- SON DƏQİQƏ: Putinin generalı və heyəti Bakıda! Bu gün nələr müzakirə ediləcək?
- Paraşütlə qayaya çırpılıb ölən Nuranənin fotoları
- Abşeron Gənclər şəhərciyində partlayış - Yaralılar var
- Rusiyada intihar edən nazirlə bağlı şok məqamlar: Hamıdan birinci gəlib göz yaşı tökən gənc qadın kimdir?
- Xəlil Arslanova HÖKM oxundu - 17 İL
M.Ə. Rəsulzadənin qızı Xalidə -Neftçalanın Kurkasa adasında bitən ömür...

Bu barədə yazmışam 2017-ci ildə. Bakı kəndlərində abidələri araşdıran zaman yaşlı insanlardan M.Ə. Rəsulzadənin qızı Xalidənin Bakıya gəlib itkin düşməsi barədə eşidəndən sonra hörmətli Rəis bəy Rəsulzadəyə zəng etdim. Bir az danışdıq, o da belə faktın olmasını bildirdi, lakin bundan başqa heç bir məlumatı olmadığını dedi. Neftçalaya getdim. Yaşlı insanlarla söhbət elədim. Onlar da dedilər ki, o zaman Neftçalada belə şayiə gəzirdi ki, "bəyin bacısını gətiriblər". Bu, sadəcə bir deyimdir. Yəqin ki, bəyin qızını nəzərdə tutublar. Hətta yerli insanlar Neftçalada neçə-neçə Cümhuriyyətçinin güllələnib torpaqda basdırılmasını bildirdilər. Bir neçə yerə də gedib baxdım. Sonra status yazdım, müsahibələr verdim ki, bəlkə kimsə bilə bu barədə. Çünki o dövrün sənədləri (qeydiyyat vərəqləri) sovetlər dağılandan sonra makulatura kimi tullanmışdı. Bir neçə arxivə müraciət elədim. Demək olar ki, iz itirilmiş idi. Əlimiz üzmüşdüm, dünən bir Neftçaladan dərin adamlardan biri ilə təsadüfən tanış olana qədər. O mənə bəyin qızı Xalidə xanımın şəhərə gətirilməsini təsdiq elədi və konkret də harda saxlandığını bildirdi: KURKASA adası. Neftçala şəhərindən 33 km aralıqda yerləşən, Kurkasa adı ilə tanınan Kür dili adasında o dövrdə 2 minə qədər əhali yaşayıb. 1981-ci ildə Xəzər dənizində suyun qalxması nəticəsində Neftçala rayonu ərazisindən bu əraziyə olan yol dağılmış və yarımada adaya çevrilmişdir. 1982-ci ildə kəndə quru yolu ilə getmək mümkün deyildi. Ada əhalisi SSRİ dağıldıqdan sonra Rusiyaya və başqa ölkələrə, həmçinin Neftçala rayonu ərazisində yeni tikilmiş evlərə köçürülmüşdür. Buna görə də orda Xalidə xanımı şəxsən görən adamları tapmaq çətindir. Ümid edirəm bu yazıdan sonra sağ olub Xalidə xanımı tanıyan kimsə üzə çıxar, ən azından bilərik ki, hansı ad-soyadla orda qeydiyyata alınıb, hansı evdə yaşayıb və sonrakı taleyi necə olub. Lakin dəqiq məlumat budur ki, Xalidə xanım bu adaya sürgün ediləndən sonra ailə həyatı qurmamış və mütamadi olaraq nəzarət altında olmuşdur. Yerli sakinlərlə ünsiyyət qurulmasına izn verilməyib. Evinin ərzağı onun evi ətrafında nəzarətçi olan təhlükəsizlik orqanları əməkdaşları tərəfindən alınmışdır. Geyimləri isə xüsusi olaraq gəlirdi. Nadir hallarda küçəyə çıxmasına izn verirdilər. Həyətdə oturub sakitcə baxırdı ətrafa. 1981-ci ildə dənizin suyu qalxdı, yol dağıldı. Köç başlandı və iz itdi. Xalidə xanım 1916-cı ildə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin ailəsində doğulub. Rəsulzadə ailəsinə olan repressiyaya məruz qalan Xalidə Qazaxıstanın Taldı Kurqan ərazisində sürgün həyatı yaşamağa başlayır. 1940-cı ildə Ümbulbanu xanımın vəfatından sonra kiçik övladlar Azərlə Xalidə tək qalırlar. Artıq ailə darmadağın olunur. Xalidə xanım sürgündə nənəsi Maral xanımı, anası Ümbülbanu xanımı qürbət torpaqda dəfn edir. Bundan sonra isə faciə növbəsi ona çatır. 24 yaşında ikən Qazaxıstandan baş götürüb Bakıya qaçmağı planlaşdırır. O yerli qurumlara müraciət edib İkinci dünya müharibəsində tibb bacısı kimi işləmək üçün müraciət edir. Lakin xalq düşməni qızı adını daşıyan şəxsi göndərmək olmazdı. O, döyüş gedən ərazini tərk edib qaça bilərdi. Sovetlər elə düşünürdü ki, onun atası o dövrdə Alman ordusunda xidmət edən legionerlər ilə münasibətdə idi, bu qızın isə qaçıb Atasının yanına getməsi Sovet ölkəsi barədə xarici dövlətlərə güclü təbliğat sistemi qurmasına səbəb ola bilərdi. Yox cavabı alan Xalidə xanım 1 ay ərzində onlara verilən çörək talonunu toplayır və 1943-cü ildə düşərgəni tərk edir. Müharibə dövrü, Sovetlərin döyüşlərdə ardıcıl məğlubiyyəti elə bir atmosfer yaratmış idi ki, onun getməsindən iki gün sonra xəbər tuturlar. O, 1943-cü ildə Qazaxıstan- Azərbaycan səfəri edən gəmiyə bilet əldə edir. Çörək talonlarını verdiyi gəminin təmizlikçisi qadın onu qulluqçular olan yerdə yerləşdirir. Uzun sürən yol, susuzluq və Xəzərin dalğaları onu əldən salır. Nəhayət Bakıya gəlib çatır. Artıq Bakıda onun düşərgədən qaçması barədə məlumat var idi və onun axtarışları davam edirdi. Xalidə Bakıya çatan kimi İçərişəhərə, qohumu Seyid Hüseynin evinə gedir. Qeyd edim ki, Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin əmisi qızı Ümgülsüm Sadıqzadə ilə ailəli olan və 1938-ci ildə güllələnmiş Seyid Hüseynin evində gizli yaşayır. Lakin o, izləndiyini anlayır və Bakını tərk edib atasının qədim dostları olan Şamaxıda qızılbaş-Səfəvi ordeninin qələmdanı olan şəxsin yanına getməyə qərar verir. Şamaxıda onu güclü mühafizə və təhlükəsiz həyat gözləyirdi. Bəlkə də ordan İrana qaçıb, Atasının yanına gedə də bilərdi. Avtobusa bilet alanda hiss edir ki, dörd nəfər onu izləyir, fikrini dəyişir. Şamaxıda olanları da təhlükəyə atmaq olmaz idi. Dəmiryolu vağzalına gəlir və ilk reys olan qatara bilet alır. Neftçala ərazisindən keçəndə agentlər onu saxlayırlar və qatardan düşürlər. Bir neçə saat milis idarəsində qalan Xalidənin taleyini həll etmək üçün Bakıya, ordan da Moksvaya zənglər edilir. Qərar belə olur. Onu gizlətmək. Heç kim bu barədə heç nə bilməli deyil idi. Dərhal orda sənədləşmə aparırlar və Xalidə xanıma yeni kimlik çıxardırlar. Onu Kurkasa adasına aparırlar. Ev verirlər və iki nəfər də nəzarətçi təyin edirlər… Qalanın da yuxarıda yazmışam. Düzü arxivlərdə Xalidə Rəsulzadənin Neftçalada hansı adla və soyadla saxlanılması barədə heç bir məlumat indiyə qədər tapa bilməmişəm. Amma mütləq bir gün o sənəd üzə çıxacaq…
Doç.Dr. Zaur Aliyev
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
7 iyul 2025 15:42
- 24 yaşlı gəlin öldürüldü, qayınanası yaralandı - Şübhəli qayınatadır
7 iyul 2025 11:11
- Dəfninə 3 sevgilisi gələn, dəfələrlə həbs olunan Nazim Hikmətin HƏYATI - VİDEO
7 iyul 2025 10:30
- Qarabağ xanlığının timsalında: Rusiyaya güvənmək fəlakətə gətirir
5 iyul 2025 10:44
- Sibir manyakı - ovçu tayqada insanları ovlayıb, qadınları qaçırıb aylarla saxlayıb
4 iyul 2025 12:42
- Məktəbdən çıxan müəllimənin başına torba keçirib QAÇIRANLAR ...
4 iyul 2025 02:01
- Mələkxanım Eyubovanın həyat yoldaşı - FOTO
3 iyul 2025 09:46
- Prezident bu məhkəmələrə hakimlər təyin etdi - SİYAHI
1 iyul 2025 19:04
- Evdən döyülərək çıxarıldılar - Öldürülən həmyerlilərimizin qardaşı qızı hadisə barədə DANIŞDI VİDEO
1 iyul 2025 11:05
- ŞOK! Putinin mümkün varisləri açıqlandı – Rusiya elitası yeni dövrə hazırlaşır
30 iyun 2025 11:13
- Onları vəzifəyə Prezident təyin edəcək - İLK DƏFƏ
08 iyul 13:37
- Dana monopoliyası təkcə mal-qara, Teyyub məsələsi deyil, cənablar, MİLLİ TƏHLÜKƏSİZLİK məsələsidir..
08 iyul 13:05
- SON DƏQİQƏ: Putinin generalı və heyəti Bakıda! Bu gün nələr müzakirə ediləcək?
08 iyul 11:25
- Paraşütlə qayaya çırpılıb ölən Nuranənin fotoları
08 iyul 11:11
- Abşeron Gənclər şəhərciyində partlayış - Yaralılar var
08 iyul 02:27
- Rusiyada intihar edən nazirlə bağlı şok məqamlar: Hamıdan birinci gəlib göz yaşı tökən gənc qadın kimdir?
08 iyul 02:17
- Xəlil Arslanova HÖKM oxundu - 17 İL
07 iyul 23:51
- Aztelekom-un sabiq sədrinin oğlu Alışanovun səsini gizli yazıbmış - Məhkəmədə üzə çıxdı
07 iyul 23:08
- Putinin BU GÜN işdən qovduğu NAZİR özünü ÖLDÜRDÜ – ŞOK
07 iyul 18:06
- Prezident yeni REKTOR təyin etdi
07 iyul 16:03
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
07 iyul 14:57
- Hər ay 500 min icаrə hаqqı аlаn Rəhim Rəhimov dövlətə nə qədər VERGİ ödəyir ?
07 iyul 13:07
- Bu 9 qidanı soyuducunun alt rəfində saxlamaq OLMAZ
07 iyul 12:31
- Sevindik Hüseynov Amerika dövlətini aldatdı: 137 milyon dollarlıq fırıldaq....
07 iyul 12:22
- KRAL şadlıq sarayında FACİƏ: ölən var
07 iyul 12:06
- İlham Əliyev Pakistan Milli Assambleyasının sədrinin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edib
07 iyul 11:51
- 24 yaşlı gəlin öldürüldü, qayınanası yaralandı - Şübhəli qayınatadır
07 iyul 11:11
- Xaricdəki diplomatlarımız Bakıya çağırıldı
07 iyul 10:55
- Dəfninə 3 sevgilisi gələn, dəfələrlə həbs olunan Nazim Hikmətin HƏYATI - VİDEO
07 iyul 10:30
- Zamin hansı halda ödənişi etməyə bilər? - CAVAB
07 iyul 02:07
- Qara kişmişin faydaları
07 iyul 01:46
- Evdə ən çox -işıq pulu- yazan cihazlar
07 iyul 01:34
- Saxalində tülkü turistin smartfonunu alıb qaçdı
07 iyul 01:05
- Yumurta sizi bu xəstəlikdən xilas edəcək
07 iyul 00:55
- Türkiyə Ordusunda faciə: 19 əsgər zəhərləndi, 5-i şəhid oldu
07 iyul 00:07
- Ərdoğanla görüşdüyünə görə Kreml qəzəbləndi
06 iyul 22:30
- Dağıstan rəhbərinin azərbaycanlılara MÜRACİƏTİ
06 iyul 21:26
- Sərdar Ayaz Sadiq Azərbaycana GƏLDİ - FOTO
06 iyul 21:04
- Məhəmməd Rza şahın xanımı Fərəh Pəhləvinin BAKI SƏFƏRİ
06 iyul 18:50
- Putin: 250 il əvvəl ABŞ-ı Britaniyadan qurtaran BİZ OLMUŞUQ !
06 iyul 18:14