Kremlin tələsik “Qarabağ səfiri” təyin etməsi nədən xəbər verir?
Region15 aprel 2022 23:42

Azər Rəşidoğlu
Qarabağda separatçıların ilk mitinqləri başlayan andan Moskva imkan verməyib ki, münaqişə tərəfləri öz aralarında öz problemlərini həll etsinlər (1988-ci il 13 fevralda ermənilər Xankəndidə Vilayət partiya komitəsinin binası qarşısında 400-ə qədər adamın iştirak etdiyi ilk mitinqi keçiriblər).
Münaqişə tərəfləri qarşılıqlı addımlar atmaq barədə razılığa gələn kimi, SSRİ rəhbərliyi hansısa bir mərkəz yaradıb və ziddiyyətlər daha da dərinləşib. Moskvanın təyin etdiyi "xüsusi nümayəndələr” bir qayda olaraq mənfi rol oynayıb.
SSRİ Ali Soveti rəyasət heyəti 12 yanvar 1989-cu ildə "Azərbaycan SSR-nin Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində xüxusi idarə formasının tətbiq olunması” barədə fərman qəbul etdi. Komitənin tərkibinə 5 rus, 2 erməni və 1 azərbaycanlı daxil oldu. Xüsusi İdarə Komitəsinin Arkadi Volskinin sədrliyi altında yaradılması ilə minlərlə insanın ölümünə səbəb olan, 30 il çəkən, hələ də tam yekunlaşmayan qanlı savaş başladı. Moskvanın "xüsusi nümayəndəsi” münaqişənin müharibə həddinə çatması üçün bütün işləri gördü. Deyəsən, tarix bu dəfə də təkrar olunur.
ATƏT-in Minsk Qrupunun Rusiyadan olan həmsədri İqor Xovayev Rusiya xarici işlər nazirinin Azərbaycan və Ermənistan münasibətlərinin normallaşması üzrə xüsusi nümayəndəsi təyin olunub. Rusiya xarici işlər nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova bildirib ki, xüsusi tapşırıqlar üzrə səfir İqor Xovayev öz işini yeni vəzifədə davam etdirəcək: "O, diqqətini Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin hazırlanmasına yönəldəcək. Biz Bakı və İrəvandakı müttəfiqlərimiz və tərəfdaşlarımızdan Xovayevin səylərinə dəstək verəcəklərinə ümid edirik”.
Rusiyanın Brüssel görüşündə "oyundankənar vəziyyətə” düşməsi Kremli prosesə təcili müdaxilə etməyə sövq elədi. Kreml danışıqlar masasını yenidən öz vasitəçiliyi ilə qurmaq niyyətini gizlətmir. Lakin Moskvanın belə tələskənliyi Vaşinqtonun da nəzərindən qaçmadı və ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Ned Prays dərhal bəyanat verdi: "ABŞ hərtərəfli sülhə nail olmaq üçün ATƏT-in Minsk qrupu vasitəsi ilə Azərbaycan və Ermənistana kömək etməyə hazırdır. Biz Cənubi Qafqazın təhlükəsiz, demokratik və çiçəklənən gələcəyi üçün səylərimizə sadiqik. Biz aprelin 6-da Brüsseldə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasındakı görüşü, o cümlədən sərhədlərin delimitasiyası üşün ikitərəfli komissiyanın yaranması və sülh danışıqlarına hazırlıqdakı müsbət dinamikanı alqışlayırıq. ABŞ uzunmüddətli sülh üçün tərəfdaşları ilə ikitərəfli əməkdaşlığa hazırdır”.
Elə dünən Nikol Paşinyan ATƏT-in Minsk Qrupunun fransalı həmsədri ilə görüşüb və Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı həmsədrlərin rolunu dəyərləndirib. Görünən budur ki, Paşinyan da Kremlin yenidən nizamlanmada "birinci skripka” rolu oynamasından heç də məmnun deyil və hər vəhclə Qərbin danışıqlar prosesində iştirakına nail olmaq istəyir.
Qeyd edək ki, Rusiya son aylar vasitəçilik prosesində passiv idi. Belə vəziyyətdə ABŞ Dövlət Departamenti təşəbbüs göstərərək, Gürcüstan vasitəsilə erməni diversantlarının mina xəritələrilə dəyişdirilməsinə nail oldu. İki həftədən sonra həmin prosesi Moskva təkrarladı. Bir sözlə, Qərbin bu məsələdə təşəbbüsü ələ alması Rusiyanı narahat edir. Rusiya vasitəçi ölkə kimi öz missiyasını yerinə yetirə bilmir. Bu onu göstərir ki, vasitəçilik missiyasında götürülən öhdəliklər yerinə yetirilmir və ləngimə baş verirsə, boşluqlar yaranır, ondan da kənar oyunçular istifadə edir. Bu baxımdan, Avropa İttifaqı 44 günlük savaşdan sonra Azərbaycan və Ermənistan liderləri arasında ikinci görüşü təşkil etməklə özünün bu məsələdə israrlı olduğunu nümayiş etdirməyə çalışır.
Ümumiyyətlə, son aylar Rusiya proseslərin arxasınca sürünürdü və Ukrayna savaşı başlayandan sonra bölgəmizdə baş verənlər Moskvanın regiondan sıxışdırıldığı görüntüsünü yaradırdı. Şübhəsiz ki, bu, Kremli narahat etməyə bilməzdi və "Qarabağ səfiri”nin təyin edilməsi də bu əndişənin göstəricisidir.
44 günlük savaş nəticəsində münaqişənin tənzimlənməsi, demək olar ki, həll edilib. Lakin yekun sülh sazişi imzalanmayıb. Belə bir tarixi sənədin imzalanması üçün Bakı və İrəvan öz aralarında anlaşmalıdır. Aİ və digər təşkilatların da çalışdığı məhz budur. Belə olan təqdirdə bəs Rusiyanın istəyi nədən ibarətdir? Əslində, Rusiyanın istəyi bəllidir. Moskvanın 44 günlük savaş zamanı sərgilədiyi mövqe də bu amilləri nəzərə alırdı - hərbi yükləri Azərbaycandan keçməklə şose yolu və gələcəkdə bərpa olunacaq Azərbaycan-Ermənistan dəmir yolu vasitəsilə Ermənistana və əksinə daşımaq Rusiya üçün ən optimal variant kimi görünürdü. Elə indi də görünür.
10 noyabr Bəyanatından sonra Rusiya Qarabağ münaqişəsini Kremlin maraqları çərçivəsində həll edildiyini zənn edirdi. Rusiya ekspertləri hesab edirlər ki, Türkiyənin Cənubi Qafqaza müdaxiləsinin, NATO hərbi infrastrukturunun Rusiyanın cənub sərhədlərinə yaxınlaşmasının qarşısını ala bildilər, artıq KTMT və Avrasiya İqtisadi Birliyini iflasdan xilas etmək asan olacaq. Lakin Ukraynada ağır məğlubiyyətə uğrayandan sonra Rusiyaya elə bir zərbə dəydi ki, artıq onun çətiri altında hansısa bir böyük birlik modeli qurmağı heç kəs düşünmür. Moskva anlayır ki, Ulraynada suqsvanq vəziyyətinə düşüb və istənilən nəticə Kremlin əleyhinə yönələ bilər. Bu baxımdan, Kreml Azərbaycan-Ermənistan qarşıdurmasından bəhrələnmək və Xəzər hövzəsində möhkəmlənmək, Ukrayna savaşından "qazandığı” boşluğu bu bölgədə doldurmaq istəyir.
Lakin ABŞ da Qarabağ məsələsində hazırkı status-kvonun rusların xeyrinə dəyişməsini istəmir. Vaşinqtonda da anlayırlar ki, bu gün Qarabağda baş verənlər birbaşa olaraq Ukrayna hadisələri ilə bağlıdır. Artıq amerikalılar Bakı və İrəvanı inandırmağa çalışırlar ki, sülhün dayanıqlı qalması üçün təminatlar lazımdır və belə təminatlar ancaq Qərbin hərbi-siyasi alyansı ilə əməkdaşlıqda ola bilər.
Brüssel görüşü, ümumiyyətlə, bölgədə proseslərin inkişafı sülh danışıqlarının tədricən Rusiyanın nəzarətindən çıxdığının xəbərçisidir. Rusiyanı tədricən Avropa Birliyi əvəzləməkdədir. Avropa Birliyi Cənubi Qafqazı Şərq qapısı kimi qəbul edir. Avropa Birliyinin enerji maraqları mövcuddur. Birliyin Rusiyanın enerjidaşıyıcılarından imtinası ideyası aktuallaşır və artıq Avropa Komissiyası bununla bağlı qərar qəbul etməyə hazırlaşır. Belə olan təqdirdə alternativlərə ehtiyac yaranır. Mümkün alternativlərin əksəriyyəti isə Xəzərətrafı ölkələrin ehtiyatlarıdır. Bu ehtiyatların nəqli də Azərbaycan üzərindən mümkündür. Yəni, müəyyən infrastruktur var, onu gücləndirməklə irəliləyişlərə nail olmaq olar ki, Avropa Birliyinin qaz təlabatının müəyyən həcmi ödənilsin.
Burada söhbət təkcə Azərbaycan qazından getmir. Nəzəri cəhətdən İran, Türkmənistan, Qazaxıstan və hətta Özbəkistan da bu layihədə var. Ona görə də bölgədə sülhə nail olmaq Avropa Birliyinin marağındadır. Rusiya isə belə bir prosesdən kənarda qalmasından narahatdır. Bu baxımdan, istisna deyil ki, Rusiya Qarabağda münaqişəni bərpa etməyə cəhd eləsin. Kreml açıq şəkildə bəyan edir ki, Brüssel Vaşinqton uzaqdadır, Moskva isə yaxındır və onun əli bölgədədir. İstənilən halda, Moskva söz sahibidir və onun münasibətini nəzərə almamaq mümkün deyil. Burada söhbət Moskva-Vaşinqton-Qafqaz üçbucağından gedir, bu regionda münasibətlər aydınlaşmalıdır. Təhlillər onu deməyə əsas verir ki, bu cür qeyri-müəyyən proseslərin qaynar fazaya keçməsi ehtimalı az deyil...
Oxşar xəbərlər
- Generalın yerinə təyin olunan şəxs əvvəllər bu nazirin işçisi olub
22 sentyabr 2023 12:19
- Qarabağ erməniləri ilə danışıqları Azərbaycan tərəfindən kim aparır?
21 sentyabr 2023 12:58
- Qarabağın erməni sakinlərinin nümayəndə heyəti Yevlaxda - Canlı
21 sentyabr 2023 10:29
- Yevlax görüşündə nələr müzakirə olunacaq? - Prezident açıqladı
21 sentyabr 2023 08:25
- Laçın məktəbinin direktoru Piyalə Xudayarova ilə bağlı dövlət qurumlarına müraciət
21 sentyabr 2023 08:44
- MN: Lokal xarakterli antiterror tədbirlərinin dayandırılması barədə RAZILIQ
20 sentyabr 2023 13:14
- VƏTƏN SEVGİSİNİ MÜƏLLİM ÖYRƏDİR
20 sentyabr 2023 11:01
- ABŞ Dövlət katibi Antoni Blinken İlham Əliyevə zəng etdi
20 sentyabr 2023 08:31
- Qarabağda yaşayan ermənilər YEVLAXA görüşə dəvət edildi
19 sentyabr 2023 22:38
- Separatçıların atəşi nəticəsində Şuşada mülki şəxs həlak oldu
19 sentyabr 2023 17:51
Xəbər lenti
- Məktəbdə külli miqdarda mənimsəmə aşkarlandı, cinayət işi açıldı
22 sentyabr 14:47
- Generalın yerinə təyin olunan şəxs əvvəllər bu nazirin işçisi olub
22 sentyabr 12:19
- 304 nəfər YAP-dan qovuldu
21 sentyabr 22:08
- Azərbaycan torpaqlarını geri qaytarır, Ermənistan əsarətdən xilas olur..
21 sentyabr 16:16
- Erməniləri Yevlaxda kim təmsil edir ?
21 sentyabr 13:02
- Qarabağ erməniləri ilə danışıqları Azərbaycan tərəfindən kim aparır?
21 sentyabr 12:58
- Qarabağın erməni sakinlərinin nümayəndə heyəti Yevlaxda - Canlı
21 sentyabr 10:29
- Yevlax görüşündə nələr müzakirə olunacaq? - Prezident açıqladı
21 sentyabr 08:25
- Laçın məktəbinin direktoru Piyalə Xudayarova ilə bağlı dövlət qurumlarına müraciət
20 sentyabr 18:44
- Suraxanıda “Əsrin müqaviləsi”nə həsr olunmuş konfrans - Fotolar
20 sentyabr 16:32
- Beş ay əvvəl toyu olmuşdu, övlad yolu gözləyirdi...şəhid oldu
20 sentyabr 14:50
- MN: Lokal xarakterli antiterror tədbirlərinin dayandırılması barədə RAZILIQ
20 sentyabr 13:13
- Tahir Salahovun qızı vəfat etdi
20 sentyabr 10:39
- VƏTƏN SEVGİSİNİ MÜƏLLİM ÖYRƏDİR
20 sentyabr 10:30
- ABŞ Dövlət katibi Antoni Blinken İlham Əliyevə zəng etdi
20 sentyabr 08:31
- İlham Əliyev Ərdoğana təşəkkür etdi
20 sentyabr 08:27
- Qarabağda yaşayan ermənilər YEVLAXA görüşə dəvət edildi
19 sentyabr 22:38
- Separatçıların atəşi nəticəsində Şuşada mülki şəxs həlak oldu
19 sentyabr 17:51
- Silahı yerə qoyun və təslim olun! - Müraciət
19 sentyabr 16:44
- Sumqayıt ,yetim şəhərim, qalmısan əsir -yesir dəllaların əlində...
19 sentyabr 16:30
- Lokal antiterror tədbirlərinə siyasi partiyaların - Dəstək bəyanatı
19 sentyabr 16:06
- Köhnə smartfonunu sərfəli şərtlərlə sat! - “Nar”dan əla fürsət
19 sentyabr 15:57
- Ordumuz antiterror tədbirlərinə başladı - Təcili
19 sentyabr 13:42
- Paşinyan Hitleri MÜDAFİƏ etdi - 100-dən çox yəhudi din xadimi Qarabağa görə AYAĞA QALXDI
19 sentyabr 13:38
- Prezidentin qızının müsadirə olunanan pulları qadınlara və çağalara xərclənəcək
19 sentyabr 12:18
- Laçında Azərenerji-nin 2 əməkdaşı həlak oldu
19 sentyabr 10:53
- Xocavənddə yük avtomobili minaya düşdü - 2 nəfər həlak oldu
19 sentyabr 08:58
- Azərbaycanda Baş Nazir müavininin oğlu şəhid olub - ŞOK
18 sentyabr 23:42
- Qarşımda diz çökürdülər - ŞOK
18 sentyabr 11:48
- Prezident müraciət ünvanladı
18 sentyabr 11:44
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya