Nasistlər 30 ölkədən 20 milyon əsir götürüb – 12 milyonunu məhv edib
11 aprel dünyanın bir çox ölkələrində “Nasist konsentrasiya düşərgələrindən məhbusların azad olunması” beynəlxalq günü kimi qeyd edirlir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən bu tarix təsadüfi seçilməyib. Məhz 1945-ci ilin aprelin 11-də Almaniyadakı Buhenvald ölüm düşərgəsi amerikalı hərbçilərinin nəzarətinə keçib. Bir ildən sonra Nürnberq məhkəməsində nasist konsentrasiya düşərgələrinin fəaliyyəti hüquqi müstəvidə araşdırılanda bu məkanların fəaliyyəti insanlığa qarşı cinayət kimi qiymətləndirilib...
Qeyd edək ki, faşist Almaniyasında konsentrasiya düşərgələri 1933-cü ildən, Adolf Hitlerin hakimiyyətə gəlməsindən sonra fəaliyyət göstərməyə başlayıb və onların fəaliyyəti 1945-ci ilə qədər davam edib.
İlk nasist düşərgələri Hitlerin sərəncamı ilə yaradılıb. Bu sərəncamda düşərgələrin yaradılması “Xalqın və dövlətin qorunması” bəndi ilə əsaslandırılıb. Düşərgənin ilk sakinləri Almaniya Kommunist Partiyası və Almaniya Sosial-Demokrat Partiyasının üzvləri olublar. Artıq 1933-cü ilin sonunda düşərgələrdə mövcud rejimə qarşı çıxan 26700 məhbus saxlanılıb.
Düşərgələrin sayının artması və fəaliyyət coğrafiyası II dünya müharibəsi illərində daha geniş vüsət alıb. 1939-1945-ci illərdə Almaniyada və Almaniyanın işğal etdiyi ərazilərdə 14 min düşərgə salınıb. Ümumilikdə bu düşərgələrdə 30 ölkədən 20 milyona yaxın məhbus saxlanılıb.
1940-cı ildən başlayaraq konsentrasiya düşərgələrinin qeyri-rəsmi adı daha dəhşətli bir ifadə ilə, “ölüm düşərgəsi”, “ölüm fabriki” adları ilə məşhurlaşıb və hətta nasistlər bununla qürur duyduqları gizlətməyiblər.
Müharibə illərində düşərgələrdə 12 milyon insan məhv edilib. Onlardan 5 milyonu SSRİ vətəndaşları olublar, 2 milyonu isə uşaqlar olub.
Nürnberq məhkəməsində nasist konsentrasiya düşərgələri ilə bağlı araşdırmalar zamanı ölümlərin əsas səbəbi aşağıdakılar göstərilib:
1. Qaz kameralarına salmaqla kütləvi şəkildə ölümlər.
2. Məhbusların qida rasionunun normaya uyğun olmaması.
3. Məhbuslara tibbi xidmətin göstərilməməsi və xəstəliklər.
4. Ağır iş rejimi.
5. İşgəncələr.
6. Əsirlərin üzərində tibbi-bioloji sınaqlar.
7. İntihara sövqetmə.
8. Heç bir əsas olmadan edamlar.
Nasistlərin konsentrasiya düşərgələri ölüm faktlarına görə rekord rəqəmlərə nail olub. Osvensim düşərgəsində 4 milyon, Maydanekdə 1 milyon 300 min, Mauthauzendə 122 min, Zaksenhauzendə 100 min, Ravensbryukda 92 min, Treblinka və Ştutqofda 80 min əsir bir neçə il ərzində müxtəlif vasitələrlə məhv edilib.
1944-cü ilin ortalarından başlayaraq düşərgələrin saxlanılması və yerləşdiyi məkanlar Almaniya hökuməti üçün ciddi problemlər yaradıb. Belə ki, SSRİ və müttəfiqləri işğal olunmuş ərazilər boyunca irəlilədikcə Almaniya əsir düşərgələrini köçürmək məcburiyyəti qarşısında qalıb. Artıq 1944-cü ilin sonunda demək olar ki, bütün düşərgələr Almaniyanın daxilində yerləşib. Bu ərəfədə əsirlərin öldürülməsi kütləvi hal alıb. Bir tərəfdən onların daşınması, digər tərəfdən, məhbusların Almaniyadakı düşərgələrə yerləşdirliməsinin fiziki cəhətdən mümkün olmaması kütləvi edamlarla müşayiət olunub.
Müharibə illərində üç il əsir düşərgəsində saxlanılan tarixçi Semyon Tixomirov sonralar öz xatirələrində həmin dövrü aşağıdakı kimi xatırlayıb:
“Əsirlərin daşınması üçün yük qatarları kifayət etmirdi. Bu səbəbdən də bəzi hallarda əsirlər uzun məsafəni piyada qət edirdələr. Bu, olduqca çətin idi. Çünki alman nəzarətçiləri də əsirlərlə birgə həmin uzun məsafələri qət etmək məcburiyyətində qalırdılar. Nəzarətçilərlə yanaşı əsirlərin daşınmasına əlavə qvvələr də cəlb edilirdi. Biz təxminən 1500-ə yaxın əsir Polşadan Almaniyaya piyada keçdik. Yolboyu taqətsizlikdən, xəstəlikdən ölənlərin sayını bilmirdik. Onları dəfn etməyə də icazə verilmirdi. Kiçik bir müqavimət isə güllələnməklə nəticələnirdi. Ağlayan uşaqlar, yeriməyə halı olmayanlar yerindəcə güllələnirdi. Bəzən elə olurdu ki, ərzaq iki sutkadan sonra verilirdi. Əlbəttə, əgər ona ərzaq demək olardısa. Bir sözlə, yaşamaq uğrunda mübarizə gedirdi. Almaniyada isə bizi nə gözlədiyini bilmirdik. Amma bir təsəlli var idi içimizdə. Aramızda bir alman dili müəllimi var idi. Nəzarətçilər onun alman dilini bildiyini bilmirdilər. O, almanların danışıqlarından anlayırdı ki, cəbhələrdə almanların vəziyyəti heç də yaxşı deyil. Biz bu ümidlə yaşayırdıq, Almaniyaya döğru ac-susuz piyada bu ümidlə gedirdik, qələbə ümidi ilə...”
Məğlubiyyətlərinin çox da uzaqda olmadığını başa düşən Almaniya son qisaslarını da əsirlərdən alıblar. 1945-ci ilin yanvar-mart aylarında Almaniyadakı əsir düşərgələrində on minlərlə məhbus güllələnib. Həmin ilin may ayında bütün düşərgələr SSRİ-nin və müttəfiqlərinin nəzarətinə keçib.
Bu gün bir çox ölkələrdə Almaniyanın konsentrasiya düşərgələrində həyatlarını itirmiş insanların xatirəsinə komplekslər salınıb, onlar haqqında çoxsaylı kitablar yazılıb, filmlər çəkilib və dünya durduqca bu düşərgələrdəki vəhşiliklər tarixin səhifələrindən silinməyəcək.
İlham Cəmiloğlu, Musavat.com
- İmran Əliyev həbs edildi
19 aprel 2024 20:39
- Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradıldı - Direktor o oldu+Fotolar
19 aprel 2024 11:42
- İlham Əliyevə telefon açıb xahiş etdi
17 aprel 2024 10:38
- Hadi Rəcəbli vəfat etdi - Yenilənib
17 aprel 2024 10:29
- Müharibə veteranlarına şad xəbər: 80 manat artırılır – Deputat məbləği açıqladı
16 aprel 2024 10:17
- 2300 maaşım idi, ayda 15 min manat paket alırdım - Sabiq nazir
16 aprel 2024 09:45
- Məktəb direktoru haqda son qərar - Qalan ömrünü həbsdə keçirəcək
16 aprel 2024 09:31
- Almaniya kansleri - 66 yaşım var, heç vaxt marixuana çəkməmişəm
15 aprel 2024 21:16
- Akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür
15 aprel 2024 20:43
- Akif Çovdarov yenidən məhkəmədə: 30 milyonluq əmlakın taleyi necə olacaq?
15 aprel 2024 10:22
- İmran Əliyev həbs edildi
19 aprel 20:39
- İlham Əliyev 4 kəndi də qaytardı
19 aprel 20:32
- Əliyevlə Putin Moskvada görüşəcək
19 aprel 20:22
- Kəmaləddin Heydərovdan yüksək vəzifəyə təyinat (FOTO)
19 aprel 12:15
- Sülhməramlıların Qarabağdakı missiyası başa çatıb - Rusiya KİV
19 aprel 11:56
- Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradıldı - Direktor o oldu+Fotolar
19 aprel 11:42
- Mikayıl Cabbarova yeni müavin təyin edildi - Sərəncam
18 aprel 11:56
- ABŞ-dən sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsinə - Reaksiya
18 aprel 11:43
- Başçının istəyi baş tutsaydı, Sumqayıtı kimin idarə edəcəyi də, müəmma olaraq qalırmış
18 aprel 11:07
- Rusiyanın sülhməramlı kontingenti Azərbaycanı tərk edir - Video
17 aprel 11:26
- İlham Əliyevə telefon açıb xahiş etdi
17 aprel 10:38
- Hadi Rəcəbli vəfat etdi - Yenilənib
17 aprel 10:29
- Tanınmış həkim telefon nömrəsini satışa çıxardı – 26 min manat
16 aprel 11:15
- Ailəli müəllim məktəbli ilə çılpaq halda maşında yaxalandı
16 aprel 11:06
- Müharibə veteranlarına şad xəbər: 80 manat artırılır – Deputat məbləği açıqladı
16 aprel 10:17
- Vəzifədə olan dayısının evindən 90 min oğurlayıb - Qumarda uduzdu
16 aprel 10:08
- 2300 maaşım idi, ayda 15 min manat paket alırdım - Sabiq nazir
16 aprel 09:45
- Məktəb direktoru haqda son qərar - Qalan ömrünü həbsdə keçirəcək
16 aprel 09:31
- Almaniya kansleri - 66 yaşım var, heç vaxt marixuana çəkməmişəm
15 aprel 21:16
- Sabiq baş həkimə hökm oxundu - 8 il 6 ay həbs
15 aprel 20:53
- Akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür
15 aprel 20:43
- Akif Çovdarov yenidən məhkəmədə: 30 milyonluq əmlakın taleyi necə olacaq?
15 aprel 10:22
- Tokayev İrəvanda səfərdədir - Foto
15 aprel 09:49
- Dubayda qızıldan hazırlanan alt paltarları satışa çıxarıldı
14 aprel 20:39
- İmişlidə məktəbliləri cərəyan vurub öldürdü
14 aprel 18:44
- Üçüncü dünya müharibəsi İrana görə başlayacaq… İmam Əlini gördüm –İran Şahının 1973-cü ildə verdiyi MÜSAHİBƏ
14 aprel 17:25
- Vəkillik fəaliyyətindən qovulmuş Sevil Hacıyeva məmurları TERROR-çuluqda ittiham edir
14 aprel 16:37
- İrandan qovulan, Fransada səfil vəziyyətinə düşən, Amerikada ömürlük cəza alan erməni qatilin faciəli sonluğu...
14 aprel 15:24
- Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
14 aprel 11:41
- Narkotik satan AXUND həbs olundu - Foto
13 aprel 13:04