“Bu insanlarda intihar riski daha yüksəkdir” - Uzman doktor Elmir Təhməzov

“Referans Medical Group”un psixiatr-psixoterapevti, uzman doktor Elmir Təhməzov “Qafqazinfo”nun suallarını cavablandırıb.
- Hazırda insalar arasında psixoloqa müraciət edənlərə tez-tez rast gəlinir. Amma nədənsə psixiatra müraciət edənlər azdır. Bunun səbəbi nədir?
- Doğrudur hazırda insanlar psixoloqa daha çox müraciət edirlər. Təəssüf ki, aramızda hələ də psixiatra “dəli həkimi” deyən insanlar var. İnsanlarımız bilməlidir ki, dəlilik daha çox fəlsəfi qavramdır. Psixiatriyada buna psixoz “həqiqəti dəyərləndirmə gücünün itirilməsi” deyirlər və bu bir xəstəlikdir. Dərmanlar ilə müalicə olunur.
- Son vaxtlar yenə də intihar halları artıb. Əvvəllər sosial problemləri olanlar daha çox intihar edirdisə, hazırda sosial baxımdan kifayət qədər təmin olunmuş, cəmiyyətdə müəyyən mövqeyi olan şəxslərin də intiharlarının şahidi oluruq. Məsələn, tanınmış həkimlər, məktəb direktorları, biznesmenlər də intihar edirlər. Belə şəxsləri intihara aparıb çıxaran səbəb nədir?
- İntihar çoxfaktorlu məsələdir. Bir insana “konkret bir problemə görə intihar etdi” demək doğru deyil. Müharibə dövründə intihar azalsa da, postmüharibə dövründə, xüsusilə qazilər arasında artır. İntihar qarşısı alına bilən bir vəziyyətdir, amma kiminsə konkret bu səbəbdən intihar etdiyini demək çətindir. Bunu dəqiq formada psixoloji autopsiya etdikdən sonra demək olar. Ancaq travma sonrası stres pozuntusundan, depressiyadan əziyyət çəkən insanların digərlərinə nisbətən intihar riski dəfələrlə yüksəkdir.
- Hazırda insanlar arasında ən çox hansı psixi pozuntularla rast gəlinir?
- Hazırda insanlar arasında psixi pozuntuların sayı çox böyük sürətlə artmaqdadır. Bu xəstəliklərin başında isə depressiya gəlir.
- İnsanlar bəzən müəyyən psixoloji problemlərlə qarşılaşırlar. Necə müəyyən etmək olar ki, bu problemlə bağlı psixoloqa, yoxsa psixiatra müraciət olunmalıdır?
- Bir problemə psixi xəstəlik demək üçün, şəxsin həyat fəaliyyəti və funksionallığı mütləq pozulmalıdır. İstər psixiatr, istər psixoloq psixoloji dəstək verə bilər. Psixoloqlardan fərqli olaraq psixiatraların həm də dərman ilə müalicə etmək haqları vardır.
- Uşaqları stressdən, depressiyadan qorumaq üçün valideynlər nə etməlidirlər? Hansı yaş dövrü bu baxımdan onlar üçün təhlükəli hesab oluna bilər?
- Uşaqları stressdən qorumaq tam mümkün deyil, ancaq uşaq kontrollu stressə məruz qalmalıdır. 0-6 yaş arası uşağın psixi inkişafı üçün çox önəmli dövrdür. Psixi sağlam uşaq böyütməyin ilk şərti yaxsı həyat yoldaşı olmaq ilə başlayır. Bundan əlavə effektiv valideynlik təlimlərinə (Pozitiv Valideynlik Proqramı-Triple P) iştirak ilə dünyada elmi əsasları olan təcrübə qazana bilərlər.
- Son vaxtlar insanlar çoxlu neqativlərlə yüklənirlər. Özümüzü neqativlərdən uzaqlaşdırmaq üçün nə etməliyik?
- Neqativ və pozitiv həyatın bir parçasıdır, özümüzü neqativdən uzaqlaşdırmaq, duyğularımızı basdırmaq yerinə neqativ, o cümlədən pozitiv duyğularımızı təcrübə etmək daha vacibidir.
- K. Yunq deyir ki, dəliliyi açıq-aydın bilinən insanlarla müqayisədə on dəfə çox bilinməyən insanlar var. Onlar adi həyatda normal insan kimi görünsə də, əslində çox təhlükəli insanlardır və bir-birləri ilə çox rahat dil tapıb ünsiyyətə girə, cəmiyyət üçün təhlükə törədə bilirlər. Belə insanları necə müəyyən etmək olar?
- Ətrafa zərər verən insanlar el dilində desək, dəliliyi olan insanlar yox, daha çox antisosial şəxsiyyət pozuntusu olan insanlardır. Psixiatriyada buna B qrupu şəxsiyyət deyilirlər. Bunları müəyyən etmək çətindir. Adətən başqalarının həyatı üçün heç bir narahatlıq qayğı hiss etmirlər.
- Belə bir fikir də var ki, biz özümüzü tam dərk eləmədiyimizə görə, bizim şüuraltımız müdafiəsiz qalır və ora kənar psixoloji amillər, infeksiyalar düşür. İnsan nə etməlidir ki, onun şüuraltısına kənar mənfi təsirlər olmasın? Ümumiyyətlə, şüuraltını idarə etmək mümkündürmü?
- Təəssüf ki, şüuraltı kəlməsi dilimizə tam çevrilmir. Türkcədə buna “bilinçdışı” deyirlər. “Bilinçdışı”nı idarə etmək mümkün deyil, daha düzgün ifadə etsək o bizi idarə edir. Özümüzü tam dərk etmək üçün isə terapiya ala bilərik.
Qeyd edək ki, Türkiyədə psixiatriya üzrə uzmanlıq təhsili almış doktor Elmir Təhməzova depressiya və əlaqəli pozuntular, həyəcan-təşviş pozuntuları (panikatak, sosial fobiya), obsessiv-kompulsiv və əlaqəli pozuntular, cinsi terapiya, yuxu və oyanıqlıq pozuntular, travma və əlaqəli pozuntular, yemə pozuntuları, bipolyar pozuntular, şizofreniya kimi xəstəliklərin müayinə və müalicəsi ilə bağlı müraciət etmək olar.
Referans Estetik Mərkəzi
Çağrı Mərkəzi: *0033
Əlaqə nömrəsi: +994 77 371 00 33
Ünvan: M.Araz küç. 105A
- Deputatın oğlu dayısı oğlunun külli miqdarda pulunu mənimsəyib? - ŞİKAYƏT
16 aprel 2025 12:15
- Azərbaycanda tələbə özünü güllələdi - FOTO
15 aprel 2025 23:21
- Akademik Zərifə xanım Əliyeva – elmi və ictimai fəaliyyətin işığında
15 aprel 2025 11:06
- Saxta generala - 8 il 6 ay həbs verildi
14 aprel 2025 15:27
- Prezident qəbul keçirdi - Fotolar - Yenilə
14 aprel 2025 12:29
- Ürəyi xəstə olanlar yeməməlidir – Həkim
13 aprel 2025 23:52
- Ölkəmizdə ailə modeli dəyişdirilməli və 3 uşaqlı ailə modelinə keçmək lazımdır
13 aprel 2025 12:07
- Mehriban Əliyeva qızı ilə Antalyada panel iclasında - Fotolar
12 aprel 2025 20:23
- Hamımız türk ola-ola, niyə başqa dillərdə – ingilis və rus dillərində danışırıq?
12 aprel 2025 14:12
- Mikayıl İsmayılovun oğlu atalıq testindən keçməkdən növbəti dəfə yayındı – ALİMENTİ DƏ ÖDƏMİR
11 aprel 2025 13:47
- Дрессировщик обезьян - помощнице: Дай по башке ему !
21 aprel 16:54
- 5 nəfər Ədalət Partiyasının sədri olmaq istəyir
21 aprel 16:21
- Onun vəfatı xəbərini dərin sarsıntı hissi ilə qarşıladıq - Prezident
21 aprel 16:12
- İran Prezidenti aprelin 28-də Azərbaycana səfər edəcək
18 aprel 15:37
- Prezidentlərin təkbətək görüşü başladı
16 aprel 13:01
- Mehdiyevlə bağlı YENİ XƏBƏR - AMEA-da yeyintilər və...
16 aprel 12:22
- Deputatın oğlu dayısı oğlunun külli miqdarda pulunu mənimsəyib? - ŞİKAYƏT
16 aprel 12:15
- Mehriban Əliyeva 1 saylı körpələr evində və 1 saylı uşaq evi sosial xidmət müəssisəsində oldu - FOTO
15 aprel 23:38
- Azərbaycanda tələbə özünü güllələdi - FOTO
15 aprel 23:21
- Məmməd Musayev yola salındı
15 aprel 23:05
- Sloveniyanın XİN rəhbəri Bakıya gəlir
15 aprel 13:21
- Gürcüstan prezidenti bu gün Azərbaycana gələcək
15 aprel 12:05
- Yoxlasaq diplomların yarısı saxta ÇIXACAQ: Niyə hər şeyi cəmiyyətin boynuna yıxırsız? - GƏRGİN DEBAT
15 aprel 11:44
- Akademik Zərifə xanım Əliyeva – elmi və ictimai fəaliyyətin işığında
15 aprel 11:04
- Deputat Azər Allahverənovun növbəti vətəndaş qəbulu Zabrat qəsəbəsində keçirilib
14 aprel 16:36
- İlham Əliyev Faiq Həsənovu təbrik etdi
14 aprel 15:58
- Saxta generala - 8 il 6 ay həbs verildi
14 aprel 15:27
- Leysan, dolu, qar - Sabahın havası
14 aprel 14:39
- 72 yaşında bu qədər sərvətə sahibdir
14 aprel 13:43
- Prezident qəbul keçirdi - Fotolar - Yenilə
14 aprel 12:29
- Stalinin DNT-si: alimlər onun şifrəsini açdıqdan sonra nələr bəlli olub?
14 aprel 00:01
- Ürəyi xəstə olanlar yeməməlidir – Həkim
13 aprel 23:52
- 1990-cı ildə AXC və Ter-Petrosyan Riqada Qarabağla bağlı nələri müzakirə edib? – FOTOXRONİKA
13 aprel 23:24
- ŞOK : Uçan naməlum obyekt 23 sovet əsgərini DAŞA ÇEVİRİB
13 aprel 23:01
- Rusiya onun sədaqətini danışır - Başqırdların Haçikosu
13 aprel 22:42
- Türkiyəni silkələyən qətllə bağlı ŞOK: Sabah 15 nəfər... - FOTO
13 aprel 20:31
- Türkcəni gah öyrənirsən, gah unudursan... - Ərdoğan Kosovo prezidentinə
13 aprel 20:10
- Dünyanın ən şirin canlısı Xəzərdə yaşayır: İqlim dəyişikliyinə görə yox ola bilər
13 aprel 15:47
- Bu dəmir yolu bizə milyardlar gətirəcək - Paşinyan Zəngəzur dəhlizindən danışdı
13 aprel 14:33
- Əş-Şaraa türkmən generalı yüksək hərbi vəzifəyə təyin etdi
13 aprel 14:24