“İnsanların ürəyindən keçsə, mənə münasibət dəyişə bilər”
Müsahibə16 oktyabr 2021 11:07
NUH.az yenisabah.az-a istinadın yazıçı Əkrəm Əylisli ilə müsahibəsini təqdim edir:
– Konfliktoloq Tomas de Vaal Sizinlə bağlı məqalə yazıb, xəbəriniz var?
– Ona elektron poçla məktublaşmışdıq, yazmışdım ki, "Uzun illərdir ki, xarici dünyanın çirkinliyindən yeganə qurtuluşum ədəbiyyatdır. Ədəbiyyatda mənim üçün bütün Bakıdan daha çox hava var". Tomas de Vaal da sözlərimi olduğu kimi oxuculara çatdırıb.
O obyektiv baxışlı, beynəlxalq aləmdə tanınmış şəxsdir. Ədəbiyyatla bağlı dediklərimi qeyd etməsi məsələyə həssas yanaşdığının göstəricisidir. Doğurdan da ədəbiyyat elə geniş bir dünyadır ki, onu buraxıb siyasətlə məşğul olmaq mənə çox miskin bir dünyaya köçüb getməktək görünür. Ədəbiyyatın daşını atmaq miskin bir dünyada yaşamaqdır.
Mən heç vaxt siyasətlə məşğul olmamışam. Bəzən məni belə göstəriblər, halbuki belə deyil və hətta sıradan bir fikirlərimi belə siyasiləşdiriblər. Bu kiməsə sərf edir, yəni aranı qarışdırmaq istəyənlərə hava, su kimi lazım olur. Əslinə qalanda, öz aləmində yaşayan, öz mənəvi yaddaşını unutmayan insan üçün bu, ötüb-keçəndir, onun daxilində yaddaşı, gördüyü dünya qalır. Mənim bütün həyatım uşaqlıq dünyasının işığı ilə doludur. Mən o işıqdan heç vaxt əl çəkəsi deyiləm.
– Bəs hər şeydən uzaq olub, ədəbiyyata sığındığınız, sözün inzivasına çəkildiyiniz müddətdə nələr yazmısınız?
– Son vaxtlar mənim üçün əhəmiyyətli olan bir neçə yazı yazmışam. Hətta onlar balaca kitabça şəklində çap olunub. Mənə elə gəlir ki, son dövrlərdə yazdığım "Metro vaqonunda gün işığı” əvvəl yazdıqlarımdan da güclüdür. Bundan başqa, "Dağlar deyir ki, soyuqdur” povestini qələmə almışam. Bundan başqa, müxtəlif hekayələr yazmışam. "Ölmüş arvadların qayıtmağı” hekayəsi məni silkələyən yazılarımdandır. "Ömür kimi bir gecə” hekayəm və s. ədəbiyyatı təbliğ edən saytlarda dərc olunub. Bir müddət bundan əvvəl Salman Rüşdinin hekayələrindən ibarət "Peyğəmbərin tükü” adlı kitabı çap etdirdim. Bilirsiniz ki, Salman Rüşdi o qədər də sevdiyim yazıçı deyil, amma mənə elə gəldi ki, onun əsərlərini çap edib Azərbaycan oxucusuna çatdırmaq vacibdir.
Çox tərcümələr etmişəm və bu tərcümələrdə əsas məqsədim ondan ibarətdir ki, Azərbaycan oxucusu dünya ədəbiyyatında baş verənlərdən xəbərdar olsun. Ümumiyyətlə, ədəbiyyat geniş dünyadır, mən də belə demək olarsa, oranın pasportunu almışam. Həmişə demişəm ki, mənim ölkəmin paytaxtı Bakıdır, amma qəlbimin paytaxtı Əylisdir. Əylisdə gördüklərim, yaşadıqlarım mənə hələ bundan sonra da kifayət qədər yazmağa mövzu verəcək.
– Qarabağ müharibəsi bitib, işğaldan azad olunan torpaqlarda bərpa prosesi başlayıb, artıq Ermənistanla dinc qonşuluq haqda çağırışlar var. Sizcə, bundan sonra ölkələr arasında qarşılıqlı etimad mühiti necə yaradılmalır?
– Müharibədə əzmlə qələbə qazanmışıq, amma bundan sonra gərək qonşuluq münasibətlərini bərpa etməkdə də böyük fəallıq göstərək. Qonşuluq münasibətləri hər zaman önəmlidir. Qonşuda vəziyyət pis olanda sənin də evində vəziyyət yaxşı olmayacaq. Yəni sən sevinə bilməzsən ki, qonşumda vəziyyət pisdir, bu, sevinməli hal deyil. Ona görə də artıq xalq diplomatiyasından istifadə etmək, xalqları yaxınlaşdırmaq üçün ziyalıları fəallaşdırmaq lazımdır. Bir tərəfdən digərinə, ordan da bura söyüşmək bizi heç də yaxşı yerə gətirib çıxarmayacaq, yalnız gərginlik, insanlar arasında etimadsızlıq yaradacaq. Bütün bunlar qonşular arasında münasibətlərin bərpa olunması üçün normal şərait yaranmasına imkan vermir. Xarici qüvvələr məsələyə qarışanda vəziyyət daha da gərginləşir. İki dövlət başçısı vasitəçi olmadan məsələləri həll etməlir. Ən əsası da bundan sonra necə yaşamalıyıq məsələsini. Müharibə oldu, bitdi, getdi, amma bu şəraitdə bundan sonra nələr edə bilərik, bax bunlar müzakirə edilməlidir. Mənə elə gəlir ki, mətbuatda da ab-havanı dəyişdirmək lazımdır.
Tomas de Vaalın yazılarından da ona görə xoşum gəlir ki, hər zaman obyektiv yazır. O vaxt hadisələrin qızğın vaxtında bir neçə dəfə haqqımda yazmışdı. Bildirmişdi ki, Əkrəm Əylislinin "Daş yuxular”ı millətlər arasında münasibətləri korlamır, əksinə, millətlər arasındakı münasibətləri yaxşılaşdırmağa cəhd göstərir.
- İllər əvvəl sizi Xalq yazıçısı adından məhrum olundunuz. Sizcə, cəmiyyət indi, Qarabağ müharibəsi bitəndən sonra Sizə bəraət verəcək?
- Fikrimcə, o vaxt bu məsələdə bəsit təsəvvürlə yaşayan insanların təbliğatı böyük rol oynamışdı. Digər tərəfdən, bunun obyektiv səbəbləri var idi. Onlardan biri bu idi ki, həmin vaxt Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlər qısa vaxt içərisində kəskin şəkildə pisləşmişdi. İkinci səbəb Birinci Qarabağ müharibəsindəki inanılmaz və dəhşətli məğlubiyyətimiz idi. Mənə elə gəlir ki, ədəbiyyat, bədii söz öz qüdrəti ilə çox şeyi həll edə bilir. Bədii söz, əgər doğrudursa, mahiyyətcə xeyirxahdırsa, insanların təsəvvürünü dəyişir. İndi müharibə qələbəmizlə bitib, belə dövrdə mənə qarşı olan münasibət müsbət mənada dəyişə bilər. Əlbəttə, insanların ürəyindən keçsə...
Amma haradasa dəyişiklik var, bunu hiss edirəm. O vaxt bu məsələnin uzanması, söz-söhbətlərin çoxalmasına səbəb hava limanında saxlanmağım oldu. 2016-cı ildə mən Venesiyada böyük ədəbiyyat tədbirinə dəvət olunmuşdum, əgər onda mənə qarşı saxta ittiham irəli sürməsəydilər, bəlkə də bu məsələ çoxdan həll olunmuşdu. Amma bu məsələdən hamı xəbər tutdu, xarici mətbuat yazmağa başladı. Fikrimcə, bu, düzgün hərəkət olmadı. Mənə qarşı elə bir ittiham irəli sürdülər ki, heç özləri də ona inanmırdı, inanmaq mümkün deyildi. Gərək bunu etməyəydilər. Hərdən küyə gedib çox şey edirlər. Son vaxtlar Mirzə Ələkbər Sabirin "Çırmanarıq keçməyə çay gəlməmiş, Başlayırıq qızmağa yaygəlməmiş” sözləri tez-tez dilimə düşür. Kişi yaman deyib...
Oxşar xəbərlər
- Hermosonu öpən prezident həbs oluna bilər
28 mart 2024 11:26
- 2024-cü ildə bu rektorların səlahiyyət müddəti bitir (SİYAHI)
27 mart 2024 22:27
- Həkim əllərin titrəməsinin səbəblərindən danışdı
26 mart 2024 10:05
- Kramarenkonun yumruq davası, Banişevskinin etiraz çağırışları – Neftçini cəzadan Brejnev xilas edib
25 mart 2024 13:59
- Azərbaycanda icra başçısını öldürmək istəyən şəxs həbs edildi - DTX-dan açıqlama
25 mart 2024 11:35
- Salam verməyin nə əhəmiyyəti var?
24 mart 2024 20:33
- 1 nömrəli qanuni oğru kor olub
24 mart 2024 19:59
- Alimlər insanların danışmağı öyrəndiyi tarixi dövrü müəyyənləşdirib
24 mart 2024 19:32
- Leyla Bədirbəylinin Amerikada yaşayan nəvəsi
23 mart 2024 19:51
- Crocus City Hall-da YALIN ƏLLƏ terrorçunu zərərsizləşdirən şəxs danışdı - VİDEO
23 mart 2024 18:55
Xəbər lenti
- Bu gün ilk Qədr gecəsidir
28 mart 17:37
- Baş redaktorun Ədliyyə naziri Fərid Əhmədova MÜRACİƏTİ
28 mart 15:56
- İsveçrədən Azərbaycana 105 min manata 4 ədəd qol saatı gətiriblər
28 mart 15:46
- Prezident bu qanuna dəyişiklik etdi
28 mart 15:39
- Lifttəmir-in direktoruna şiddətli töhmət verildi
28 mart 15:31
- Azneft-in baş direktoru da vəzifəsindən azad edildi - Yeni təyinat
28 mart 15:23
- Məşhur Azərbaycan filmlərində heyvanlara aktyorlardan çox qonorar verilirmiş
28 mart 11:31
- Hermosonu öpən prezident həbs oluna bilər
28 mart 11:26
- DTX sıralarında 7 Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı xidmət edir
28 mart 11:13
- Yaxın günlərdə daha 73 nəfərin adı ictimaiyyətə açıqlanacaq
28 mart 11:05
- 2024-cü ildə bu rektorların səlahiyyət müddəti bitir (SİYAHI)
27 mart 22:27
- Emin Əmrullayevdən daha bir təyinat
27 mart 22:20
- Şəhid bacısı sektor müdiri təyin edildi
27 mart 22:12
- Namiq Abbasov vəfat etdi
27 mart 22:05
- Nazir Kamran Əliyevi təqaüdə göndərdi
27 mart 17:37
- BMU-ya yeni prorektor təyin olunub
27 mart 17:29
- Yüksək rütbəli keçmiş qırğız məmur Bakıda həbs olundu (TƏFƏRRÜAT)
27 mart 12:47
- Ərdoğan Ağ Evdə ilk dəfə Baydenlə görüşəcək
27 mart 12:27
- 7 günlük Novruz tətili başa çatdı
27 mart 08:37
- Biləsuvarda qadın qətlə yetirildi - Əri polisə təslim oldu+Yenilənib
26 mart 21:05
- Üç aydır ictimaiyyət qarşısına çıxmır
26 mart 20:32
- Küçədə satılan balıq və toyuq məhsulları təhlükəlidirmi? - ARAŞDIRMA - VİDEO
26 mart 10:49
- Sabahdan Azərbaycanda tətil başa çatır
26 mart 10:10
- Həkim əllərin titrəməsinin səbəblərindən danışdı
26 mart 10:05
- Sümbülə Əliyeva həbs edildi
26 mart 09:56
- Banan adı ilə aldığımız meyvə AFRİKA KARTOFU imiş - Diqqət!
25 mart 23:09
- Azərbaycan - Bolqarıstan oyununda qalib müəyyənləşmədi
25 mart 22:41
- 3 uşaq anası azərbaycanlı həkimin əlində öldü - FOTOLAR
25 mart 21:20
- Prezident və xanımına qarşı sui-qəsd cəhdinin detalları 28 il sonra açıqlandı - Əl-Qaidə-nin planı
25 mart 16:06
- Moskvadakı teraktın başçısı AĞACDA gizlənibmiş – VİDEO
25 mart 14:05
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya