Sovetlərin SOYAD terroru
Müsahibə31 oktyabr 2021 11:16
Azərbaycanın Rusiya tərəfindən işğalı son üç yüz ilə yaxın dövrdə iki dəfə baş verib. Bir Rusiya imperiyası dövründə, bir də siyasi sistemi dəyişsə də, mahiyyətində imperiya maraqları qalan Sovetlər dövründə. Bu illər ərzində Azərbaycanın çox sahələrinə və milli dəyərlərinə ağır zərbələr dəyib. Böyük nəsillər, genetik koda malik olan insanlar, tarixi və milli mədəni abidələrimiz, hətta dini dəyərlərimiz Rusiya tərəfindən məhv edilib. Bu işğalın Azərbaycana vurduğu ən böyük zərbə xalqımızın genetik kodunun və nəsil şəcərəsini bildirən soyadlara dəyişib.
Azərbaycanda soyadların sistemli tətbiqinə XIX əsrdən etibarən başlanılmış fikrini elmdə və mediada təbliğ edib, Rusiyaya haqq qazandıran müəlliflər isə bilərəkdən bu işğala haqq qazandırmağa çalışıblar. Azərbaycanda İslama qədər dövrdə Alpər, Buğaday, Burla, Beyrək, Banıçiçək, Tural, Selcan, Domrul, Tengiz kimi tarix dastanlarda və folklorda adlarımızın olduğunu görə bilirik. İslam dini qəbul edildikdən sonra yeni doğulanlara Allahqulu, İmamqulu, Həsənqulu, Hüseynqulu, Əliverdi, Allahverdi, Tanrıverdi... kimi adlar qoyuldu.
Tədqiqatçı Ələkbər Qasımov haqlı olaraq yazır ki, "Əliəsgər, Əliövsət, Əliağa, Əlimərdan, Əliisa, Fatimə kimi adlarda "i" saitləri ixtisar edildi. Bu addımı doğrultmaq üçünsə Azərbaycan dilinin qramatikasına qondarma qayda əlavə olundu ki, mürəkkəb şəxs adlarının yazılışında birinci ad saitlə bitib, ikinci saitlə başlayırsa, bu zaman saitlərdən biri düşür, yəni yazılmır."
Bu cürə islahatlar sayəsində soyadlarımız da məcbur dəyişilməyə məruz qaldı. Sovetin bu familiyalandırma işində məqsədi çox sadə idi: əhalinin siyahıyaalınması. Beləliklə, bu proses zamanı babalarımızın adından -ov, -yev vasitəsilə qondarma soyadlar düzəltdilər. Bu zaman isə soyu-kökü, nəsəbi, nəsli-tayfanı və yaxud el-obanı bildirən soyadlar yox edildi. Ölkəmizi işğal edən bolşevik siyasətinin bir məqsədi var idi - Azərbaycan xalqını kökündən qoparıb yenidən əkmək, sovet xalqı yaratmaq. Bu zaman isə genetik kodları olan nəsilləri və insanları soy kökünü yox edən bolşeviklər tarixdən miras qalan nəsillərin əsas xətti olan kişiləri qulaq, bəy, xan, qolçomaq adı ilə bir dəfə öldürdülər, sonra isə 1930-cu illərdən başlayaraq repressiyalar vasitəsilə məhv etdilər. Böyük nəsillər (Atabəylər, Səfəvilər, Cavanşirlər, Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu, Talışinski, Əfşarlar, Qacarlar və s.) davamçısı olan şəxslər öldürüləndən sonra yerdə qalanları ov və yev soyadı verərək onların nəslini cılızlaşdırıb yeni kimlik yaratmağa çalışan bolşeviklər bu coğrafiyanın qədim tarixini silməyə cəhd etdilər.
Şəxsən bizim soyadımız Qarabağın xan nəslinə aid Cavanşirlərdən gəlmədir. Lakin babam Seyid Əli Behbud Cavanşiri 1921-ci ildə Şuşadan sürgün edib Ağdama gətirəndə soyadımızı onun adı ilə Əliyev adlandırmaq üçün qeydiyyata aldılar. Onun qardaşlarını və əmisioğullarını isə Behbudov və Ağamirov kimi qeydiyyata aldılar. Beləliklə bizim soy ağacımızı üç yerə böldülər. Bu təkcə bizim nəslin deyil, digər regionlarda böyük nəsillərin də başına gəldi.
Bolşeviklər nəsil adlarının əvəzlənməsi üçün də təbliğat aparırdılar. Böyük nəsillərin sağ qalan davamçıları içərisində Kombayn, Traktor, Oktyabr, Fevral, Sovet kimi digər adlara da rast gəlinirdi.
Hətta Sovetlər daha irəli gedərək bizim babalarımızın İslama aid olan adlarına ov və yev əlavəsi artıraraq bizi ərəbcə və farsca olan tarixə bağlamağa cəhd etdilər. Soyadlara zadə sonluğu da farslardan gəlmədir. Şəxsən bizim soyadımız olan Əliyevi ərəbə bağlayıblar. Halbuki bizim nəslin şəcərəsini araşdıranda ən azı 7 nəslə gedib çıxıram hamısı türk oğlu türkdür, mənim soyadımın ərəb mənşəli Əliyev olmasının günahı isə sovetlərin təbliğat maşınının nəticəsidir.
Hesab edirəm ki, dövlət bu işdə ciddi siyasət yeritməlidir. Vətəndaşlarımızın soyadları nəsil şəcərələri ilə qeydiyyata alınmalıdır. Li, Lu, Lü ilə yanaşı olaraq oğlu, qızı da mütləq önəmli olmalıdır. Regionla bağlı soyadlara da izn verilməlidir. Şəkili, Qarabağlı, İrəvanlı , Talışxanlı, Naxçıvani, Bakıxanlı və sairə də olmalıdır..
Bizim soy kökümüzə qayıdış soyadların bərpası ilə mümkün olacaq. Bu zaman biz buranın ən qədim sakinləri olmağımızı göstərməklə yanaşı soyumuza, torpaqlarımıza sahiblənə bilərik...
Zaur Əliyev, dosent
Oxşar xəbərlər
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 2024 11:07
- İrandan qovulan, Fransada səfil vəziyyətinə düşən, Amerikada ömürlük cəza alan erməni qatilin faciəli sonluğu...
14 aprel 2024 15:24
- Həbs olunan terrorçu danışdı: Pula görə elədim... - VİDEO
23 mart 2024 16:18
- 102 xidmətinin operatorunu təhqir edən şəxs həbs edildi
22 mart 2024 16:26
- Bakı xəstəxanalarından oğurluq: Həkimlərin brilyant üzüyü, pulları, əl çantaları aparılıb
13 mart 2024 09:44
- M.Ə. Rəsulzadənin qızı Xalidə -Neftçalanın Kurkasa adasında bitən ömür...
9 mart 2024 17:39
- Prezident və ailəsi əleyhinə sistemli hücumların şahidi oluruq
5 mart 2024 12:46
- Azərbaycanda 3 kq qoza görə 1 ay həbsdə yatacaq
28 fevral 2024 20:11
- Bakı Dövlət Sirkinin pul seyfi oğurlandı
20 fevral 2024 14:11
- Mağazadan nisiyə dəftərini və 1 ədəd sosiska oğurladı
18 fevral 2024 10:59
Xəbər lenti
- İlham Əliyev həmkarına Qarabağ atı hədiyyə etdi - Fotolar
25 aprel 21:20
- Elmira Süleymanova vəfat etdi
25 aprel 14:50
- Məhkəmə Rauf Nağıyevin vəzifəsinə bərpası ilə bağlı qərar verdi- ÖZƏL
25 aprel 14:30
- Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
25 aprel 13:05
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 11:35
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 11:07
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31
- Bu ölkə məktəblərdə rus dilinin tədrisindən İMTİNA EDİR
21 aprel 21:14
- SOCAR-ın sabiq vitse prezidenti Mikayıl İsmayılovun oğlu Xətai məhkəməsinə müraciət etdi – 100 min TƏZMİNAT
21 aprel 20:20
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya