20 yanvarda Bakıya ordu yeridən Qorbaçovu dəstəklədik – Tetçer 33 il

Otuz üç il əvvəl Azəraycanda sovet ordusu tərəfindən törədilmiş hərbi cinayət xalqımızın yaddaşında öz ağır izini saxlayır.
1990-cı ilin 20 yanvarında Bakıya soxulan ordu hissələri dinc sakinlərə vəhşicəsinə divan tutdu. İçində uşaq, qadın, qoca olan yüzlərlə adam öldürüldü, minlərlə şəxs yaralandı. SSRİ hakimiyyətinin ən qara səhifələrindən olan Bakı qırğını Azərbaycanın azadlıq mübarizəsini və Qarabağ harayını susdurmaq üçün təşkil edilmişdi.
Bu faciə dünyada böyük rezonans doğursa da böyük dövlətlərin əcaib bir sükutu ilə müşayiət olundu. ABŞ, Britaniya, Fransa, Almaniya, İtaliya və digər dövlətlər SSRİ-nin öz vətəndaşlarına qarşı əl atdığı bu cinayətə göz yummağa üstünlük verdilər.
İndi həmin dövrün sənədlərini oxuduqca bu ölkələrin ikili standartlara söykənən mövqeyinin bir daha şahidi olursan.
Bu baxımdan Britaniyanın o zamanı baş naziri Marqaret Tetçerin 20 yanvar Bakı qırğını ilə bağlı etirafları maraq doğurur.
Qərb ölkələri o zaman sovet islahatçı lideri kimi təqdim etdiyi M.Qorbaçovu SSRİ-dəki yenidənqurma siyasətinin baş tutacağına ümid edirdi.
Azpost.info Britaniyanın o vaxt baş naziri postunu tutan Marqaret Tetçerin Fondundakı sənədləri araşdırarkən onun Bakı faciəsi ilə bağlı 1990-cı ildə ayrı-ayrı vaxtlarda verdiyi müsahibələrini tapıb.
Tetçer bu açıqlamalarında Azərbaycanda baş verən qırğına “anlayışla” yanaşdıqlarını deyir.
Baş nazir faciəyə İlk münasibətini yanvar qırğınından 4 gün sonra –24 yanvar 1990-cı ildə “Wall Street Journal”-a müsahibəsində bildirib.
SSRİ rəhbərinin yürütdüyü siyasəti dəstəklədiyini bildirən Tetçer deyir ki, “lap əvvəldən onun tamam fərqli bir adam olduğunu” başa düşüb. Bununla Tetçer M.Qorbaçovla 1984-cü ildəki görüşünə işarə vurub.
Daha sonra Tetçer Azərbaycana sovet ordusunun yeridilməsi ilə bağlı M.Qorbaçovun addımını şərh edir.
Baş nazir bildirir ki, guya Azərbaycanda ermənilərlə azərbaycanlılar arasında başlanmış vətəndaş müharibəsi Mixail Qorbaçovu bu addımı atmağa vadar edib: “Azərbaycanlılarla ermənilər arasında vətəndaş müharibəsi sovet ordusunu yeritməyə səbəb olub. Çünki günahsız adamlar zərər çəkirdilər. Heç kim – nə ABŞ prezidenti Buş, nə mən, nə də Fransa prezidenti Mitteran buna görə Qorbaçova etiraz etmədik. Biz bu addımın vacibliyini başa düşürdük”.
Tetçer 23 mart 1990-cı ildə “Der Spiegel” qəzetinə verdiyi müsahibəsində ikili standartların açıq təzahürünə rast gəlirik. Tetçer bu dəfə Pribaltika ölkələrinin SSRİ tərkibindən çıxmaqla bağlı apardığı siyasətinə açıq dəstək verir.
Jurnalistin “Rus tankları Litvaya daxil olsa bunu SSRİ-nin daxili işi hesab edəcəksiniz, yoxsa Britaniya etiraz edəcək?” sualına Tetçerin cavabı maraqlıdır.
Britaniyanın Baş naziri bu dəfə deyir ki, onlar Qorbaçova məsələnin güc yolu ilə həllinin mümkünsüzlüyünü bildiriblər: “Qorbaçov da bizə dedi ki, məsələni güc yolu ilə həll etmək olmaz. Azərbaycana gəlincə, orada vəziyyət vətəndaş müharibəsi həddində idi. Başa düşürsünüz, belə vəziyyətdə ordu hərəkət edirsə hər hansı tənqiddən danışmaq olmaz. Ordunun orda elədikərini heç birimiz tənqid etmədik. Çünki biz bunu başa düşürdük”.
Tetçer bildirir ki, Pribaltika ilə bağlı məsələdə faktlar vacibdir: “Burada məsələ Konstitutsiya ilə həllini tapmalıdır. Biz heç vaxt Litvanın SSRİ tərkibində olmasını tanımamışıq”.
Baş nazir bildirir ki, qarşınızda əgər böyük praktik problem durursa bu zaman sadə suallar verib onun həllinə nail olmaq olmaz. Bəzən sadə suallara verilən cavablar vəziyyəti daha da kəskinləşdirir.
Baş nazir 20 yanvarla bağlı qırğına 1990-cı ilin aprelin 3-də “Hindustan Times”-ə verdiyi müsahibəsində də toxunub.
Jurnalist Pribaltikanın taleyi ilə bağlı Tetçerə “Litvanın müstəqilliyinə qarşı SSRİ zor tətbiq edərsə bu SSRİ-yə edilən yardımlara və texnologiya dəstəyinə təsir edəcək?” sualnı verir.
Britaniya baş naziri bildirir ki, hər suala baş vermiş vəziyətə uyğun cavab vermək lazımdır: “Məsələn, Azərbaycan və Ermənistan arasında problemlər var idi. Bir mərhələdə belə görünürdü ki, elə bil bu artıq vətəndaş müharibəsinə çevriləcək. Ora ordu göndəriləndə heç kim şikayətlənmədi. Çünki vəziyyət belə yaranmışdı. Bunu biz hamımız anlayışla qarşıladıq”.
Bu müsahibədə diqqəti əsas məqam kimi 1990-cı illərdə Azərbaycanın apardığı azadlıq mübarizəsinin beynəlxalq əks-sədasının hansı meyarlardan asılı olması faktı çəkir. Digər tərəfdən, Tetçerin Azərbaycan və Qarabağla bağlı tam məlumatlı olmadığı sezilir.
Bir maraqlı məqam da var: Qərb Azərbaycanda baş verənləri SSRİ-nin “daxili işi” saysa da, Pribaltika məsələsində tam fərqli yanaşma sərgiləyir.
Azərbaycan belə mürəkkəb beynəlxalq münasibətlərin içində keçərək müstəqil dövlət kimi formalaşa bilib.
Tetçer 2-3 ildən sonra Bakıya səfər edərək Britaniya üçün Azərbaycan neftini istəməyə gəlmişdi. O zaman artıq SSRİ dağılmışdı, Qərbin “islahatçı” ulduzu M.Qorbaçov isə pitsa reklamında çəkilirdi.
Qovğalardan keçən Azərbaycan yeni ulduz kimi parlmağa başlayırdı.
Xaqani Səfəroğlu, Azpost.info
- Nəcməddin Sadıkovun yaxın adamı ....
23 yanvar 2023 14:51
- Gicgaha dəyən son güllə, uğursuz ailə həyatı, ataya verilən söz
22 yanvar 2023 20:42
- Mehriban xanımın 1-ci vitse-prezident olması Vasif Talıbovu dəli etmişdi
21 yanvar 2023 23:09
- Şeyxə hökumət qurmağı təklif edən, AXC-ni aldadan sovet rəhbəri
21 yanvar 2023 00:53
- 33 il əvvəl, bu gün, Bakı...
19 yanvar 2023 15:28
- Səddam Hüseyn mənə dedi ki, yalnız Heydər Əliyevi tanıyıram
18 yanvar 2023 22:47
- Bakıya qayıtsam, xəstə müxalifətə qoşulmayacam...
18 yanvar 2023 10:57
- Yaşayış yeri barədə polisi məlumat verməyənləri hansı aqibət gözləyir?
17 yanvar 2023 13:29
- Anar qarşımda ağlayıb dedi ki…
17 yanvar 2023 11:30
- Əyləş, Ermənistan, yenə də "iki" - indi də statistikaya görə
16 yanvar 2023 22:12
- İranlı diplomatlar Bakıdakı səfirlikdən belə qaçdılar - VİDEO
27 yanvar 15:24
- Keçmiş baş mama-ginekoloq TƏBİB-də şöbə müdiri oldu
27 yanvar 14:43
- Prezident səfirlikdəki hadisəni terror adlandırdı
27 yanvar 14:30
- Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə silahlı hücum, ölən var - Video
27 yanvar 12:30
- Bu gündən məktəblərdə qış tətilidir
27 yanvar 08:56
- Aydın Caniyev həbs olundu
26 yanvar 20:29
- İlham Əliyev Fransa səfirinin etimadnaməsini qəbul etdi - Fotolar
26 yanvar 15:54
- Talıbovların təkcə bu ölkədə 270 milyonluq mülkü var
26 yanvar 15:47
- General Vəzir Həsənov saxlanıldı (FOTO)
26 yanvar 13:52
- Zakir Fərəcovun “dağılan tifağı”: Eldar Həsənovun biznes şəriki çıxılmaz..
26 yanvar 12:09
- Seymur Talıbovla Röya Ayxan BDU-ya necə qəbul olunub? - DİM açıqladı
26 yanvar 11:17
- Gömrük Komitəsində xüsusi əməliyyat keçirilir - Yenilənir
26 yanvar 11:11
- Qisası alınan “Daşaltı əməliyyatı”ndan 31 il keçir
26 yanvar 09:05
- Homoseksuallıq cinayət deyil - Papa
25 yanvar 22:41
- “Duşla seyfi sulayırdım ki, içindəki pullar yanmasın” - Bakıda film kimi..
25 yanvar 16:45
- General bu sahədə monopoliya yaradır
25 yanvar 14:56
- Vidadi Zeynalov uzun fasilədən sonra danışdı - sensasion müsahibə
25 yanvar 12:47
- Tövlədən tapılan rəsm əsərinə 3 milyon dollar qiymət qoyuldu – FOTO
25 yanvar 12:38
- Eldar Mahmudov 6 min manata yaxın pensiya alır
25 yanvar 12:11
- XİN-də Azərbaycan dilini bilən adam yoxdur
25 yanvar 08:53
- Bakıda kollecdə dava - sən müəllim yox, mal otaransan
24 yanvar 17:50
- 13 il doğmayan qadın ÜÇƏM doğdu... - Foto
24 yanvar 16:38
- Mədət Quliyevin anası ZAMBAQ xanım öldü
24 yanvar 16:30
- Cahangir Əsgərov vəzifəsindən kənarlaşdırılıb - Şirkəti kim idarə edir?
24 yanvar 14:50
- Yararsız öskürək siropundan 300-ə yaxın insan öldü, çoxu uşaqlardır
24 yanvar 09:39
- Generalın oğlu məhkəməyə verildi, ölkədən çıxışına stop qoyula bilər
23 yanvar 23:07
- Vaqif Axundovun polkovnik bacısı oğlu hansı şərtlə azadlığa buraxılıb?
23 yanvar 22:18
- Türkmənistan prezidenti atası və ailəsinə toxunulmazlıq hüququ verdi
23 yanvar 17:13
- Nəcməddin Sadıkovun yaxın adamı ....
23 yanvar 14:51
- Bakı metrosunda faciəvi hadisə - MAŞİNİST sükan arxasında ÖLDÜ
23 yanvar 11:15