların haqqında kimin nə deyəcəyini, yaxud əsərinin şedevr olub-olmayacağını düşünmədən yaz. Məndə doxsan bir səhifə zibildən bir səhifə şedevr çıxır. Zibilləri zibilqabına atmağa çalışıram.
5. Sizdə etalon - əvvəllər sınaqdan çıxarılmış etalon yoxdur. Yalnız ağ kağız, qələm, real həyatdan daha inandırıcı xəyal etmək zərurəti var. Hiss olunmayanı hiss olunana çevirmək lazımdır ki, hər şey təbii görünsün.
6. Yazıçıya mane olan şey dinləməyi bacarmamaqdır. Biliklərimizin qaynağı məhz görmək və dinləmək bacarığıdır. Sən yaxşı görürsən, ancaq dinləməyi tərgitmisən.
7. Bir dəfə Madriddə pyes yazmışdım. O zaman o pyes mənə yaxşı görünürdü, ancaq təbii ki, bu, belə deyildi. Onda bir ingilisin kitabını oxuyurdum, son dərəcə pis, ancaq effektli dildə yazılmışdı. Mən miskin bir buqələmun kimi onu yamsılayırdım. Səhər yeməyinə qədər roman oxuyanda bax, belə olur.
8. Səhərlər işləməyə başlamazdan qabaq mənasız yamsılama ilə məşğul olmaqdan, kiminsə təsirinə düşməkdən və özümə yuxarıdan baxmaqdan qaçmaqdan ötrü heç nə oxumamağa çalışıram.
9. Bütün hekayələrimdə əsl həyat duyğusundan bəhs etməyə çalışıram. Həyatı ancaq təsvir və ya tənqid etmirəm, sadəcə, kağıza köçürürəm. Çalışıram, hekayəni oxuyanda onu özünüz də yaşayasınız.
10. Yaxşı alınanda elə bilirəm bunu kimdənsə oğurlamışam, sonra yadıma düşür ki, bunu heç kəs bilə bilməzdi və əslində bu heç vaxt olmayıb da. Deməli, hər şeyi özüm uydurmalı olmuşam. Onda özümü xoşbəxt sayıram.
11. Ata və yazıçıya qiymət verərkən ilk növbədə onların qüsurlarını araşdırmağa çalışıram. Onların yaxşı olması təbii haldır, əks təqdirdə diqqət yetirməyinə belə dəyməz.
12. Əgər real insanların haqqında yazırsansa, onları özlərinə xas olmayan şeylərə məcbur etmək olmaz. Uydurmaq çox gözəl şeydir, ancaq həqiqətdə baş verə bilməyəcək şeyi uydurmaq olmaz.
13. Əziz Skot (Fitscerald - red.) , sən indi özünü əzəmətli saydığın dövrdəkindən iki dəfə yaxşısan. Bilirsən, mən heç vaxt “Qetsbi"ni şedevr saymamışam. Sən indi iki dəfə yaxşı yaza bilərsən.
14. Mən indi yaxşı yazmağa çalışıram, babalarımız haqda az bilir və onları ideallaşdırmağa cəhd etmirəm. Yaxşı yadımdadır: babam danışırdı ki, Qrantı hər dəfə oyadanda, öz ifadələrindən utanıb-sıxılmırdı.
15. Yayda işləməyə həvəs olmur. Payızdakı kimi ölümün yaxınlaşdığını hiss etmirsən. Ona görə biz payızda qələmə sarılırıq.
16. Mən uğursuz adamam və kitablarımdakı ab-hava hazırda küçədə olduğu kimidir. Oxucuya bütün yay boyu sürən dəhşətli istilər haqqında fikirlər sırımaq istəmirəm, çünki kondisionerli otaqda işləyirəm. Bu isə təyyarənin hermetikləşdirilmiş salonunda yazmağa cəhd etmək qədər qeyri-təbiidir. Sanki yazırsan, ancaq hər şey saxta alınır, elə bil istixanada işləyirsən.
17. Ciddi bir şey yazmağa başlamazdan qabaq həqiqi qəlb ağrısı hiss etməlisən. Bu lənətə gəlmiş ağrını hiss edəndə, onu mümkün olduğu qədər sıxıb suyunu çıxar, onunla oynama.
18. Hər şeyi unutmaq lazımdır. Daim keçmişə qayıtmaq, yaxud şeyləri bir vaxtlar olduğu kimi görməyə çalışaraq “qıcıqlanmaq” lazım deyil.
19. İşlər çox pis olsa da və yoluna düşməsə də, geri çəkilmək olmaz. Əsas odur ki, romana girişdinsə, nəyin bahasına olursa-olsun, onu lənətə gəlmiş sona qədər aparmalısan.
20. Söz-söz yazmağa başlayın və hər şey alınacaq... Belletrist yazıçılar sadəcə fövqəlyalançılardır. Əgər çox bilir və yetərincə intizamlıdırlarsa, elə yazırlar ki, uydurma həqiqətdən inandırıcı olur.
Nadir Qocabəyli
Azvision.az
2. Mənim adıma yazılan simvolika başdan-ayağa cəfəngiyyatdır. Sətirlərdən yalnız öz bildiklərini oxuya bilərsən. Yazıçı çox şey bilməyə borcludur.
3. Rəssamlar yazıçılardan üstündürlər. Neyləmək olar? Ancaq bu, belədir. Di gəl ki, onlar öz zibil qutularının içindəkiləri satırlar.
4. Yazdıqların haqqında kimin nə deyəcəyini, yaxud əsərinin şedevr olub-olmayacağını düşünmədən yaz. Məndə doxsan bir səhifə zibildən bir səhifə şedevr çıxır. Zibilləri zibilqabına atmağa çalışıram.
5. Sizdə etalon - əvvəllər sınaqdan çıxarılmış etalon yoxdur. Yalnız ağ kağız, qələm, real həyatdan daha inandırıcı xəyal etmək zərurəti var. Hiss olunmayanı hiss olunana çevirmək lazımdır ki, hər şey təbii görünsün.
6. Yazıçıya mane olan şey dinləməyi bacarmamaqdır. Biliklərimizin qaynağı məhz görmək və dinləmək bacarığıdır. Sən yaxşı görürsən, ancaq dinləməyi tərgitmisən.
7. Bir dəfə Madriddə pyes yazmışdım. O zaman o pyes mənə yaxşı görünürdü, ancaq təbii ki, bu, belə deyildi. Onda bir ingilisin kitabını oxuyurdum, son dərəcə pis, ancaq effektli dildə yazılmışdı. Mən miskin bir buqələmun kimi onu yamsılayırdım. Səhər yeməyinə qədər roman oxuyanda bax, belə olur.
8. Səhərlər işləməyə başlamazdan qabaq mənasız yamsılama ilə məşğul olmaqdan, kiminsə təsirinə düşməkdən və özümə yuxarıdan baxmaqdan qaçmaqdan ötrü heç nə oxumamağa çalışıram.
9. Bütün hekayələrimdə əsl həyat duyğusundan bəhs etməyə çalışıram. Həyatı ancaq təsvir və ya tənqid etmirəm, sadəcə, kağıza köçürürəm. Çalışıram, hekayəni oxuyanda onu özünüz də yaşayasınız.
10. Yaxşı alınanda elə bilirəm bunu kimdənsə oğurlamışam, sonra yadıma düşür ki, bunu heç kəs bilə bilməzdi və əslində bu heç vaxt olmayıb da. Deməli, hər şeyi özüm uydurmalı olmuşam. Onda özümü xoşbəxt sayıram.
11. Ata və yazıçıya qiymət verərkən ilk növbədə onların qüsurlarını araşdırmağa çalışıram. Onların yaxşı olması təbii haldır, əks təqdirdə diqqət yetirməyinə belə dəyməz.
12. Əgər real insanların haqqında yazırsansa, onları özlərinə xas olmayan şeylərə məcbur etmək olmaz. Uydurmaq çox gözəl şeydir, ancaq həqiqətdə baş verə bilməyəcək şeyi uydurmaq olmaz.
13. Əziz Skot (Fitscerald - red.) , sən indi özünü əzəmətli saydığın dövrdəkindən iki dəfə yaxşısan. Bilirsən, mən heç vaxt “Qetsbi"ni şedevr saymamışam. Sən indi iki dəfə yaxşı yaza bilərsən.
14. Mən indi yaxşı yazmağa çalışıram, babalarımız haqda az bilir və onları ideallaşdırmağa cəhd etmirəm. Yaxşı yadımdadır: babam danışırdı ki, Qrantı hər dəfə oyadanda, öz ifadələrindən utanıb-sıxılmırdı.
15. Yayda işləməyə həvəs olmur. Payızdakı kimi ölümün yaxınlaşdığını hiss etmirsən. Ona görə biz payızda qələmə sarılırıq.
16. Mən uğursuz adamam və kitablarımdakı ab-hava hazırda küçədə olduğu kimidir. Oxucuya bütün yay boyu sürən dəhşətli istilər haqqında fikirlər sırımaq istəmirəm, çünki kondisionerli otaqda işləyirəm. Bu isə təyyarənin hermetikləşdirilmiş salonunda yazmağa cəhd etmək qədər qeyri-təbiidir. Sanki yazırsan, ancaq hər şey saxta alınır, elə bil istixanada işləyirsən.
17. Ciddi bir şey yazmağa başlamazdan qabaq həqiqi qəlb ağrısı hiss etməlisən. Bu lənətə gəlmiş ağrını hiss edəndə, onu mümkün olduğu qədər sıxıb suyunu çıxar, onunla oynama.
18. Hər şeyi unutmaq lazımdır. Daim keçmişə qayıtmaq, yaxud şeyləri bir vaxtlar olduğu kimi görməyə çalışaraq “qıcıqlanmaq” lazım deyil.
19. İşlər çox pis olsa da və yoluna düşməsə də, geri çəkilmək olmaz. Əsas odur ki, romana girişdinsə, nəyin bahasına olursa-olsun, onu lənətə gəlmiş sona qədər aparmalısan.
20. Söz-söz yazmağa başlayın və hər şey alınacaq... Belletrist yazıçılar sadəcə fövqəlyalançılardır. Əgər çox bilir və yetərincə intizamlıdırlarsa, elə yazırlar ki, uydurma həqiqətdən inandırıcı olur.
Nadir Qocabəyli
Azvision.az
Oxşar xəbərlər
- Hindistanın Baş naziri SSRİ-də Novruz Bayramını necə bərpa edib? –Bakıda ilk Novruz şənliyi Moskvanı nə üçün qorxudub?
25 mart 2024 00:52
- Bir sıra QHT-lər isə yalnız sədrlərdən ibarətdir
18 mart 2024 12:38
- Adların mənası – TAM SİYAHI
12 mart 2024 21:50
- Ülvi Quliyevin Avropada oğlunun adına olan mülkləri alınır: Oliqarx deputat London Məhkəməsinin hədəfindədir
11 mart 2024 16:43
- Məmurlar 2-ci, 3-cü dəfə evlənə bilməz ?
29 fevral 2024 17:36
- Süni mayalanma: Qadın bunu ərindən gizlədə bilərmi?
19 fevral 2024 15:27
- Əhaliyə BƏD XƏBƏR: Nəqliyyat qiymətləri bahalaşacaq, metro da...
18 fevral 2024 21:51
- Bu ərazilərdə siqaret çəkənlər, ucadan danışanlar, bərkdən öskürənlər 30 AZN cərimələnəcək - VİDEO
15 fevral 2024 20:33
- Andiçmə mərasimləri qapalı keçiriləcək - Rəsmi açıqlama
15 fevral 2024 19:16
- İlham Əliyevin andiçmə mərasimindəki çıxışının - Tam mətni
14 fevral 2024 20:46
Xəbər lenti
- Saqqallı tələbə QALMAQALI böyüdü- Təhsil eksperti od püskürdü -VİDEO
03 may 21:47
- Mircamal Həşimov yeni vəzifəyə TƏYİN OLUNDU
03 may 21:25
- Ölmüş adamla ailə qurmağa qanunla haqqı olan fransızlar - Elbəyi Həsənli Parisdən yazır
03 may 19:56
- COP29: Bakıda 70 min nəfərlik tədbir
03 may 18:53
- FHN nazirin bacanağına 295 minlik tender verdi...
03 may 18:30
- SON DƏQİQƏ! Kəlbəcərdən acı xəbər gəldi: Ölən və yaralananlar var
03 may 17:19
- Cahangir Hacıyev aclıq aksiyasına başladı
03 may 13:17
- Prezident Səudiyyə Ərəbistanının energetika nazirini qəbul etdi
03 may 12:58
- Zakir Fərəcov – Gündüz Əliyev cütlüyünün ağılasığmaz cinayət əməlləri – Prezidentə MÜDHİŞ faktlar
03 may 12:45
- Komitə İRŞAD-dan kompüter aldı, özünü dərdə saldı — FAKT
03 may 12:39
- İndiki nazirlərin çoxunu tanımıram - Elmar Məmmədyarovla müsahibə
03 may 11:51
- Ramiz Mehdiyevin kürəkəni məhkəmədə 3 milyonluq MMC-ni 1 qara qəpiksiz almışam dedi, videoçəkilişi gizlətdilər
02 may 22:16
- Bakcell çempion şahmatçı Ülviyyə Fətəliyevanı təbrik etdi - Fotolar
02 may 21:18
- Dramatirix Hüseynbala Mirələmova Türkiyənin xüsusi mükafatı təqdim edildi (FOTO)
02 may 18:19
- Gecə-gündüz QARANLIQ və ÇİRKAB işlərə bulaşan Gündüz Əliyev kimdir – Fərəcovun “sağ əli”nin milyonluq cinayətləri...
02 may 17:51
- Ölkədən 6 MİLYARD pul çıxarıb ? ŞOK
02 may 14:13
- Prezident BMT Baş katibinin xüsusi müşavirini qəbul etdi
02 may 12:44
- Füzuli şagirdləri üçün NAR-dan gözəl hədiyyə
02 may 12:32
- Sənədsiz evlərlə bağlı yenilik (VİDEO)
02 may 10:47
- Həmid Herisçi AYB-nin üzvü oldu
02 may 10:36
- Musabəyov, bir gün Başkənddə döyüşsəydin, bu sözü deyə bilməzdin... Etibar Əmiraslanov
01 may 22:28
- Vitse-spiker Adil Əliyev Ukrayna Ali Radasının vitse-spikeri ilə görüşüb - FOTO
01 may 22:21
- Kartıma köçürdüyüm maaşdan 134 mini icra başçısına vermişəm - Seymur Orucovun qohumu həbs edildi
01 may 22:04
- Prezident İraq Parlamentinin sədrini qəbul etdi
01 may 21:56
- Qubad İbadoğlunun yaşayış yerini dəyişməsinə icazə verildi
01 may 19:15
- Ramin İsayevin məhkəməsində insident yaşanıb....
01 may 19:01
- İlham Əliyev Rusiyanın Şimali Qafqaz regionunun müftilərini qəbul etdi
01 may 15:55
- Sumqayıt İcra Hakimiyyətində Gündüz Əliyevlə Adil Xudadatov arasında başlanan çəkişmənin GİZLİN SƏBƏBLƏRİ
01 may 15:50
- Sabah DEPUTAT Ramin Məmmədovla bağlı iclas keçiriləcək
01 may 15:24
- Rasim Tağıyevin oğlu həbs edildi
01 may 15:18
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya