Rəisin sirri-Putin ona niyə Rüstəm deyir?
Şaymiyev üçün prezidentlik onun siyasi irsinin simvollarından biri idi, Minnixanov üçün isə...
Dekabrın sonunda Tatarıstan Dövlət Şurası respublika prezidenti vəzifəsinə yeni ad – “Tatarıstan Respublikasının başçısı – Rəis” təklif ediblər. Bu hadisənin əhəmiyyətini anlamaq üçün respublikada prezident üsul-idarəsinin yaranması tarixi və siyasi kontekstini xatırlamaq lazımdır.
1991-ci ildə Boris Yeltsin Kazanda səfərdə olarkən tatarlara belə demişdi: “Uda bildiyiniz qədər suverenliyi götürün”. O vaxta qədər, digər milli bölgələr kimi, Tatarıstanda hələ Rusiya Federasiyasından müstəqil kvazi-dövlətlərin formal əlamətləri yox idi. Lakin tezliklə onlar meydana çıxdı: öz qanunverici orqanları, xarici dövlətlərlə müstəqil münasibətlər qurmaq hüququ və s. Təbii ki, hər bir belə suveren quruma öz prezidenti rəhbərlik edirdi. 1991-ci ilin avqust çevrilişi günlərində Mintimer Şaymiyev əhalini sakitləşdirdi: Rusiyanın öz prezidenti var, Tatarıstanın öz prezidenti...
2000-ci illərin əvvəllərində Rusiya Federasiyasının Konstitusiyasında hələ də " suveren dövlətlər" kimi qeyd olunan milli regionlar tədricən mərkəzə tam inteqrasiya olundular, amma onlar hələ də prezident olaraq qalırdılar.
2010-cu ilin avqustunda Çeçenistan prezidenti Ramzan Kadırov Rusiyada yalnız bir nəfərin prezident adlandırılmaq hüququ olduğunu deyərək, regional rəhbərlərin statusunun dəyişdirilməsini təklif etdi. Həmin ilin dekabrında Dövlət Duması və Federasiya Şurası tələsik müvafiq qanunu qəbul etdi. Regionlara qanunvericilikdə dəyişiklik etmək üçün 2015-ci ilin yanvarınadək “keçid dövrü” verildi. Respublikanın keçmiş prezidenti Mintimer Şaymiyev Vladimir Putini respublika üçün istisna etməyə inandırmağa çalışdılar. Görüşlərtin birində isə Putinə Tatarıstan prezidentinin adının dəyişdirilməsinə münasibəti soruşuldu. Putin cavab verdi ki, bu, respublika əhalisinin işidir, özü qərar verməlidir. Putinin açıqlaması Tatarıstan üçün “keçid dövrünü” daha 7 il uzatdı.
Kazan vəziyyətdən çıxmaq üçün başqa variantları da nəzərdən keçirdi. Hətta 2014-cü ildə yeni seçilmiş respublika parlamentinin buraxılması da ciddi şəkildə müzakirə edilirdi. Çünki formal olaraq qanunları yalnız regional deputatlar dəyişə bilərdi: parlament yoxdursa, qanun da yoxdur. Yenisi seçilənə qədər, işə başlayana qədər, mübahisə edənə qədər vaxt keçəcək.
Bəzilərinə bu prezident adı israrı qəribə görünə bilər. Doğrudanmı, vəzifənin adı Kazan üçün qədər önəmlidir? Tatarıstan rəhbərliyi federal Mərkəzə və şəxsən Putinə həmişə sadiq olub. Sabiq prezident Mintamir Şaymiyev üçün prezidentlik onun siyasi irsinin simvollarından biri idi. O, özünü tatar xalqının tarixində tatarların dövlətçiliyini çox daralmış formada da olsa, dirçəltmiş ilk şəxsiyyət kimi görürdü.
Amma hazırkı rəhbər Rüstəm Minnixanov üçün vəziyyət başqadır. Bundan əlavə, 2014-cü ildə Minnixanovun Rusiya elitası daxilində mövqeyi kəskin şəkildə gücləndi. O, fevral-mart aylarının dramatik günlərində Krıma təxminən beş dəfə gəldi - Krım tatar icmasını "Rusiyanı qəbul etməyə" inandırmağa çalışdı. Bu missiyasına görə Aleksandr Nevski ordeni də aldı. O vaxtdan bəri Putin dəfələrlə onu Rusiyanın regional liderləri arasından açıq şəkildə fərqləndirib. Məsələn, o, Minnixanova Rüstəm adı ilə müraciət edir. Minnixanov indi bəzi regional liderlərdən fərqli olaraq Qərb sanksiyalarından kənardadır. O, “Rusiya-İslam Dünyası” qrupuna rəhbərlik edir. Çox güman ki, sanksiyalar Minnixanova o səbəbdən şamil edilmir ki, o, diplomatik kommunikasiya kanalı rolunu oynayır. İndi Minnixanovun statusu hakimiyyət daxilində o qədər möhkəmdir ki, vəzifəsinin adı artıq xüsusi rol oynamır. Bununla belə, Minnixanov dəfələrlə ictimaiyyətə xatırladıb ki, Rusiya Federasiyasının Konstitusiyası regional hakimiyyət orqanlarını müstəqil formalaşdırmaq və adlandırmaq hüququnu birbaşa müəyyən edir.
Qanunla icazə verilən müddət demək olar ki, başa çatdıqda, Tatarıstan orijinal addım atmaq qərarına gəldi: Minnixanov 2020-ci ildə yenidən prezident seçildi, ona görə də o, 2025-ci ildə səlahiyyət müddətinin sonuna qədər belə qalacaq. Regionun yeni rəhbəri isə rəis adlanacaq. 1920-ci ildə Tatarıstan Xalq Komissarları Sovetinin ilk sədri Səid-Qəliyev rəsmi olaraq Tatar Respublikasının sədri (rəisi) adlanırdı.
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 2024 11:47
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 2024 11:07
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 2024 22:43
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 2024 08:45
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 2024 12:48
- Gündüz Əliyevin adına bağlı BUTA əməliyyatının gizlinləri...
21 aprel 2024 18:53
- İndi çiyələk yeməyin, zəhərlidir - Ekspertdən xəbərdarlıq
20 aprel 2024 20:31
- Əliyevlə Putin Moskvada görüşəcək
19 aprel 2024 20:22
- Başçının istəyi baş tutsaydı, Sumqayıtı kimin idarə edəcəyi də, müəmma olaraq qalırmış
18 aprel 2024 12:08
- Üçüncü dünya müharibəsi İrana görə başlayacaq… İmam Əlini gördüm –İran Şahının 1973-cü ildə verdiyi MÜSAHİBƏ
14 aprel 2024 17:25
- Azərbaycanın biznes ictimaiyyəti Sahibkarlar Günü-nü qeyd etdi
26 aprel 12:24
- İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş - Yenilənib
26 aprel 11:50
- İlham Əliyev həmkarına Qarabağ atı hədiyyə etdi - Fotolar
25 aprel 21:20
- Elmira Süleymanova vəfat etdi
25 aprel 14:50
- Məhkəmə Rauf Nağıyevin vəzifəsinə bərpası ilə bağlı qərar verdi- ÖZƏL
25 aprel 14:30
- Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
25 aprel 13:05
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 11:35
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 11:07
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31