- Rusiyanın sülhməramlı kontingenti Azərbaycanı tərk edir - Video
- Hadi Rəcəbli vəfat etdi - Yenilənib
- Tanınmış həkim telefon nömrəsini satışa çıxardı – 26 min manat
- Ailəli müəllim məktəbli ilə çılpaq halda maşında yaxalandı
- Müharibə veteranlarına şad xəbər: 80 manat artırılır – Deputat məbləği açıqladı
Xalq mahnılarının gizli müəllifi, erməni komendantın qovduğu bəstəkar..
Getmə, kimsəsizəm, qal, sənə qurban,
Ömürlük həmdəmim ol, sənə qurban!
Bəlkə də çoxunuz bu mahnını əzbər bilirsiniz. Bəs, bu mahnının bəstəkarı?
Bəli, mahnı əksəriyyətinizə tanışdır. Əsas da yaşlı və orta nəslə. “Qal, sənə qurban”ı zaman-zaman fərqli ifaçıların dilindən eşitmişik. Yaxşı, mahnını bilirik. Bu sözlərin müəllifi, bəs?
Çox təəssüf ki, müəllif çoxunuza məlum deyil.
Lent.az bu gün elə bu və bununla yanaşı dillər əzbəri olan digər mahnıların müəllifindən danışacaq.
O, 1942-ci il iyunun 22-də Füzuli rayonu Aşağı Rəfədinli kəndində kolxozçu ailəsində dünyaya göz açıb. Atası və əmisi tarzən olub. Təəssüf ki, onların hər ikisini erkən yaşda itirib.
Orta məktəbi bitirəndən sonra o, Bakıya gəlir və Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun musiqili komediya şöbəsində Soltan Hacıbəyovun kursunda təhsil alır. Ən böyük arzularından biri isə Musiqili Komediya teatrında aktyor kimi fəaliyyət göstərmək olur.
İlk dəfə mahnı yazmağa da həmin illərdə başlayıb. 1962-ci ildə “Qarabağ” adlı yazdığı ilk mahnısı dillər əzbəri olur. Bundan sonra bir-birinin ardınca “Sən də həmdəm, mən də həmdəm”, “Var gülüşündə”, “Şahnaz” təsnifi kimi məşhurlaşan, “Deyin hardadır”, “Səni qəmli görəndə”, “Gecələr”, “Bəxtəvər gəlin”, “Ay gecikən məhəbbətim”, “Qurban olum”, “Sən güləndə”, “Ay qız”, “Xatirəsən”, “Gəl inad etmə” və digər mahnılarını yazıb.
Onun bəstələdiyi mahnılar uzun illər xalq mahnısı kimi təqdim olunub və adının çəkilməsinə imkan verilməyib. Niyə? Bu barədə bir qədər sonra...
Beləcə “Həvəskar” bəstəkar adlandırılaraq sənətinə qiymət verilmir.
1968-ci ildə onun tələbə olarkən qaldığı yataqxananın komendantı erməni olur. Bir gün o, yataqxananın dəhlizində ilk mahnısı olan “Qarabağ”ı ifa edir. Komendant ona yaxınlaşaraq mahnıya erməni qəhrəmanlarının da adını daxil etməyi tapşırır.
O, sərt şəkildə cavab verir:
“Qarabağa aid mahnıda niyə erməni qəhrəmanının adı olmalıdır? ”.
Onun cavabından qəzəblənən komendant bir də mahnını oxumamağı tapşırır. Beləliklə, yataqxanadan qovulur. Qalmağa yeri olmadığı üçün Arif Babayevlə kirayə ev tutaraq yaşayır. Bir neçə il sonra Arif Babayev Qarabağa olan səfəri zamanı dillər əzbəri olan “Qarabağ”ı ifa edir.
Bu səfər də ondan şanssızlıq yan keçmir. İnstitutun sonuncu ilində yaşadığı bir münaqişəyə görə kursdan uzaqlaşdırılır. Həmin zamanlarda artıq Bakı Orkestrlər Birliyinin solisti idi.
Mahnıları uzun illər dillər əzbəri olsa da, heç kim bu mahnıların yaradıcısının o olduğunu bilməyib. Yuxarıda verdiyimiz “niyə”nin cavabı budur - çünki onun musiqi təhsili yox idi və o dövrdə musiqi təhsili olmayan şəxsin öz adını bəstəkar kimi çəkməsinə icazə verilmirdi.
Ömrünün sonuna qədər 300-ə yaxın mahnının müəllifi olan bəstəkar tar və gitarada yaxşı ifa etməyi bacarır. Bu mahnılarının əksəriyyətinin sözləri isə onun özünə aid olub.
Yaradıcılığına etinasız münasibət və adının heç bir yerdə çəkilməməsi onu həvəsdən salırdı. Çətinliklə də olsa, 1975-ci ildə 5 mahnısını (“Qarabağ”, “Ay dəli ceyran”, “Səni qəmli görəndə”, “Eşqimin baharı”, “Sən də həmdəm, mən də həmdəm”) qeydiyyatdan keçirərək müəllifi olduğunu təsdiqlədir. 1975-ci il “Abşeron” qəzetində “Deyin hardadır?” mahnısı haqqında (not yazısı ilə) məqalə dərc olunur və ilk dəfə adı bəstəkar kimi qeyd edilir. O zamanlar mahnıları ən məşhur xanəndələr və xalq artistləri tərəfindən oxunsa da, heç bir fəxri ad almağa nail olmur.
Sənətinə qiymət verilmədiyi üçün inciyən bəstəkar müsahibələrinin birində bir gün deyir:
“Sonra demişəm özüm haqqında ki,
Bu qədər ki, eylədin xalqına xidmət
Bir ənam alarsan, gərək, Allah kömək olsun”.
Onun 4 övladı var idi. Musiqi təhsili olmadığı üçün bir tərəfi yarımçıq qalan bəstəkar övladlarının hər birinə musiqi təhsili verir.
O, torpağına çox bağlı idi. 52 yaşlı bəstəkar boya-başa çatdığı doğma Füzuli rayonunun işğalına biganə qala bilmədiyindən bir neçə gün sonra beyninə qan sızır.
Yalnız ölümündən sonra onun bir neçə mahnıları Müəllif Hüquqları Agentliyində qeydiyyatdan keçir. Qeydiyyatdan keçməyən bir çox məşhur mahnısı isə müxtəlif müğənnilər tərəfindən müəllifin adı verilmədən ifa olundu.
Bəstəkar II senzuranın da təklifini rədd etsə bu dəfə efirlərdən yaradıcılığının qovulacağını anladığından könülsüz şəkildə şeirin son bəndinə dəyişiklik etdi. Bu könülsüzlüyün bariz nümunəsini artıq saralmış foto sübut edir:
Belə ki, II senzuranın təklifini şəxsi arxivində də rədd edib üstündən xətt çəkir.
Bir çoxumuzun dilində əzbərə çevrilən “Qal, sənə qurban” mahnını bəstəkar qürbətdə sevgilisindən ayrılmaq məcburiyyətində qalan 2 sevgili haqda yazdığı məlum olur.
Bəstəkarın oğlu Lent.az-a atasının ölümündən 10-12 gün sonra mahnılarına hücum başladığını deyir:
“Atam vəfat edəndən sonra hər kəs onun mahnılarına hücum etdi. Adı çəkilmədən ifa etdilər. 2021-ci ildə 100 mahnısı not kitabı kimi çap etdirmişəm. İkinci kitabda da 100 mahnı olacaq. Hazırda çapdadır. Bundan başqa 4 cild ümumilikdə 600 mahnı olan kitabı qaldı.
Atamın “Qarabağ” mahnısını I cilddə son bəndi orijinal versiyada vermişik. 2020-ci ildə Vətən müharibəsinin himninə çevrilməsi müəllifin özü kimi kölgədə qaldı. Şuşanı azad edən əsgərlə Şuşada bu mahnını oxudular. Xudayarın ifasında da var, yarası sarınan əsgərin də”.
Oğlu “atanızın mahnılarını ithaf etdiyi bir xanım var idi?” sualımıza isə belə cavab verir:
“Cavanlıqda çox adamdan xoşlana bilirsən sonra birinə bağlanırsan. Evlilikdən əvvəl Rəbiyə adlı Naxçıvanlı qız var idi. Mahnılarını ona yazırdı. Anamla evlənəndən sonra isə mahnılarını ona həsr etdi”.
Əldə etdiyimiz məlumata görə, haqqında danışdığımız bəstəkarın Ceyran adlı sevdiyi bir xanım olub. “Ay, dəli Ceyran” mahnısını da elə həmin xanıma yazıb. Maraqlısı odur ki, bəstəkar qızının adını Ceyran oyub.
Bəstəkar ara-sıra ona qarşı biganəliyin olmasından şikayətlənirmiş. Dostu Rafiq Səməndər onun haqqında yazdığı xatirəsində bəstəkarın ona gileylənməsini qeyd edərək yazır:
“Ə, Rafiq, mənim bəxtim belədir. Mahnı bəstələyirəm, deyirlər, sənin deyil, xalq mahnısıdır. Yazı yazıram, deyirlər, sənin deyil. Mahnıya şeir qoşuram, deyirlər, kimsə eləyib sənin üçün. Ə köpəyuşağı, bəsdirin də”.
Onun əsərləri o qədər dillər əzbəri olub ki, çox vaxt xalq mahnısı kimi tanınıb.
Elə haqqında danışdığımız “Qarabağ” mahnısı kimi. 44 günlük Vətən müharibəsində əsgərlərin dilində bir növ himnə çevrilən “Qarabağ”...
Sevgilim, seyrə çıxaq burda gəl, ilk baharı.
Dil açır qəlbimizin ən şirin arzuları.
Anadır arzulara hər zaman Qarabağ,
Danışan dil-dodağım, tar-kaman Qarabağ.
Qarabağ, can Qarabağ, ana yurdum.
O, bu mahnını Qarabağın ən bəxtəvər günlərində yazsa da, çox sonralar Qarabağ onun da ürək ağrısına çevrilmişdi.
“Ən böyük arzum müharibə bitəndən sonra Qarabağ marşını yazmaqdır”, - deyərdi o.
"Rəfiqə, sizi çox incitdim. Bağışlayın məni”...
Müsahibələrinin birində həyat yoldaşı onu belə xatırlayır:
“O xəstə olan vaxtlar müəllifliyinə inandığımız bütün mahnıları oğlumuz Adil müxtəlif yerlərdən yığıb audio-kasetlərə yazdırırdı. O da mahnılara qulaq asandan sonra başı ilə onun mahnıları olduğunu təsdiq edirdi. Dörd kaset hazır olandan sonra onun halı tamamilə pisləşdi.
Gözləyirdik, yenə əvvəlki halına qayıdacaq, kasetləri dinləyib heç olmasa başı ilə öz mahnılarını təsdiq edəcək. Amma bu olmadı və bir gün dedi ki, Rəfiqə, sizi çox incitdim, bağışlayın məni. Bundan sonra gördük ki, gözləri iri açılıb. Komaya düşdü və bir neçə gün sonra keçindi”.
Beləliklə, insult onun hələ üzə çıxmayan mahnılarını ürəyində qoyur. 5 il xəstəliklə mübarizə aparsa da, qalib gələ bilmir. 1998-ci ildə həyatını itirir.
Bəstəkar mahnılarının birində deyir:
Gəl, yada salma dildar, ey vəfadar,
Olub keçənləri, hər nədir.
Qəlbinə dəymişəm, yar, bilirəm, yar,
Bilirəm, hər günah məndədi.
Bu da belə... Kifayət qədər maraqda qala bildinizmi? Bilirəm, sizi çox intizarda saxladım. Hə, mahnıları dillər əzbəri olsa da, özü kənarda qalan Bəhram Nəsibovdur...
- Vəzifədə olan dayısının evindən 90 min oğurlayıb - Qumarda uduzdu
16 aprel 2024 10:08
- Akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür
15 aprel 2024 20:43
- Tokayev İrəvanda səfərdədir - Foto
15 aprel 2024 09:49
- İrandan qovulan, Fransada səfil vəziyyətinə düşən, Amerikada ömürlük cəza alan erməni qatilin faciəli sonluğu...
14 aprel 2024 15:24
- Çingiz Abdullayev xəstəxanaya yerləşdirildi - Vəziyyəti ağırdır
13 aprel 2024 08:38
- Türkiyədə 2028-ci il seçkiləri: Əkrəm İmamoğlu, yoxsa Səlcuk Bayrakdar?
12 aprel 2024 12:56
- Erməni çoban sürüsü ilə Azərbaycan ərazisinə keçdi, atışma başladı, yaralı var ...
10 aprel 2024 19:48
- Ulu öndər Heydər Əliyevin əmiləri soyqırımı cinayətlərinə məruz qalıblar – FOTO/VİDEO
9 aprel 2024 06:18
- Əbiliqoz bəyin Rusiyadakı şirkəti balıq biznesindən 106 milyon qazanıb - FAKTLAR
8 aprel 2024 21:21
- Türkiyədə ən az səsi bu partiya topladı
2 aprel 2024 10:35
- Rusiyanın sülhməramlı kontingenti Azərbaycanı tərk edir - Video
17 aprel 11:26
- İlham Əliyevə telefon açıb xahiş etdi
17 aprel 10:38
- Hadi Rəcəbli vəfat etdi - Yenilənib
17 aprel 10:29
- Tanınmış həkim telefon nömrəsini satışa çıxardı – 26 min manat
16 aprel 11:15
- Ailəli müəllim məktəbli ilə çılpaq halda maşında yaxalandı
16 aprel 11:06
- Müharibə veteranlarına şad xəbər: 80 manat artırılır – Deputat məbləği açıqladı
16 aprel 10:17
- Vəzifədə olan dayısının evindən 90 min oğurlayıb - Qumarda uduzdu
16 aprel 10:08
- 2300 maaşım idi, ayda 15 min manat paket alırdım - Sabiq nazir
16 aprel 09:45
- Məktəb direktoru haqda son qərar - Qalan ömrünü həbsdə keçirəcək
16 aprel 09:31
- Almaniya kansleri - 66 yaşım var, heç vaxt marixuana çəkməmişəm
15 aprel 21:16
- Sabiq baş həkimə hökm oxundu - 8 il 6 ay həbs
15 aprel 20:53
- Akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür
15 aprel 20:43
- Akif Çovdarov yenidən məhkəmədə: 30 milyonluq əmlakın taleyi necə olacaq?
15 aprel 10:22
- Tokayev İrəvanda səfərdədir - Foto
15 aprel 09:49
- Dubayda qızıldan hazırlanan alt paltarları satışa çıxarıldı
14 aprel 20:39
- İmişlidə məktəbliləri cərəyan vurub öldürdü
14 aprel 18:44
- Üçüncü dünya müharibəsi İrana görə başlayacaq… İmam Əlini gördüm –İran Şahının 1973-cü ildə verdiyi MÜSAHİBƏ
14 aprel 17:25
- Vəkillik fəaliyyətindən qovulmuş Sevil Hacıyeva məmurları TERROR-çuluqda ittiham edir
14 aprel 16:37
- İrandan qovulan, Fransada səfil vəziyyətinə düşən, Amerikada ömürlük cəza alan erməni qatilin faciəli sonluğu...
14 aprel 15:24
- Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
14 aprel 11:41
- Narkotik satan AXUND həbs olundu - Foto
13 aprel 13:04
- Kür çayında batan ata və altı yaşlı qızının FOTOSU
13 aprel 10:05
- Zakir Fərəcovun işlətdiyi və aldadaraq, milyonlarını vermədiyi bir qrup iş adamı bir daha Prezidentə üz tutdu
13 aprel 09:29
- Çingiz Abdullayev xəstəxanaya yerləşdirildi - Vəziyyəti ağırdır
13 aprel 08:38
- Əməkdar artist vəfat etdi
12 aprel 21:21
- Günəş "öləndə" nələr baş verəcək?
12 aprel 21:03
- Türkiyədə 2028-ci il seçkiləri: Əkrəm İmamoğlu, yoxsa Səlcuk Bayrakdar?
12 aprel 12:56
- Bakıda uduzmaq üçün mənə 300 min dollar təklif etdilər
12 aprel 11:30
- Rubensin 400 illik şah əsərindəki qırmızı tutuquşunun sirri açıldı (FOTO)
11 aprel 23:52
- NAR-dan xüsusi təklif - 10%-dək endirimlə smartfon!
11 aprel 23:21