Avstriya baronu olmuş Nadir Şahın oğlu (FOTO)
Müsahibə13 avqust 2023 16:41

Avstriya baronu olmuş Nadir Şahın oğlu (FOTO)
Təqdim etdiyim fotoda Nadir şahın 1736-cı ildə anadan olan oğlu Mustafa Əli Mirzə xandır. Nadir Şahdan sonra taxt-tac ona qalmalı idi. Bunun üçün 9 yaşında Hindistanın Dehli şəhərinə aparılır. Burda ona təlimlər keçirilir, dil öyrədilir, savaşın incəlikləri barədə dərslər deyilirdi. Onun Dehliyə gəlməsi Nadir Şahın buranı fəth etməsi ilə bağlıdır. (Bax: Constantin von Wurzbach: Semlin, Johann Joseph Freiherr von. In: Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich. 34. Theil. Kaiserlich-königliche Hof- und Staatsdruckerei, Wien 1877, S. 82)

Müasir Hindistanın şimalını, Pakistanı ələ keçirən Nadir şah 1739-cu ilin martında Karnal döyüşündə qələbə qazanaraq Dehliyə daxil oldu. Beləliklə də, bütün döyüşlərdə qələbə qazanan Nadir moğolların paytaxtı olan şəhərə daxil oldu. Nadir şahın şərqdə qələbəsindən sonra geri dönüb, qərbdəki əsas rəqib olan Osmanlı imperiyası ilə müharibəyə başlamaq üçün şəraitin yarandığı demək idi. Həmçinin Nadir şahı qərbə yürüş zamanı Şimali Qafqaza və Mərkəzi Asiya yürüşlərinin həyata keçirilməsi də gözləyirdi.
Avropanı qorxuya salan bu qələbə xüsusilə ingilisləri narahat edirdi. İngilis tarixçisi Maykl Eksvorti yazır: "Nadirin Hindistan yürüşü və qələbəsi ingilislərin Şərqi Hindistan Şirkətinə oradakı real vəziyyəti, imperiyanın çox zəifliyini göstərdi və onları bu güc boşluğunu doldurmağa tələsdirdi” (Bax: Michael Axworthy. The Sword of Persia: Nader Shah, from Tribal Warrior to Conquering Tyrant. I.B.Tauris. 2006.)
Məhz bu narahatlıq "Şərqin Napoleonu” və "İkinci Makedoniyalı İsgəndər” adlanan Nadir Şahın sui qəsdi ilə nətciləndi və qətlə yetirildi. Onun ölümündən sonra Əfşarilər sülaləsində rəqabət döyüşləri baş verdi - qardaşı oğlu Əliqulu xan Adil şah adıyla hakimiyyəti ələ aldı. Əliqulu xanın əmri ilə Kelatda Rzaqulu Mirzə, Nadir şahın övlad və nəvələrindən daha 16 nəfəri qətlə yetirildi. Qətlə yetirilənlər arasında Nadir şahın kiçik yaşlı övladları və nəvələri var idi. O, Şahin oğlu Mirzə Əli xanın da ölümünə fitva verir. Lakin Nadir şah xəyanət nəticəsində öldürüləndən sonra şaha sadiq insanlar onun oğlunu qaçırıb İstanbulda gizlədirlər. (Bax: Ahmad Saberi, Ein persischer Prinz in Wien, in: TAWAN, Magazin des Vereins Iranischer Ingenieure/innen in Österreich, Wintersemester 2002/2003, pp---8)
İstanbuldan isə onu ilk olaraq Almaniyanın Habsburq şəhərinə aparırlar. Burada onu qısa müddətlik həbs edirlər. Yerli məhkəmə sistemi onu "Fars” agenti olmaqda ittiham edir. Burada onunla bağlı aparılan araşdırmalar İmperatora göndərilir. Onun haqqında eşidən 1740-cı ildən 1780-ci ilə qədər Habsburq sülaləsi mülklərini və 1745-ci ildən Müqəddəs Roma İmperiyasını idarə edən Mariya Tereza onu alman dili kursuna göndərir və iki aydan sonra övladlığa götürür. Sadəcə Əlidən bir tələbi olur. "Xristianlğı qəbul elə”.
25 yanvar 1756-cı ildə Roma Katolik Kilsəsi tərəfindən xristianlığa qəbul edilən Əli xanın bundan sonra isə bütün rəsmi sənədləşmə işləri başa çatır və Nadir Şahın oğlu Mustafa Əli Mirzə xan Yohann Cozep von Semlin adını alır. (Bax: Adelslexikon. Genealogisches Handbuch des Adels. Germany. 2002 p. 293.)
O, Vyana Hərbi Akademiyasında hərbi xidmətə qəbul edilir. 1757-ci ildə İmperator Feldmarşalı Leytenant Ziqmund Fridrix fon Qaysrukun 42-ci Piyada Alayında gizir kimi işə götürülür. Yeddiillik Müharibədə o, 1759-cu ilə qədər Breslau və Hochkirchdəki mühüm döyüşlərdə fərqlənmək imkanı əldə edir, burada iki dəfə yaralanır, bundan sonra kapitan rütbəsinə yüksəlir. Prussiyya ilə müharibədə əsir düşən igid şəhzadəni Prusiyya kralı şəxsən qəbul edir və onunla iki saat söhbət edir. (Bax: Genealogisches Handbuch des Adels, Adelslexikon Band XIII, Band 128 der Gesamtreihe, Limburg an der Lahn 2002, S. 293)
Müharibə bitəndən sora baron titiulu alan şəhzadəyə Napelon Bonapart görüş təklif edir və İmperator ona Hindistan kralı titulunu və vəzifəsini vəd edir. Napoleonun səfiri Von Semlindən İran taxtını ələ keçirməyə cəhd göstərməsini xahiş edərək, ona hərbi dəstək təklif edir. Von Semlin təklifi rədd edərək, "Nə mən, nə də övladlarım Əfşar taxtını düşünmürük. İran kralı olmaq hüququm olsa belə, onları bu yaşa qədər məni dəstəkləyən Müqəddəs Roma İmperatoru II Fransisə verirəm" deyir. (Bax: Francis Gerfen. Vienna: Scientific magazine. 1821. p. 186.)
Əli xan 1792-ci ildə türk əsilli Roza adlı xanımla ailə qurur. Onların İohann (Yəhya) və Yusif (Yusif) adlı iki oğlu olur. Onlar da sonra hər ikisi Avstriya ordusunda xidmət ediblər. (Bax: The Afshar Dynasty http://www.royalark.net/Persia/afshar3.htm)
Mustafa Əli Mirzə xan 90 yaşında Vyana yaxınlığındakı Mödlinqdə vəfat edib və öz evinin bağçasında dəfn edilib. Onun vəsiyyətinə uyğun olaraq dəfnində iştirak edən hər kasıba 5 gulden (avstriya pulu) ödənilib. Ölümünə qədər özünün türk adı olan Əli Mirzə Xandan istifadə edərək qanun layihələri imzalayıb.

Fotoda Vyanada adına və ailəsinə məxsus olan mülküdür. (Von Semlin's house in District 2 of Vienna)
Zaur Əliyev, dosent
Oxşar xəbərlər
- Mehdiyevlə bağlı YENİ XƏBƏR - AMEA-da yeyintilər və...
16 aprel 2025 12:22
- Deputatın oğlu dayısı oğlunun külli miqdarda pulunu mənimsəyib? - ŞİKAYƏT
16 aprel 2025 12:15
- Mehriban Əliyeva 1 saylı körpələr evində və 1 saylı uşaq evi sosial xidmət müəssisəsində oldu - FOTO
15 aprel 2025 23:43
- Azərbaycanda tələbə özünü güllələdi - FOTO
15 aprel 2025 23:21
- Akademik Zərifə xanım Əliyeva – elmi və ictimai fəaliyyətin işığında
15 aprel 2025 11:06
- Stalinin DNT-si: alimlər onun şifrəsini açdıqdan sonra nələr bəlli olub?
14 aprel 2025 00:01
- 1990-cı ildə AXC və Ter-Petrosyan Riqada Qarabağla bağlı nələri müzakirə edib? – FOTOXRONİKA
13 aprel 2025 23:24
- Türkiyəni silkələyən qətllə bağlı ŞOK: Sabah 15 nəfər... - FOTO
13 aprel 2025 20:31
- Prezidentin Türkiyəyə işgüzar səfəri BAŞA ÇATDI
12 aprel 2025 21:02
- Prezidentin nəvələri Ərdoğanla - Foto
12 aprel 2025 12:02
Xəbər lenti
- Дрессировщик обезьян - помощнице: Дай по башке ему !
21 aprel 16:54
- 5 nəfər Ədalət Partiyasının sədri olmaq istəyir
21 aprel 16:21
- Onun vəfatı xəbərini dərin sarsıntı hissi ilə qarşıladıq - Prezident
21 aprel 16:12
- İran Prezidenti aprelin 28-də Azərbaycana səfər edəcək
18 aprel 15:37
- Prezidentlərin təkbətək görüşü başladı
16 aprel 13:01
- Mehdiyevlə bağlı YENİ XƏBƏR - AMEA-da yeyintilər və...
16 aprel 12:22
- Deputatın oğlu dayısı oğlunun külli miqdarda pulunu mənimsəyib? - ŞİKAYƏT
16 aprel 12:15
- Mehriban Əliyeva 1 saylı körpələr evində və 1 saylı uşaq evi sosial xidmət müəssisəsində oldu - FOTO
15 aprel 23:38
- Azərbaycanda tələbə özünü güllələdi - FOTO
15 aprel 23:21
- Məmməd Musayev yola salındı
15 aprel 23:05
- Sloveniyanın XİN rəhbəri Bakıya gəlir
15 aprel 13:21
- Gürcüstan prezidenti bu gün Azərbaycana gələcək
15 aprel 12:05
- Yoxlasaq diplomların yarısı saxta ÇIXACAQ: Niyə hər şeyi cəmiyyətin boynuna yıxırsız? - GƏRGİN DEBAT
15 aprel 11:44
- Akademik Zərifə xanım Əliyeva – elmi və ictimai fəaliyyətin işığında
15 aprel 11:04
- Deputat Azər Allahverənovun növbəti vətəndaş qəbulu Zabrat qəsəbəsində keçirilib
14 aprel 16:36
- İlham Əliyev Faiq Həsənovu təbrik etdi
14 aprel 15:58
- Saxta generala - 8 il 6 ay həbs verildi
14 aprel 15:27
- Leysan, dolu, qar - Sabahın havası
14 aprel 14:39
- 72 yaşında bu qədər sərvətə sahibdir
14 aprel 13:43
- Prezident qəbul keçirdi - Fotolar - Yenilə
14 aprel 12:29
- Stalinin DNT-si: alimlər onun şifrəsini açdıqdan sonra nələr bəlli olub?
14 aprel 00:01
- Ürəyi xəstə olanlar yeməməlidir – Həkim
13 aprel 23:52
- 1990-cı ildə AXC və Ter-Petrosyan Riqada Qarabağla bağlı nələri müzakirə edib? – FOTOXRONİKA
13 aprel 23:24
- ŞOK : Uçan naməlum obyekt 23 sovet əsgərini DAŞA ÇEVİRİB
13 aprel 23:01
- Rusiya onun sədaqətini danışır - Başqırdların Haçikosu
13 aprel 22:42
- Türkiyəni silkələyən qətllə bağlı ŞOK: Sabah 15 nəfər... - FOTO
13 aprel 20:31
- Türkcəni gah öyrənirsən, gah unudursan... - Ərdoğan Kosovo prezidentinə
13 aprel 20:10
- Dünyanın ən şirin canlısı Xəzərdə yaşayır: İqlim dəyişikliyinə görə yox ola bilər
13 aprel 15:47
- Bu dəmir yolu bizə milyardlar gətirəcək - Paşinyan Zəngəzur dəhlizindən danışdı
13 aprel 14:33
- Əş-Şaraa türkmən generalı yüksək hərbi vəzifəyə təyin etdi
13 aprel 14:24
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya