Novruz Bayramı, Şıxəli Qurbanovun müəmmalı ölümü...
Günün sitatı19 mart 2023 20:01

Azərbaycanın görkəmli yazıçısı, dramaturqu, şairi, filosof alimi, dövlət və ictimai xadimi Şıxəli Qurbanov (1925-1967) Bakıda doğulub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra Böyük Vətən müharibəsində iştirak edib. 1950-ci ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunu bitirib. “A.S.Puşkin və Azərbaycan poeziyası” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edib. 1958-1963-cü illərdə “Rəis məşğuldur”, “Birdən belə olmaz” adlı satirik əsərləri Musiqili Komediya Teatrında səhnəyə qoyulub. “Sənsiz” tamaşası isə ölümündən az sonra – 1967-ci ilin iyunun 2-də tamaşaya qoyulub. Bu əsər Stalinizmin qurbanlarına həsr edilmişdi.
Ş. Qurbanov 1954-1955-ci illərdə Azərbaycan KP Bakı Şəhər Komitəsinin təbliğat və təşviqat şöbəsinin müdiri, 1955-1957-ci illərdə 26 Bakı Komissarları rayonunun və Voroşilov rayon Partiya Komitəsinin Birinci katibi vəzifəsində işləyib. 26 mart 1957 - 24 may 1967-ci illərdə Azərbaycan KP MK-nın təbliğat və təşviqat şöbəsinin müdiri olub. Eyni zamanda o, 1966-1967-ci illərdə Azərbaycan KP MK-nın katibi və Büro üzvü olub.

Ş.Qurbanov bu vəzifələrdə işlədiyi dövrdə özünü millətini, vətənini, onun tarixini sevib dəyərləndirən şəxs kimi təsdiq edib. Onun ciddi səyi ilə 1950-ci illərdə Azərbaycan Mətbuatının banisi Həsən bəy Zərdabinin unudulmuş məzarı axtarılıb tapılıb və Fəxri Xiyabanda yenidən dəfn edilib.
Ş.Qurbanov MK katibi vəzifəsində olarkən 1967-ci ildə yaradıcı gənclər üçün “Ulduz” jurnalı çap edildi, bundan əvvəl 1966-cı ildə isə İranda yaşayan böyük şair Şəhriyarın “Heydərbabaya salam” poeması Bakıda çap olundu.

Ş.Qurbanov 1960-cı illərdə Azərbaycanın milli ruhlu ziyalıları ilə sıx əlaqə saxlayır, onlara dəstək olmağa çalışırdı.
Siyasi fəaliyyətinə görə 1960-cı illərin sonlarında həbs edilmiş Rafiq Turabxanoğlu xatirələrində yazır ki, biz bir neçə Azərbaycan millətçi və ziyalıları ilə birlikdə tez-tez onunla görüşür, Azərbaycandakı vəziyyətlə bağlı fikir mübadiləsi edirdik. (O, bu ziyalılardan Nigar Rəfibəylinin və Əzizə Cəfərzadənin adını qeyd edir).
1967-ci ilin martından isə Ş.Qurbanovun xüsusi fəallığı ilə Azərbaycanda bolşeviklərin 1920-ci illərdə rəsmi olaraq qadağan etdiyi Novruz bayramı keçirildi. 1967-ci ilin 20 martında Bakıdakı Qız Qalası ətrafında keçirilən bu möhtəşəm Novruz bayramı Moskvadakı Sovet rəhbərliyini narahat etdi. Ş. Qurbanovu Moskvaya dəvət edib, izahat verməsini tələb etdilər. O, yazdığı 22 səhifəlik izahatda Novruz bayramının dinlə heç bir əlaqəsi olmadığını sübut etdi.
Bu hadisədən sonra Ş.Qurbanova qarşı üç dəfə qəsd edilsə də, o, sağ qaldı. 1967-ci ilin mayın 24-də sui-qəsd olaraq, dişini müalicə edən həkim tərəfindən vurulan iynə (bu iynə öldürücü sianid turşusu imiş) onun həyatına son qoydu.
Ş.Qurbanovun həyat yoldaşı Xavər xanım qeyd edir ki, o, Azərbaycan KP MK-nın 1967-ci ilin iyununda keçiriləcək növbədənkənar plenumunda Birinci katib seçilməli idi. Lakin buna imkan verilmədi. Ş.Qurbanov Fəxri Xiyabanda dəfn edildi.
Ş. Qurbanovun ölümündən sonra xanımı Xavər Qurbanova Moskvaya gedib şikayət edir. SSRİ Prokurorluğundan gələnlər isə həqiqəti üzə çıxarmırlar. Qəzetdə isə Ş.Qurbanovun “anafilaktik şok”dan ölməsi ilə bağlı dörd nəfər mütəxəssisin imzası ilə məlumat dərc edilmişdi.
Ş.Qurbanovun dəfnində çoxlu sayda insan iştirak edirdi.
Bu hadisədən bir il sonra – 1968-ci ildə Bakıda Azərbaycan Dövlət Universiteti tələbələrinin keçirmək istədikləri kütləvi Novruz bayramını dövlətin göstərişi ilə milislər dağıdır, yandırılmış tonqalı isə yanğınsöndürənlər söndürürlər. Tələbələrlə qarşıdurmada milislər də yaralanır. Həbs edilən tələbələri isə Vəli Axundovun göstərişi ilə azad edirlər.
Qeyd edək ki, sonrakı illərdə də tələbələr, ziyalılar hər Novruz bayramında Şıxəli Qurbanovun məzarını ziyarətə gəlirdilər. Xalq şairi B.Vahabzadə, alim X.Məmmədov da bura gələnlər arasında olardı.
Şıxəli Qurbanov bütün varlığı ilə milli ruha, milli tarixə bağlı bir şəxsiyyət idi. Ana xətti ilə Bakının Novxanı torpağına bağlı olan Ş.Qurbanovun yazdığı bir şeirin misraları buradakı məzarlıqda uyuyan, 1918-ci ildə Nuru Paşanın başçılığı ilə Qafqaz İslam Ordusunun sıralarında Bakının və Azərbaycanın çoxlu sayda bölgələrini düşmənlərdən azad edən qəhrəman Türk əsgərinin məzar daşına həkk edilib:
Eşidib fəryadın Azərbaycanın,
Tərəddüd etmədən dada yetişdim.
Xalqımın yolunda keçib canımdan,
Əbədi şöhrətə-şana yetişdim.
Azərbaycan KP MK-nın Katibi və Azərbaycan SSR Ali Sovetinin
deputatı Şıxəli Qurbanovun vəfatı ilə bağlı Azərbaycan KP MK və
Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin tədbirləri haqqında qərarı
(24 may, 1967-ci il, Protokol №45)
1. Azərbaycan KP MK-nın katibi, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sədri Ş.Q.Qurbanovun dəfninin təşkil edilməsi üçün hökumət komissiyası yaradılsın: Əmirov Ə.D. (sədr), İbrahimov M.İ., Qədirov Ə.M., Tahirova T.Ə., Qaşqay M.Ə., Ələsgərov S.E.
2. Ş.Q.Qurbanov Fəxri Xiyabanda dəfn edilsin.
3. Dəfn xərcləri dövlətin hesabına ödənilsin.
Azərbaycan KP MK-nın Birinci katibi: V. Axundov
Azərbaycan Nazirlər Sovetinin sədri: E. Əlixanov
1967-ci ilin iyunun 2-də Azərbaycan KP MK-nın Bürosu Azərbaycan KP MK katibi Ş. Qurbanovun ölüm səbəbinin öyrənilməsi ilə bağlı qərar qəbul edir və bu işin 1967-ci ilin 17 iyununa qədər yerinə yetirilməsi Ə. D. Əmirova tapşırılır.
1967-ci ilin iyunun 2-də Azərbaycan KP MK-nın və Azərbaycan Nazirlər Sovetinin verdiyi qərarda Ş. Qurbanovun adının əbədiləşdirilməsi qeyd olunurdu:
1) Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrına və Zaqataladakı yeni orta məktəbə onun adı verilsin;
2) Bakı Şəhər Sovetinə Bakının küçələrindən birisinə Ş.Qurbanovun adının verilməsi tapşırılır;
3) Respublika Elmlər Akademiyasının Ədəbiyyat və Dil İnstitutuna Ş.Qurbanovun əsərlərini çapa hazırlamaq, Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Mətbuat Komitəsinə 1968-ci ildə onun elmi, dram və bədii əsərlərindən ibarət olan, 50 çap vərəqi həcmində 2 cildliyi nəşr etmək tapşırılır;
4) Bakı Şəhər İcraiyyə Komitəsinə və Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının Bədii Fonduna 1967-ci ilin sonuna qədər Ş.Qurbanovun məzarı olan ərazini qaydaya salmaq və qəbirüstünü hazırlamaq tapşırılır.
Bu, dövlətin rəsmi qərarı idi və tez bir zamanda yerinə yetirildi.
Belə “aldadıcı” hallar isə Sovet rejimində əvvəldən mövcud idi. Yəni, tanınmış bir şəxs lazım gələndə aradan götürülür, onun adı isə “əbədiləşdirilir”. Əslində bu işin əsası 1934-cü ildə qoyulmuşdu. Sovet dövlətinin tanınmış xadimi S. M. Kirov aradan götürüldü (çünki o, son partiya qurultayında Baş katibliyə seçkidə Stalindən çox səs toplamışdı və bu da Stalini narahat etmişdi) və tezliklə həqiqətin unutdurulması üçün “həkim komissiyası” yaradıldı, adı “əbədiləşdirildi”.
Oxşar xəbərlər
- Roma Papasından İlham Əliyevə təbrik məktubu
5 iyun 2023 23:54
- Bu gün tanınmış rəssam Yusif Mirzənin doğum günüdür
1 iyun 2023 11:01
- Faşizm üzərində qələbədən 78 il keçir
9 may 2023 10:25
- İlham Əliyev əfv sərəncamı imzaladı - Siyahı
8 may 2023 11:33
- Bu gün Ramazan bayramıdır
21 aprel 2023 11:37
- Prezidentdən Ramazan bayramı təbriki
19 aprel 2023 16:52
- Mehriban Əliyeva xristian icmasını təbrik etdi
16 aprel 2023 11:01
- Şərur İsfəndiyara qarşı bir milyonluq dələduzluq...
13 aprel 2023 18:40
- İcra başçısının baş həkim qardaşı vəzifəsindən azad edildi
8 aprel 2023 19:17
- Tariyel Qurbanov Mədət Quliyevin müşaviri oldu
7 aprel 2023 09:41
Xəbər lenti
- Azərbaycan əhali sayına görə dünyada neçənci yerdədir?
06 iyun 08:43
- Baba Pünhanın qızı ittiham etdi - VİDEO
06 iyun 08:36
- Şəfiqə Nağıyevanı maşın vurdu
06 iyun 08:26
- Bakıda şok hadisə: Müəllimin intim görüntüləri əldə edildi, atası isə…
06 iyun 00:06
- Uşaq səkkizinci mərtəbədən yıxıldı, ancaq sağ qaldı
05 iyun 23:58
- Roma Papasından İlham Əliyevə təbrik məktubu
05 iyun 23:54
- Siz, Prezident Aparatına yazırsınız, mən də kağızlara baxmadan, tualetdə istifadə edərək, atıram
05 iyun 18:49
- Koreyadakı səfirliyimizin 347 min dolları QUMARA qoyan AT-EŞŞƏYİ həbs olundu
05 iyun 17:15
- İranda ŞOK hadisə - Fizika sahəsində böyük kəşf edən tələbə qız oldürülüb?
05 iyun 15:45
- “Nar” triatlon üzrə “IronWind” açıq turnirinə dəstək olub
05 iyun 14:58
- Bank faizləri soyğunçu xarakter daşıyır...
05 iyun 13:15
- İlkin Süleymanova hökm oxundu - Video
05 iyun 12:49
- Tağı Əhmədovun sələmə 2 milyon manat verdiyi şəxsdən xəbər var
05 iyun 10:51
- Vilayət Eyvazov deputatın oğlunu rəis təyin etdi (FOTO)
05 iyun 10:44
- Xocavənd ərazisində qarşıdurma...- 7 erməni həbs edildi...
05 iyun 08:45
- Bakıda 3 mindən çox bina söküləcək - Bu tarixə qədər...
05 iyun 08:38
- Zabit Səmədov prezidentin nəvələri ilə bir arada -FOTO
05 iyun 08:32
- Mənə 120 min borcludurlar, ala bilmirəm...
05 iyun 00:47
- Arif Hacılı ürəyindən əməliyyat olundu
05 iyun 00:31
- Dənizdə batan oğlunun dəfnində iştirak üçün həbsdən buraxıldı
05 iyun 00:13
- Bunu etsəniz, sürətlə çəki itirəcəksiniz - CƏMİ 6 GÜNƏ...
04 iyun 09:37
- Ağıllı adamların əlamətləri - Bu 11 vərdiş sizdə var?
04 iyun 09:24
- İLK DƏFƏ! Yadplanetlilərlə bağlı ŞOK AÇIQLAMA
04 iyun 08:57
- Bakıda tanınmış şəxsin 14 yaşlı oğlu dənizdə boğuldu
04 iyun 08:49
- Türkiyənin YENİ NAZİRLƏR KABİNETİ
04 iyun 08:42
- Onlar vəzifələrini itirdi ....
04 iyun 08:32
- Çavuşoğlu getdi - Türkiyənin yeni XİN nazirinin - Fotosu
04 iyun 08:21
- Türkiyənin YENİ HÖKUMƏTİ - SÜRPRİZ ADLAR
04 iyun 08:09
- Azərbaycanda nazir qaydaları pozub qəza vəziyyəti yaratdı – ŞOK VİDEO
03 iyun 23:27
- Azərbaycanda 100 min manata kometa satılır - FOTO
03 iyun 23:21
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya