“Bu insanlarda intihar riski daha yüksəkdir” - Uzman doktor Elmir Təhməzov
“Referans Medical Group”un psixiatr-psixoterapevti, uzman doktor Elmir Təhməzov “Qafqazinfo”nun suallarını cavablandırıb.
- Hazırda insalar arasında psixoloqa müraciət edənlərə tez-tez rast gəlinir. Amma nədənsə psixiatra müraciət edənlər azdır. Bunun səbəbi nədir?
- Doğrudur hazırda insanlar psixoloqa daha çox müraciət edirlər. Təəssüf ki, aramızda hələ də psixiatra “dəli həkimi” deyən insanlar var. İnsanlarımız bilməlidir ki, dəlilik daha çox fəlsəfi qavramdır. Psixiatriyada buna psixoz “həqiqəti dəyərləndirmə gücünün itirilməsi” deyirlər və bu bir xəstəlikdir. Dərmanlar ilə müalicə olunur.
- Son vaxtlar yenə də intihar halları artıb. Əvvəllər sosial problemləri olanlar daha çox intihar edirdisə, hazırda sosial baxımdan kifayət qədər təmin olunmuş, cəmiyyətdə müəyyən mövqeyi olan şəxslərin də intiharlarının şahidi oluruq. Məsələn, tanınmış həkimlər, məktəb direktorları, biznesmenlər də intihar edirlər. Belə şəxsləri intihara aparıb çıxaran səbəb nədir?
- İntihar çoxfaktorlu məsələdir. Bir insana “konkret bir problemə görə intihar etdi” demək doğru deyil. Müharibə dövründə intihar azalsa da, postmüharibə dövründə, xüsusilə qazilər arasında artır. İntihar qarşısı alına bilən bir vəziyyətdir, amma kiminsə konkret bu səbəbdən intihar etdiyini demək çətindir. Bunu dəqiq formada psixoloji autopsiya etdikdən sonra demək olar. Ancaq travma sonrası stres pozuntusundan, depressiyadan əziyyət çəkən insanların digərlərinə nisbətən intihar riski dəfələrlə yüksəkdir.
- Hazırda insanlar arasında ən çox hansı psixi pozuntularla rast gəlinir?
- Hazırda insanlar arasında psixi pozuntuların sayı çox böyük sürətlə artmaqdadır. Bu xəstəliklərin başında isə depressiya gəlir.
- İnsanlar bəzən müəyyən psixoloji problemlərlə qarşılaşırlar. Necə müəyyən etmək olar ki, bu problemlə bağlı psixoloqa, yoxsa psixiatra müraciət olunmalıdır?
- Bir problemə psixi xəstəlik demək üçün, şəxsin həyat fəaliyyəti və funksionallığı mütləq pozulmalıdır. İstər psixiatr, istər psixoloq psixoloji dəstək verə bilər. Psixoloqlardan fərqli olaraq psixiatraların həm də dərman ilə müalicə etmək haqları vardır.
- Uşaqları stressdən, depressiyadan qorumaq üçün valideynlər nə etməlidirlər? Hansı yaş dövrü bu baxımdan onlar üçün təhlükəli hesab oluna bilər?
- Uşaqları stressdən qorumaq tam mümkün deyil, ancaq uşaq kontrollu stressə məruz qalmalıdır. 0-6 yaş arası uşağın psixi inkişafı üçün çox önəmli dövrdür. Psixi sağlam uşaq böyütməyin ilk şərti yaxsı həyat yoldaşı olmaq ilə başlayır. Bundan əlavə effektiv valideynlik təlimlərinə (Pozitiv Valideynlik Proqramı-Triple P) iştirak ilə dünyada elmi əsasları olan təcrübə qazana bilərlər.
- Son vaxtlar insanlar çoxlu neqativlərlə yüklənirlər. Özümüzü neqativlərdən uzaqlaşdırmaq üçün nə etməliyik?
- Neqativ və pozitiv həyatın bir parçasıdır, özümüzü neqativdən uzaqlaşdırmaq, duyğularımızı basdırmaq yerinə neqativ, o cümlədən pozitiv duyğularımızı təcrübə etmək daha vacibidir.
- K. Yunq deyir ki, dəliliyi açıq-aydın bilinən insanlarla müqayisədə on dəfə çox bilinməyən insanlar var. Onlar adi həyatda normal insan kimi görünsə də, əslində çox təhlükəli insanlardır və bir-birləri ilə çox rahat dil tapıb ünsiyyətə girə, cəmiyyət üçün təhlükə törədə bilirlər. Belə insanları necə müəyyən etmək olar?
- Ətrafa zərər verən insanlar el dilində desək, dəliliyi olan insanlar yox, daha çox antisosial şəxsiyyət pozuntusu olan insanlardır. Psixiatriyada buna B qrupu şəxsiyyət deyilirlər. Bunları müəyyən etmək çətindir. Adətən başqalarının həyatı üçün heç bir narahatlıq qayğı hiss etmirlər.
- Belə bir fikir də var ki, biz özümüzü tam dərk eləmədiyimizə görə, bizim şüuraltımız müdafiəsiz qalır və ora kənar psixoloji amillər, infeksiyalar düşür. İnsan nə etməlidir ki, onun şüuraltısına kənar mənfi təsirlər olmasın? Ümumiyyətlə, şüuraltını idarə etmək mümkündürmü?
- Təəssüf ki, şüuraltı kəlməsi dilimizə tam çevrilmir. Türkcədə buna “bilinçdışı” deyirlər. “Bilinçdışı”nı idarə etmək mümkün deyil, daha düzgün ifadə etsək o bizi idarə edir. Özümüzü tam dərk etmək üçün isə terapiya ala bilərik.
Qeyd edək ki, Türkiyədə psixiatriya üzrə uzmanlıq təhsili almış doktor Elmir Təhməzova depressiya və əlaqəli pozuntular, həyəcan-təşviş pozuntuları (panikatak, sosial fobiya), obsessiv-kompulsiv və əlaqəli pozuntular, cinsi terapiya, yuxu və oyanıqlıq pozuntular, travma və əlaqəli pozuntular, yemə pozuntuları, bipolyar pozuntular, şizofreniya kimi xəstəliklərin müayinə və müalicəsi ilə bağlı müraciət etmək olar.
Referans Estetik Mərkəzi
Çağrı Mərkəzi: *0033
Əlaqə nömrəsi: +994 77 371 00 33
Ünvan: M.Araz küç. 105A
- Baş redaktorun Ədliyyə naziri Fərid Əhmədova MÜRACİƏTİ
28 mart 2024 16:01
- İsveçrədən Azərbaycana 105 min manata 4 ədəd qol saatı gətiriblər
28 mart 2024 15:46
- Lifttəmir-in direktoruna şiddətli töhmət verildi
28 mart 2024 15:31
- Hermosonu öpən prezident həbs oluna bilər
28 mart 2024 11:26
- Yaxın günlərdə daha 73 nəfərin adı ictimaiyyətə açıqlanacaq
28 mart 2024 11:05
- 2024-cü ildə bu rektorların səlahiyyət müddəti bitir (SİYAHI)
27 mart 2024 22:27
- Emin Əmrullayevdən daha bir təyinat
27 mart 2024 22:20
- Şəhid bacısı sektor müdiri təyin edildi
27 mart 2024 22:12
- Yüksək rütbəli keçmiş qırğız məmur Bakıda həbs olundu (TƏFƏRRÜAT)
27 mart 2024 12:47
- Küçədə satılan balıq və toyuq məhsulları təhlükəlidirmi? - ARAŞDIRMA - VİDEO
26 mart 2024 10:49
- Şahmar Hüseynova yeni vəzifə verildi
28 mart 21:04
- Bu gün ilk Qədr gecəsidir
28 mart 17:37
- Baş redaktorun Ədliyyə naziri Fərid Əhmədova MÜRACİƏTİ
28 mart 15:56
- İsveçrədən Azərbaycana 105 min manata 4 ədəd qol saatı gətiriblər
28 mart 15:46
- Prezident bu qanuna dəyişiklik etdi
28 mart 15:39
- Lifttəmir-in direktoruna şiddətli töhmət verildi
28 mart 15:31
- Azneft-in baş direktoru da vəzifəsindən azad edildi - Yeni təyinat
28 mart 15:23
- Məşhur Azərbaycan filmlərində heyvanlara aktyorlardan çox qonorar verilirmiş
28 mart 11:31
- Hermosonu öpən prezident həbs oluna bilər
28 mart 11:26
- DTX sıralarında 7 Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı xidmət edir
28 mart 11:13
- Yaxın günlərdə daha 73 nəfərin adı ictimaiyyətə açıqlanacaq
28 mart 11:05
- 2024-cü ildə bu rektorların səlahiyyət müddəti bitir (SİYAHI)
27 mart 22:27
- Emin Əmrullayevdən daha bir təyinat
27 mart 22:20
- Şəhid bacısı sektor müdiri təyin edildi
27 mart 22:12
- Namiq Abbasov vəfat etdi
27 mart 22:05
- Nazir Kamran Əliyevi təqaüdə göndərdi
27 mart 17:37
- BMU-ya yeni prorektor təyin olunub
27 mart 17:29
- Yüksək rütbəli keçmiş qırğız məmur Bakıda həbs olundu (TƏFƏRRÜAT)
27 mart 12:47
- Ərdoğan Ağ Evdə ilk dəfə Baydenlə görüşəcək
27 mart 12:27
- 7 günlük Novruz tətili başa çatdı
27 mart 08:37
- Biləsuvarda qadın qətlə yetirildi - Əri polisə təslim oldu+Yenilənib
26 mart 21:05
- Üç aydır ictimaiyyət qarşısına çıxmır
26 mart 20:32
- Küçədə satılan balıq və toyuq məhsulları təhlükəlidirmi? - ARAŞDIRMA - VİDEO
26 mart 10:49
- Sabahdan Azərbaycanda tətil başa çatır
26 mart 10:10
- Həkim əllərin titrəməsinin səbəblərindən danışdı
26 mart 10:05
- Sümbülə Əliyeva həbs edildi
26 mart 09:56
- Banan adı ilə aldığımız meyvə AFRİKA KARTOFU imiş - Diqqət!
25 mart 23:09
- Azərbaycan - Bolqarıstan oyununda qalib müəyyənləşmədi
25 mart 22:41
- 3 uşaq anası azərbaycanlı həkimin əlində öldü - FOTOLAR
25 mart 21:20
- Prezident və xanımına qarşı sui-qəsd cəhdinin detalları 28 il sonra açıqlandı - Əl-Qaidə-nin planı
25 mart 16:06