- Putinin Bakıya göndərdiyi general Kəmaləddin Heydərovla görüşdü
- SON DƏQİQƏ: Putinin generalı və heyəti Bakıda! Bu gün nələr müzakirə ediləcək?
- Paraşütlə qayaya çırpılıb ölən Nuranənin fotoları
- Abşeron Gənclər şəhərciyində partlayış - Yaralılar var
- Rusiyada intihar edən nazirlə bağlı şok məqamlar: Hamıdan birinci gəlib göz yaşı tökən gənc qadın kimdir?
“Qum hamamı”: Oğul anaları subay gənc qızlara burada müştəri gözü...FFOTO

Azərbaycanda qədim hamam mədəniyyəti geniş yayılıb. Bu ənənə indi də yaşayır. Elə bir bölgəmiz yoxdur ki, orada tarixi abidə sayılan qədim hamamlara rast gəlməyək.
“Kaspi” qəzeti budəfəki məqaləsində Balaxanıda yerləşən “Qum hamamı”ndan bəhs edib.
Hamam mədəniyyətinin çox qədim tarixi var. İnsan yaranandan təmizliyinə, sağlamlığına diqqət edib. Necə deyərlər, ölü gələr, diri gedər hamamdan...
Tarixən Azərbaycan ərazisində də bir çox hamamlar inşa edilib və onlardan bəziləri günümüzə qədər gəlib çatıb. Elə qədim hamam sorağı ilə Bakının tıxaclarını yara-yara ən qədim kəndlərindən biri olan Balaxanıya gəldik. Əslində, bu kənddə hər döngə, hər dalan, hər daş tarixdir. Amma bu gün “Qum hamamı”ndan danışacağıq. Sakit, hüzur dolu ab-havası var buranın.
1928-ci ildə tarixi abidələrin bərpası üçün Bakıya dəvət olunan dünya şöhrətli etnoqraf, arxeoloq İvan Pavloviç Şeblıkin “Nizami dövrünə aid memarlıq abidələri” kitabında “Qum hamamı”ndan da söz açıb. Onun qeydlərinə görə, hamam XIV əsrə aid tarix-memarlıq abidəsidir. Sonradan bu tip hamamlar Abşeron ərazisində geniş yayılıb, XVII, XVIII və XIX əsrlərdə yarımadanın müxtəlif hissələrində onun memarlığını xatırladan hamam binaları tikilib.
Hamam sonralar xeyli müddət tamamilə qumun altında qalıb. Qocaman kənd sakinlərinin müraciətlərindən sonra yenidən gün işığına çıxarılıb. 2019-cu ildə Bakı kəndlərinin abadlaşdırılması layihəsi çərçivəsində hamamın bütün otaqları aşkarlanıb və bərpa olunub. Kənd sakini Dadaşbala Dadaşovun təşəbbüsü ilə 2001-ci ildə qeydiyyata salınıb.
XIV əsrdə qazanxanası olub
Hamam yarıya qədər qumun içindədir. Bizə bələdçilik edən Səkinə xanım deyir ki, elə buna görə də adı “Qum hamamı” olub. Hamam üç hissədən ibarətdir və onlar bir-biri ilə əlaqəli formada tikilib.
Birinci hissə əsas giriş sayılır. Dəhlizlə soyunma, paltar saxlama və geyinmə otaqlarına keçmək olur. İkinci hissə yuyunma otağıdır ki, burada isti və soyuq su hovuzları var. Quyudan çıxan su iki yolla (biri isti, biri soyuq) bura daxil olurmuş. Soyuq su birbaşa, isti su isə hamamın arxa tərəfində inşa edilən qazanxana vasitəsilə hovuza axıdılırmış. Əvvəllər belə bir fikri vardı ki, bura su hamamın yaxınlığındakı ovdandan gəlir. Amma arxeoloji qazıntılar zamanı hamamın arxa hissəsində tapılan quyu bu fikri tamamilə təkzib edib.
Qədim hamamın VIP otaqları
Quyu, qazanxana və hamam arasında saxsı borular var. Amma ovdanın hamamla heç bir əlaqəsi yoxdur. Mərkəzdəki bu zala kiçik otaqlar da birləşib. Onlardan bəziləri, indiki dillə desək, VIP otaqlardır. Yəni ümumi zalda çimmək istəməyənlər üçün nəzərdə tutulub. Bunlardan başqa kisəçi otağı, geyim otağı da var. Ümumilikdə hamam 2 əsas və 16 kiçik otaqdan ibarətdir.
“Yanardağ”ın istisinin yaratdığı möcüzə
Qeyd etdiyimiz kimi, quyudan çıxan su qazanxanada qızdırılır və hovuza dolurdu. Bəs qazanxana necə işləyirdi? Bələdçimizin dediyinə görə, yaxınlıqda yerləşən Məhəmmədi kəndindəki təbiət abidəsi “Yanardağ” kompleksində o zamanlarda od çıxan yerlərdə müəyyən qədər neft də bulaq kimi axırmış. Neft torpaqla qarışaraq aşağı doğru axır, sanki başqa bir maddə yaranırmış. İnsanlar həmin maddəni yandıranda yaxşı istilik verdiyini görüblər. Bu üsuldan hamamın suyunun qızdırılması üçün istifadə olunub. Yeri gəlmişkən, buranın “Qum hamamı” adlanmasının ikinci səbəbi də budur.
XIV əsrdə Azərbaycanda “isti döşəmə”
Otaqlar arasındakı keçidlər üçün nəzərdə tutulan tağların yuxarı hissəsi nisbətən aşağıdır. Bunun da səbəbi istiliyin maksimum dərəcədə içəridə saxlanılması imiş. Bundan başqa, əsas zalda divarın dibində kiçik bacaların olmağı da diqqət çəkir. Sən demə, “isti döşəmə” deyilən və son onillikdə dəbə düşən döşəmə Azərbaycanda artıq XIV əsrdə quraşdırılıb. Hamamın döşəməsi yeraltı istilik sistemi ilə təchiz olunub və daim isti qalırmış. Buranın kanalizasiya sistemi də o dövr üçün unikal düşünülüb.
Müştəri gözü ilə qızlara baxan analar
Bu gözəl hamam həm də qadınların təzə geyimlərini, bəzək əşyalarını bir-birinə göstərməsi üçün yer olub. Əlbəttə, o dövrdə teatr yox, kino yox, konsert yox. Xanımların təmizliyi də, əyləncəsi də, yeri gələndə lap söhbət və qeybət yeri də elə hamam imiş. Ən maraqlısı isə hamamda anaların oğulları üçün qızbəyənmə mərasimi olub. Qədim zamanlarda hamamların əsas “funksiyaları”ndan biri də məhz bu imiş. Oğul anaları subay gənc qızlara burada müştəri gözü ilə baxar, ələkdən keçirər, ən gözəlinə, ən uyğun bildiyinə elçi düşərmiş. Yəni qızlar burada tək fiziki gözəlliklərini yox, həm də tərbiyə və mədəniyyətlərini göstərərmişlər. Buna görə də nəinki oğul anaları, elə qız anaları da bura həm çimmək, təmizlənmək, həm də qızlarını göstərməyə gəlirmişlər. Kim bilir, nə qədər xoşbəxt ailənin təməli bu hamamda qoyulub.
Xarici qonaqların da sevimli məkanı olub
Balaxanı kəndi tarixi “İpək yolu”nun üstündə yerləşir. Burada hər zaman xarici qonaqlar, tacirlər yolüstü dayanıb, gecələyiblər. Bunu bizə burada XVII əsrdə tikilən Şah Səfi karvansarasının yerləşməsi də deyir. Qum hamamı həmin qonaqların da üzünə həmişə açıq olub. Yerli camaat kimi gələn qonaqlar da hamamdan istifadə ediblər.
Qapıda papaq və kəlağayı asmaq ənənəsi
Hamam müəyyən günlərdə xanımların, müəyyən günlərdə isə kişilərin ixtiyarına verilirmiş. Bunu kənardan müəyyənləşdirmənin ən rahat yolu isə kişi hamamı günlərində qapıda papaq, qadın günlərində kəlağayı asmaq imiş.
- Rusiyada intihar edən nazirlə bağlı şok məqamlar: Hamıdan birinci gəlib göz yaşı tökən gənc qadın kimdir?
8 iyul 2025 02:17
- Nikahsız analar, sənədsiz uşaqlar: Kimdir günahkar?
6 iyul 2025 17:29
- ABŞ-də öldürüldüyü deyilən azərbaycanlı müğənni...
5 iyul 2025 22:34
- Rusiyada olan Samirə dəhşət yaşadı: Azərbaycanlıların əl-qollarını bağlayıb, yerə yıxırlar...
5 iyul 2025 09:29
- Mağazada faciə: Müdir gənc işçini boğub öldürdü - FOTO
5 iyul 2025 00:58
- Gürcü bədənində rus başı formalaşdırmaq xülyası – Rus şovinizmi və gürcülər...
3 iyul 2025 19:43
- Azərbaycan və Özbəkistan prezidentləri -Sea Breeze- istirahət mərkəzində olublar (FOTO)
2 iyul 2025 21:29
- 33 yaşlı müsəlman ABŞ siyasətində dönüş nöqtəsi yaratdı...- Nyu-York meri ola bilər...
2 iyul 2025 00:11
- Slovakiya azərbaycanlı diplomatı Azərbaycana səfir təyin etdi
3 iyul 2025 13:04
- Bakıda 400 nəfərin gizlənə biləcəyi yeraltı BUNKER: Harada yerləşir? (FOTO)
30 iyun 2025 16:59
- Putinin Bakıya göndərdiyi general Kəmaləddin Heydərovla görüşdü
08 iyul 14:04
- Onları vəzifəyə Prezident təyin edəcək - İLK DƏFƏ
08 iyul 13:37
- Dana monopoliyası təkcə mal-qara, Teyyub məsələsi deyil, cənablar, MİLLİ TƏHLÜKƏSİZLİK məsələsidir..
08 iyul 13:05
- SON DƏQİQƏ: Putinin generalı və heyəti Bakıda! Bu gün nələr müzakirə ediləcək?
08 iyul 11:25
- Paraşütlə qayaya çırpılıb ölən Nuranənin fotoları
08 iyul 11:11
- Abşeron Gənclər şəhərciyində partlayış - Yaralılar var
08 iyul 02:27
- Rusiyada intihar edən nazirlə bağlı şok məqamlar: Hamıdan birinci gəlib göz yaşı tökən gənc qadın kimdir?
08 iyul 02:17
- Xəlil Arslanova HÖKM oxundu - 17 İL
07 iyul 23:51
- Aztelekom-un sabiq sədrinin oğlu Alışanovun səsini gizli yazıbmış - Məhkəmədə üzə çıxdı
07 iyul 23:08
- Putinin BU GÜN işdən qovduğu NAZİR özünü ÖLDÜRDÜ – ŞOK
07 iyul 18:06
- Prezident yeni REKTOR təyin etdi
07 iyul 16:03
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
07 iyul 14:57
- Hər ay 500 min icаrə hаqqı аlаn Rəhim Rəhimov dövlətə nə qədər VERGİ ödəyir ?
07 iyul 13:07
- Bu 9 qidanı soyuducunun alt rəfində saxlamaq OLMAZ
07 iyul 12:31
- Sevindik Hüseynov Amerika dövlətini aldatdı: 137 milyon dollarlıq fırıldaq....
07 iyul 12:22
- KRAL şadlıq sarayında FACİƏ: ölən var
07 iyul 12:06
- İlham Əliyev Pakistan Milli Assambleyasının sədrinin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edib
07 iyul 11:51
- 24 yaşlı gəlin öldürüldü, qayınanası yaralandı - Şübhəli qayınatadır
07 iyul 11:11
- Xaricdəki diplomatlarımız Bakıya çağırıldı
07 iyul 10:55
- Dəfninə 3 sevgilisi gələn, dəfələrlə həbs olunan Nazim Hikmətin HƏYATI - VİDEO
07 iyul 10:30
- Zamin hansı halda ödənişi etməyə bilər? - CAVAB
07 iyul 02:07
- Qara kişmişin faydaları
07 iyul 01:46
- Evdə ən çox -işıq pulu- yazan cihazlar
07 iyul 01:34
- Saxalində tülkü turistin smartfonunu alıb qaçdı
07 iyul 01:05
- Yumurta sizi bu xəstəlikdən xilas edəcək
07 iyul 00:55
- Türkiyə Ordusunda faciə: 19 əsgər zəhərləndi, 5-i şəhid oldu
07 iyul 00:07
- Ərdoğanla görüşdüyünə görə Kreml qəzəbləndi
06 iyul 22:30
- Dağıstan rəhbərinin azərbaycanlılara MÜRACİƏTİ
06 iyul 21:26
- Sərdar Ayaz Sadiq Azərbaycana GƏLDİ - FOTO
06 iyul 21:04
- Məhəmməd Rza şahın xanımı Fərəh Pəhləvinin BAKI SƏFƏRİ
06 iyul 18:50