- Maykl Cekson həqiqətən sağdır? - Məşhurun ölmədiyini göstərən 2 SİRRLİ FOTO
- Slovakiya prezidenti Azərbaycana səfər edəcək
- Bu il Azərbaycanda 18 nəfərə XXX, 1 nəfərə isə XXXX adı qoyulub
- Əmək Müfəttişliyi 4 MİN MANATA ARMUDU STƏKAN ALIR
- Niyə uşaqlara daha çox dini adlar qoyulur, milli adlardan qaçırıq? - İLGİNC rəylər
İslam necə nifrət dininə çevrildi? - Fəxri Uğurlu
Kulis.az Fəxri Uğurlunun "Yazılanın yozulanı" adlı yeni yazısını təqdim edir.
Müəllim, filosof, peyğəmbər öz təliminin yanlış yozulmasına, təhrif olunmasına görə məsuliyyət daşıyırmı? Tarixin, o cümlədən fikir tarixinin ən qəliz suallarından biri də budur.
İsa peyğəmbər İncildə insanı qətlə yetirməyi birmənalı şəkildə, istisnasız qadağan eləyir, yek kəlmə “öldürmə” deyir. Di gəl, onun bayrağı altında nə qədər qırğınlar törədilib, səlib yürüşləri təşkil olunub. Lev Tolstoyu rus pravoslav kilsəsinə qarşı çıxmağa vadar eləyən başlıca səbəb də elə İsa təliminin təhrifə uğradılmasıydı. Yazıçını qəzəbləndirən buydu ki, məktəblərdə tədris olunan din dərslərində İncilin ana ehkamı təshih olunur, bu yasağın savaş meydanında düşməni öldürməyə, yaxud da edam cəzasına layiq görülmüş cinayətkarları qətlə yetirməyə aid olmadığı uşaqların beyninə yeridilirdi. Tolstoy bunu Əhdi-cədiddən Əhdi-ətiqə – İncildən Tövrata doğru geriyə addım, Musa ehkamlarının İsa dininə calanması saydığına görə lənətləyirdi, müharibələri, qırğınları Tanrı, İsa, din adından törədən riyakar çar rejimini şiddətlə qınayırdı. Elə bu səbəbdən kilsə də onu – tarixin ən şöhrətli, ən böyük rusunu lənətləyib çıxdaş elədi.
Yeri gəlmişkən, kilsə İsa peyğəmbərin obrazını xeyli təhrifə uğradıb – dörd incildən ən azı ikisini oxumuş hər kəs bunu aydın görə bilər. Xristian məbədlərindəki rəsmlərə baxanda adamın təsəvvüründə Məryəm oğlunun çox aciz, məzlum, miskin surəti canlanır, halbuki İncildə danışılan rəvayətlərdən yola çıxsaq, İsa peyğəmbər çox cəsarətli, qorxmaz, hətta bir qədər də təşəxxüslü şəxs olub. Ölümün gözünə dik baxan, amansız ruhanilərin mühakiməsindən çəkinməyən, məbədi bazara çevirənlərin piştaxtalarını uçuran, çarmıxda belə haqdan dönməyən bir mənəviyyat bahadırını necə miskin qiyafədə təqdim eləmək olar?
Ata-oğul məsələsi də yüz illərdir yanlış yozulur, hətta Dostoyevski kimi dahilər belə xürafata qapılıb bu məsələni hərfi mənada, primitivcəsinə qəbul eləyiblər. Ata-oğul məsələsinə (ümumilikdə bütün dini mətnlərə) rəmzi yanaşmayan, onları ədəbi-fəlsəfi əsərlər kimi incələməyən hər kəs mövhumat girdabına yuvarlanmağa məhkumdur. Məryəm oğlu İncildə açıq-aşkar deyir ki, ruh ruhdan, bədən bədəndən törəyir; yəni mənim cismim dülgər Yusifin, ruhum Tanrının oğludur. Həm də İsa öz tanrısını monopoliyaya almır, onu cəmi bəşəriyyətin atası sayır. Sufizmin “Allah – günəş, cəmi məxluqat onun zərrələridir” konsepsiyası bu baxışdan, demək olar, fərqlənmir. Hamısının da kökü gedib platonizmə dayanır.
Məryəm ananın müqəddəsləşdirilməsi də İncil məntiqinə ziddir. Matfeyin incilində belə bir məqam var: gizli məkanda xalqa moizə oxuyan Müəllimə bir nəfər xəbər verir ki, anan, qardaşların eşikdə durublar, səni görmək istəyirlər. İsa cavabında əlini şagirdlərinə uzadıb deyir: “Kimdir anam, kimdir mənim qardaşım? Mənim anam da, qardaşlarım da bunlardır. Kim göydəki Atamızın yolunu saxlasa, mənim anam da, qardaşım da, bacım da odur”.
“Antixrist” əsərində Fridrix Nitsşe xristian dinini qınamağa apostol Paveldən başlayır. Filosofun fikrincə, başda Pavel olmaqla İsanın şagirdləri onun təlimini təhrif eləyiblər, odur ki, yazır: “Birinci-sonuncu xristian çarmıxda ölüb”.
Elə Nitsşenin özünü götürək, alman qasırğasının yer üzündə dağıntılar törətməsində bir mənəviyyat sinoptiki kimi onun payı nə qədərdir? Əlbəttə, çoxları bu fikirdədir ki, Nitsşe Hitleri nəinki bəyənməzdi, hətta bir az da artıq, ona nifrətlə, ikrahla yanaşardı. Ancaq bu ehtimal böyük filosofu məsuliyyətdən azad eləyirmi? “Qoy bütün acizlər, şikəstlər məhv olsunlar – bizim insansevərliyimizin ana bəndi bax budur. Onlara gəbərməkdə yardımçı olmaq lazımdır” deyən antipeyğəmbər nə qədər rəmzi-işarəli danışsa da, bu hökmün, bu ehkamın nələrə başa gələ biləcəyini heçmi xəyalına gətirməmişdi? Qətiyyən təsadüf deyil ki, faşizm ideoloqları böyük həvəslə onu özlərinə peyğəmbər seçdilər. Nəticədə XX əsrin mənəvi ərazisini dönə-dönə silkələmiş bir təlim soyuqqanlı cəlladların, qatillərin əlində bəraət kağızı, edam fətvası kimi istifadə olundu.
Kürəyini böyük fikir dağlarına söykəmək istəyən başqa bir siyasət dəllalı Mussolini Hegelin fəlsəfəsini istismar elədi, bolşeviklər öz düşmənlərini siyasi səhnədən atmaq yolunda marksizmi alətə çevirdilər. Ədalət naminə desək, Hegelin də, Marksın da təlimində belə qaranlıq, şər niyyətlərin işinə yarayası yetərincə ayaqyeri var. Hərçənd belə söyləyirlər ki, Lenini, Stalini görmüş olsaydı, Marks onlara heç salam da verməzdi. Tutalım bu, həqiqətdir; bunun həqiqət olmağı Karl Marksı kommunizm bayrağı altında baş vermiş fəlakətlərin məsuliyyətindən qurtarırmı?
Yaxşı, Hegel də, Marks da insan azadlığına yer qoymamışdı. Nitsşedən ötrüsə insan heyvanı fövqəlinsana calayan kəndirdən başqa bir nəmənə deyildi. Hegelin Mütləq Ruhun iki qüdrət barmağı arasında kukla kimi oynadılan tanrısevər insanı, Marksın kütlələrin sağ əliylə sol əli arasında Prometey zəncirinə vurulmuş əməksevər insanı, Nitsşenin qalın meşələrlə Alp dağlarının çılpaq zirvələri arasında kanatdan asılı qalmış şöhrətsevər insanı bu gün də azadlıq üzünə həsrətdir. Bunlar bir yana, İsa peyğəmbər ki insanı Tanrının oğlu ucalığına qaldırmışdı, onun həyatını toxunulmaz, onun bədənini məbəd elan eləmişdi. Bəs eləysə necə oldu ki, belə bir peyğəmbərin bayrağı altında yüz illər uzunu baş kəsildi, qan töküldü? Yəni şərin əlində vasitəyə çevrilməsi mümkün olmayan bir təlim yaratmaq heçmi mümkün deyil? O qanların axıdılmasında birmənalı şəkildə “qan tökmə” deyən peyğəmbərin də suç payı varmı? Varsa, o payın çəkisi nə qədərdir?..
Mətnin yanlış yozumundan, mənaların təhrif olunmasından islam dini də çox zərər çəkib. Mövlana Cəlaləddin Rumi deyirdi ki, biz dinin məğzini götürdük, qabığını atdıq köpəklərə. Ürfanın bütün dünyaya daddırıb sevdirdiyi bir cənnət meyvəsinin qabığıyla əlləşənlər yüz illərdir ümumbəşəri, universal təlimi özlərinin qaranlıq, şübhəli lokal niyyətlərinin ideoloji bazasına çevirmək cəhdlərindən əl çəkmirlər. Onlar din pərdəsinə bürünüb, “ənəlhəq” deyə insanı ilahi mərtəbəyə ucaldan Həllac Mənsuru dara çəkdilər. Özünü Allahda fəna eləyən Bayəzid Bəstamini sağdan-soldan zərbəyə tutub küfrdə qınadılar. Həzrət Əli haqqında əsər yazdığına görə Şeyx Fəridəddin Əttarı vətəni Nişapurdan sürgün elədilər.
Sufizmin bir nömrəli ideoloqu, filosofu Mühyiddin ibn Ərəbi onun gizlində şiə məzhəbini qəbul elədiyi barədə şayiə yayanlardan gileylənib and içirdi ki, vallah mən məzhəb etibarilə dədəm-babamtək sünniyəm, heç kimi də buna inandıra bilmirəm.
Onlar Mövlana Rumini gizli şiə, hətta xristian olmaqda suçladılar, bu gün də bu ittihamlardan sallaşıb qalıblar. Onlar beş-on quruş təqaüddən ötrü övqaf idarəsinə ayaq döyən qoca Füzulini ələ saldılar. Onlar Həzrət Əli adına döyüş andı içib Çaldıranda Əli aşiqlərini topa tutdular. Onlar nəhəng sufi şeyxlərinə hər fürsətdə divan tutdular – Eynəlqüzat Miyanəci, Şihabəddin Sührəvərdi, Fəzlullah Nəimi, İmadəddin Nəsimi… hansını deyim?
İslamı sevgi, mərhəmət dinindən nifrət, küdurət dininə, Həzrət Əli, İmam Hüseyn dinindən Müaviyə, Yezid dininə çevirənlərin son iyirmi-otuz ildə dinə verdiyi “töhfələr” bütün dünyaya bəllidir. Hansı dinə, inanca mənsub olur olsun, gerçək dindar başqalarına qarşı cəbhə açmalı deyil, əsl dindar bütün bəşəriyyətə qucaq açmalıdır. Mövlana deyir: “Biz dünyaya ayırmaq üçün yox, birləşdirmək üçün gəlmişik”.
Hər şey deyilən sözdən çox o sözün yozumundan asılıdır. Bir din, fəlsəfə, təlim insanın ziyanına yozulursa, onun haqqına, azadlığına xətər yetirirsə, demək, bu, doğru yozum deyil. Yox, tərsinə, ümumilikdə insanın, ayrılıqda hər bir fərdin xeyrinə yozulursa, demək, bu yozum haqdır. Məndən ötrü ölçü budur. Bütün dəyərlərin, normaların meyarı insandır. İnsandan başqası yalandır.
- Maykl Cekson həqiqətən sağdır? - Məşhurun ölmədiyini göstərən 2 SİRRLİ FOTO
25 oktyabr 2024 00:01
- ƏMƏKDAR MÜƏLLİM və XANIMI NİYƏ ÖLDÜRÜLDÜ ?
23 oktyabr 2024 21:28
- Prezident Rusiyadadır
23 oktyabr 2024 12:40
- Bakıda DƏHŞƏT: Aktyor və arvadı qətlə yetirildi - FOTO
23 oktyabr 2024 10:50
- Həkimlərin əməliyyat masasında qoyub qaçdığı Nəzakət Məmmədova: Əri onu hər gün döyürdü
23 oktyabr 2024 01:45
- Ərini öldürdü, amma həbs olunmadı - Bakıda idmançının qətlinin TƏFƏRRÜATI
22 oktyabr 2024 10:29
- Putinə dedim ki, dostuq, amma Moskvanı vuracam - Tramp
22 oktyabr 2024 01:02
- Hamlet İsaxanlının özəl məktəbində nələr baş verir?
21 oktyabr 2024 19:54
- Şövkət xanımı qızının ölümü və Qarabağ dərdi məhv etdi
20 oktyabr 2024 17:51
- Qarabağ qazisi Qusar rayonu Samur bələdiyyəsi sədrinin qanunsuz əməlləri ilə bağlı Ədliyyə nazirinə müraciət ETDİ
20 oktyabr 2024 14:32
- Maykl Cekson həqiqətən sağdır? - Məşhurun ölmədiyini göstərən 2 SİRRLİ FOTO
25 oktyabr 00:01
- Slovakiya prezidenti Azərbaycana səfər edəcək
24 oktyabr 23:42
- Bu il Azərbaycanda 18 nəfərə XXX, 1 nəfərə isə XXXX adı qoyulub
24 oktyabr 22:50
- Əmək Müfəttişliyi 4 MİN MANATA ARMUDU STƏKAN ALIR
24 oktyabr 22:40
- Niyə uşaqlara daha çox dini adlar qoyulur, milli adlardan qaçırıq? - İLGİNC rəylər
24 oktyabr 22:27
- NAR abunəçiləri üçün NarKredit-dən data kredit xidməti
24 oktyabr 22:18
- Ərdoğan terrora görə Təhlükəsizlik Şurasını topladı - Yenilənib
24 oktyabr 22:12
- Elm və Təhsil Nazirliyi 39 milyonluq kompüter və noutbuk alır
24 oktyabr 21:55
- Cavanşir Feyziyev AP-nin Azərbaycana davamlı hücumlarından danışdı
24 oktyabr 21:49
- Afiyəddin Cəlilovun nəvəsi MOSKVA metrosunda görün nə hoqqa çıxardı
24 oktyabr 17:41
- Türkiyədə xanım nazir avtoqəzaya düşdü
24 oktyabr 17:31
- İlham Rəhimov ŞAİRƏ EV BAĞIŞLADI - VİDEO
24 oktyabr 16:40
- İranda 12 güneyli fəala 88 il həbs cəzası verildi
24 oktyabr 16:31
- Çörək əvəzinə turp yeyin - Canan Karatay açıqladı
24 oktyabr 16:15
- Bakıda ŞOK QƏTL: qısqanc qadın ərini çarpayıdan yıxıb öldürdü
24 oktyabr 16:08
- Bu rayonun VOYENKOM-u HƏBS EDİLDİ
24 oktyabr 15:47
- Kazanda İlham Əliyevlə Paşinyanın görüşü keçirilir
24 oktyabr 15:43
- Aqil Abbas əsəbiləşdi - Məzələnmək lazım deyil
24 oktyabr 15:27
- Abşeron Milli Parkında 5 ədəd Qafqaz ŞAHİNİ OVLAYAN əcnəbi saxlanılıb- VİDEO
24 oktyabr 13:47
- Prezident KAZAN EXPO Beynəlxalq Sərgi Mərkəzində oldu
24 oktyabr 13:23
- Bakıda kran obyektin üstünə aşdı
24 oktyabr 13:02
- Sumqayıtda partlayış olub, xəsarət alanlar var
24 oktyabr 12:48
- PİTONLA YATIB -duran azərbaycanlı qız: Məni qısqanırlar...
24 oktyabr 12:20
- SSRİ-nin parçalanması prosesi hələ başa çatmayıb... - məşhur əfqan riyaziyyatçısından proqnoz
24 oktyabr 11:59
- Azərbaycan Ermənistana 134 min avro ödədi - BU SƏBƏBDƏN
24 oktyabr 11:37
- Baxçalı danışdı, Öcalanla 43 ay sonra görüş keçirildi - Nə baş verir ?
24 oktyabr 11:07
- Harris Trampa FAŞİST dedi ...
24 oktyabr 10:51
- Bakıda REKTOR prorektoru niyə ÖLDÜRTDÜ ? - Polkovnikin 12 il sonrakı etirafı
24 oktyabr 10:38
- Azərbaycanda noyabrda 17 GÜN İŞ və DƏRS OLMAYACAQ - SİYAHI
24 oktyabr 10:25
- 24 ildir ki, sevgilisini dayanacaqda gözləyir - FOTO
24 oktyabr 10:05