- Bakcell çempion şahmatçı Ülviyyə Fətəliyevanı təbrik etdi - Fotolar
- Dramatirix Hüseynbala Mirələmova Türkiyənin xüsusi mükafatı təqdim edildi (FOTO)
- Gecə-gündüz QARANLIQ və ÇİRKAB işlərə bulaşan Gündüz Əliyev kimdir – Fərəcovun “sağ əli”nin milyonluq cinayətləri...
- Ölkədən 6 MİLYARD pul çıxarıb ? ŞOK
- Füzuli şagirdləri üçün NAR-dan gözəl hədiyyə
Sara Xatunun bu xahişini II Mehmet eşitmir…
Bu günə qədər tarix kitablarında hər zaman bu sözə rast gəlirsən: Şərqin ilk diplomat qadını Sara Xatun olub.
Lakin bu möhtəşəm qadın barəsində geniş məlumata rast gəlmək mümkün deyil. Halbuki Türkiyədə Sara xatun barədə kifayət qədər yazılar var.
Osmanlı mənbələrində Gövhərşah Xatun, Avropa və Azərbaycan mənbələrində Sara və yaxud Saray, Sarə Xatun kimi adlanan və Ağqoyunlu hökmdarı Həsən Padşahın (Uzun Həsən – red.) anası kimi tarixdə mühüm rolu olan bir qadındır.
Şərqdə dövrünün yeganə istedadlı diplomat qadını kimi tanınan Sara Xatun haqqında əksər mənbələrdə müsibət fikirlərə rast gəlmək olur. Sara Xatun Ağqoyunlu dövlətinin möhkəmləndirilməsində, onun xarici siyasətinin müəyyənləşdirilməsində və həyata keçirilməsində mühüm rol oynayıb. O, oğlu Həsən Padşahın ən məsul diplomatik tapşırıqlarını qüsursuz həyata keçirirdi. Elə buna görə həmin dövrdə kiçik Ağqoyunlu dövləti Osmanlı və Qaraqoyunlu kimi iki qüvvətli rəqibi arasında müstəqilliyini saxlaya bilmişdi.
Sara Xatun Bayandur elində 1390-cı və ya 1391-ci ildə dünyaya gəlib. Həsən Padşahın atası Cəlaləddin Əli bəy və anası Sara Xatun Oğuz xaqanlarının nəslindən olmuşlar. Qeyd edim ki, Sara Xatun Həsən Padşahın atası Cəlaləddin bəyin əmisi qızı idi. Sara Xatunun atası Pir Əli bəy idi. Pir Əli bəy Ağqoyunlu dövlətinin banisi Qara Yülük Osmanın qardaşı və ağqoyunlu tayfalar ittifaqını yaradan Qutluq Bəyin nəvəsi idi.
Gənc yaşlarında Sara Xatun bir müddət müasir Türkiyənin Elazığ ərazisində yerləşən Harput şəhərinin hakimi olmuşdur. Sara Xatun burda hakim olan zaman yerli müsəlmanlar üçün böyük və geniş məscid inşa etdirib. Bundan əlavə, bir zaviyəsi vardır və üzərində “Sara Hatun — Valideyi Uzun Hasan” yazılmışdır.
Sonradan oğlunun yanına köçmüşdü və Həsən Padşah xüsusilə xarici siyasətlə əlaqədar ən çətin məsələlərin həllini Sara Xatuna etibar edirdi.
Sara Xatunun sarayda seçilmiş alimlərdən ibarət komandası var idi. Bu, onun elmə və təhsilə böyük əhəmiyyət verdiyini göstərirdi. Eyni zamanda bütün diplomatik görüşlərdən öncə alimlərdən məsləhət alırdı.
Tarixçi Əkbər Nəcəf yazır ki, Sara Xatun sarayda və rəsmi qəbullarda türk dilində danışırdı. Türk dilinin və ədəbiyyatının inkişafında böyük xidmətləri olmuş, şairləri, ədibləri və elm xadimlərini himayə etmişdi.
Əbu Səidlə sülh danışıqları üçün göndərilən elçilərə də Sara Xatun başçılıq etmişdir. Lakin bu missiya uğursuzluqla nəticələnmişdi.
Sara Xatun Misirə də getmiş, Ağqoyunlularla ittifaq bağlanmasına nail olmuşdur.
Türkiyə Ağqoyunlu dövlətinin müttəfiqi və Aralıq dənizi sahilində əlverişli strateji mövqeyə malik Qaraman əmirliyini aradan qaldırmaq istədikdə Osmanlı imperatoru II Mehmetlə danışıqlar aparmaq üçün Sara Xatun göndərilmişdi. Sara Xatun Osmanlı imperatoru II Mehmetlə bağladığı Yassıçəmən müqaviləsi Ağqoyunluların dövlət müstəqilliyinin saxlanmasında böyük əhəmiyyətə malik idi. Sara Xatun yol boyu sultanı Trabzonu fəth etmək fikrindən çəkindirməyə çalışdı. Diplomatik danışıqlar zamanı Sara Xatun və Sultan arasında belə dialoq olub:
- Ay oğul, Trabzona bu qədər zəhmət niyə çəkirsən? Osmanlı ordusu hündür dağlardan, sıldırım yamaclardan, meşələrdən çətinliklə keçə bilir. Sən buranı gəlinimə bağışla və geri qayıt!
Ona cavab olaraq Sultan deyir:
- Ay ana, bu zəhmət din yolundadır. Çünki əlimizdə İslamın qılıncı var. Bu əziyyəti çəkməsək, bizə qazi demək yalan olar.
Lakin onun səyləri heç bir nəticə vermədi. II Mehmet üçün diplomatik danışıqların heç bir əhəmiyyəti yox idi və o yürüşə çıxıb Trabzonu ələ keçirmək niyyətində idi və qısa zamana bu şəhər onun nəzarəti altına keçdi. Bunu eşidən Sara Xatun öz gəlininin - Dəspinə Xatunun (Şah İsmayılın nənəsi – red.) Trabzonun taxtına varislik hüququnu irəli sürdü. Trabzon xəzinəsini sultanla bölüşdürdükdən sonra Ağqoyunlu elçilərinin başında geri qayıtdı.
Ağqoyunlu dövləti ilə kəskinləşən münasibətləri yumşaltmaq üçün II Mehmet Sara Xatuna xoş rəftar göstərmiş, onu çoxlu hədiyyələrlə geri yola salmışdı.
Venesiya respublikasının senatı onun Ağqoyunlu sarayındakı nüfuzunu nəzərə alaraq bura göndərilən diplomatlarına tapşırırdı ki, Sara Xatuna ehtiram göstərsinlər, müxtəlif hədiyyələr versinlər, məqsədlərinə nail olmaq üçün ondan geniş istifadə etsinlər. Venesiyadan Azərbaycana göndərilən, demək olar ki, bütün diplomatik sənədlərdə Sara Xatunun adı çəkilir, ondan bəhs olunur. Azərbaycana göndərilən Avropa elçilərinə verilən məxfi məlumatlarda mütləq birinci Sara Xatunla görüşmək tapşırılırdı.
Sara Xatun təkcə diplomatiya ilə məşğul olmurdu, bu günə gəlib çatmış bəzi memarlıq abidələrinin, tikililərin yaradılmasında da yaxından iştirak etmişdir. Qaynaqlara görə, Sara Xatun sarayında ona xidmət edənlərə xoş rəftar göstərmiş, xeyriyyə işləri ilə də məşğul olmuşdur. Sarayda hamının “Ana Xatun” deyə çağırdıqları Sara Xatun 75 yaşına qədər dövlət işlərində mühüm rol oynayıb və türk tarixçisi Faruk Sümərə görə, 1465-ci ildə Diyarbəkirdə rəhmətə gedib.
- Doldur piyaləmi Arazdan mənim - Sənət yoldaşları Rübabə Muradova haqqında
17 mart 2024 21:21
- NATO Baş katibinin Bakı səfəri – Stoltenberq ağır şərtlərlə gəlir
17 mart 2024 15:45
- NATO Baş katibinin Bakı səfəri – Stoltenberq ağır şərtlərlə gəlir
17 mart 2024 15:20
- Adların mənası – TAM SİYAHI
12 mart 2024 21:50
- Azərbaycanlı fəhlə necə milyarder oldu? – Yarımçıq ömür
9 mart 2024 18:25
- Ərdoğan Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə getdi
13 fevral 2024 09:25
- Xankəndi Universitetinin 2 azərbaycanlı müəllimi və tələbəsi helikopterdə vuruldu - Yusif Fərzəliyev
20 dekabr 2023 13:05
- Pulların Ala Bilməyən Sahibkarlar Seçki Öncəsi Prezidentə Müraciət Etdilər
19 dekabr 2023 14:35
- Bakıda Dünyada mövcud beyin köçü” master klassı keçiriləcək
24 noyabr 2023 12:21
- Stalindən kitab istəyən rejissor – sovet lideri ona mənzil, bağ evi və avtomobil də hədiyyə edib...
18 noyabr 2023 19:23
- Bakcell çempion şahmatçı Ülviyyə Fətəliyevanı təbrik etdi - Fotolar
02 may 21:18
- Dramatirix Hüseynbala Mirələmova Türkiyənin xüsusi mükafatı təqdim edildi (FOTO)
02 may 18:19
- Gecə-gündüz QARANLIQ və ÇİRKAB işlərə bulaşan Gündüz Əliyev kimdir – Fərəcovun “sağ əli”nin milyonluq cinayətləri...
02 may 17:51
- Ölkədən 6 MİLYARD pul çıxarıb ? ŞOK
02 may 14:13
- Prezident BMT Baş katibinin xüsusi müşavirini qəbul etdi
02 may 12:44
- Füzuli şagirdləri üçün NAR-dan gözəl hədiyyə
02 may 12:32
- Sənədsiz evlərlə bağlı yenilik (VİDEO)
02 may 10:47
- Həmid Herisçi AYB-nin üzvü oldu
02 may 10:36
- Musabəyov, bir gün Başkənddə döyüşsəydin, bu sözü deyə bilməzdin... Etibar Əmiraslanov
01 may 22:28
- Vitse-spiker Adil Əliyev Ukrayna Ali Radasının vitse-spikeri ilə görüşüb - FOTO
01 may 22:21
- Kartıma köçürdüyüm maaşdan 134 mini icra başçısına vermişəm - Seymur Orucovun qohumu həbs edildi
01 may 22:04
- Prezident İraq Parlamentinin sədrini qəbul etdi
01 may 21:56
- Qubad İbadoğlunun yaşayış yerini dəyişməsinə icazə verildi
01 may 19:15
- Ramin İsayevin məhkəməsində insident yaşanıb....
01 may 19:01
- İlham Əliyev Rusiyanın Şimali Qafqaz regionunun müftilərini qəbul etdi
01 may 15:55
- Sumqayıt İcra Hakimiyyətində Gündüz Əliyevlə Adil Xudadatov arasında başlanan çəkişmənin GİZLİN SƏBƏBLƏRİ
01 may 15:50
- Sabah DEPUTAT Ramin Məmmədovla bağlı iclas keçiriləcək
01 may 15:24
- Rasim Tağıyevin oğlu həbs edildi
01 may 15:18
- 100 uşağı öldürən həkimin Azərbaycanda gizli əməlləri - VİDEO
01 may 11:53
- Bakıda beynəlxalq forum keçirilir: Prezident çıxış edib (YENİLƏNİB)
01 may 11:45
- Nəcməddin Sadıqovun həbsinə HAZIRLIQ BAŞLADI!
01 may 09:37
- Nazir ölkəyə yeni baş notarius təyin etdi (ÖZƏL)
30 aprel 21:40
- Azərbaycanlı milyarder əfv edildi - Edam cəzası verilmişdi
30 aprel 19:48
- NAR rabitə sahəsinin peşəkarlarını hazırlayır - Fotolar
30 aprel 19:29
- Şəhərin 85 faizi azərbaycanlıdır, amma bir TV-miz belə yoxdur- Sabiq deputat
30 aprel 19:20
- Əməliyyat keçirilən qurumun rəisi kimdir?
30 aprel 16:19
- Mayın ilk gününün havası
30 aprel 13:17
- Sex qızıllarını İtaliya və Türkiyə məmulatı adı ilə satırmışlar - Moskva Univermağında əməliyyat
30 aprel 12:00
- Bakcell ilə innovasiya dövrü başladı!
30 aprel 11:50
- Lalə Ümid yeni kitabını təqdim etdi – Foto
30 aprel 10:46