Xoyskinin Rəsulzadəyə MƏKTUBU - Bu əraziləri ermənilərə vermək...

Qazax qəzasının əraziləri Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yarandığı dövründən başlayaraq 1929-cu ilə qədər hissə-hissə zor gücü ilə ələ keçirilmişdir.
Həmin proses 1918-ci ildən başlayır. 1918-ci il may ayının 29-da Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin İrəvanı ermənilərə güzəşt etməsi ilə bağlı daha bir məsələ var. 29 may 1918-ci il tarixli Milli Şuranın 3 saylı protokolunda bu yoxdur. Biz yalnız İrəvanın ermənilərə güzəşt edilməsindən danışırıq. Ancaq 31 iyul 1918-ci il tarixində Fətəli xan Xoyskinin həmin dövrdə Ermənistan respublikasının nümayəndələri ilə sərhəd məsələləri ilə bağlı İstanbulda danışıqlar aparan Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə göndərdiyi bir depeşedə (sürətli diplomatik məktub) belə deyilir: "...İstədiyiniz xəritələri hər biri bir nüsxə olmaqla sizə göndərirəm, Azərbaycanın sərhədlərini hər cür müdafiə etməlisiniz; əgər ermənilər Qarabağa iddia etsələr, İrəvanı və Qazax rayonunun bir hissəsini onlara verməkdən imtina edin, lakin əgər ermənilər şifahi razılaşmaya sadiq qalsalar, hətta xəritədə nöqtəli xətt ilə göstərilən İrəvan rayonu hissəni də onlara vermək olar..."
Axar.az xəbər verir ki, bu barədə tarixçi alim Səbuhi Hüseynov məlumat yayıb.
“Depeşedən belə görünür ki, artıq 1918-ci ildə Qazaxın hansısa hissələrinin güzəşt edilməsi planlaşdırılmışdır. Həmin dövrdə Qazax qəzasının cənub sərhədləri Göyçə gölü sahilində olan Çubuqlu kəndinə qədər ərazini əhatə edirdi. Bu ərazilərə indiki Dilican, İcevan (Karvanasara) və digər ərazilər də daxil idi. Bu danışıqlardan sonra rəsmi olaraq hansı ərazinin güzəşt edilməsi dəqiq bilinmir. Çünki bu hadisədən az sonra erməni silahlı qüvvələri Qazax qəzasının bir sıra ərazilərini işğal yolu ilə ələ keçirdi. Çünki bu işğalla bağlı arxivlərdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti rəsmilərinin o zaman Ermənistan respublikasının nümayəndələrinə təqdim etdiyi çox sayda notalar da mövcuddur. Təəssüf ki, Fətəli xan Xoyskinin məktubda haqqında söhbət açdığı bu xəritələr hələ ki, Azərbaycan tarixşünaslığında aşkar edilərək elmi tədqiqatlara cəlb edilməyib. Güman edirəm ki, bu xəritələr Türkiyədə olan arxivlərdə ortaya çıxacaq. Çünki rəsmi olaraq sərhəd mübahisələrinin həlli ilə bağlı müzakirə İstanbulda Osmanlı məmurlarının iştirakı ilə keçirdi”, - alim qeyd edib.
S.Hüseynov məktubun əslinin saxlanıldığı yeri də əlavə edib:
“Azərbaycan Respublikası Dövlət Siyasi Partiyalar və İctimai Hərəkatlar Arxivi, f. 277, siy. 2, iş. 7, v. 37-38. Аvtoqraf. Məktubun mətni üçün bax: Азербайджанская Демократическая Республика. Внешняя политика. (Документы и материалы) — Баку, издательство "Азербайджан" 1998. c. 33-34”.
- AZAL-da Cəmil Manizadənin ŞƏXSİ İDARƏÇİLİK yanaşması...
13 iyun 2025 13:36
- Milli Məclis Prezident və Birinci vitse-prezidentə məktub ünvanladı
13 iyun 2025 11:55
- İlham Əliyev Türkdilli Dövlətlər Birliyi Onkoloqlarının Birinci Konqresinin iştirakçılarını təbrik edib
13 iyun 2025 10:57
- Əliyev Putini təbrik etdi
12 iyun 2025 17:44
- Təhsil İnstitutunun metodoloji biliklərə əzbərçi yanaşması müəllimləri kor edir
11 iyun 2025 23:25
- Azərbaycanın 700 bal toplayanları - 116 nəfər indi harada işləyir və necə yaşayır? - ARAŞDIRMA
11 iyun 2025 09:53
- Atam əməliyyatdan sağ çıxmayacağını bilirdi, mənə dedi ki… – Mikayıl Mirzənin oğlu – ÖZƏL
9 iyun 2025 12:35
- Biz başqalarını düşünsək…
9 iyun 2025 07:31
- Paşinyan oğlu Aşotu erməni əsirlərin əvəzindən Azərbaycana vermək istəyib...
7 iyun 2025 23:18
- Mikayıl Müşfiqin həbsinin və güllələnməsinin gizlinləri - Üzünə duranların SİYAHISI
7 iyun 2025 10:45
- Daha bir general öldürüldü
15 iyun 02:34
- Xumar -Vəhşi kimi- oxudu... - Video
15 iyun 02:17
- İsrail Tehranı bombalamağa başladı
15 iyun 01:55
- İlham Əliyev Milli Qurtuluş Günü ilə bağlı paylaşım edib
15 iyun 01:50
- Cəmi 20 qəpiyə damarlarınızı təmizləyin-MÖCÜZƏ SU
15 iyun 00:38
- Stalindən geri qalmayan Xruşov - repressiya yarışında o da minlərlə insanı məhv edib
15 iyun 00:18
- VƏHDƏT Partiyasının növbədənkənar VI Qurultayı keçirildi – Yeni SƏDR seçildi
14 iyun 23:04
- İran İsrailin daha bir F-35 qırıcısını vurdu - PILOT ...
14 iyun 22:43
- Həkim sevgilisini videoları ilə şantaj edən DEPUTATLIĞA NAMİZƏDƏ HÖKM oxundu
14 iyun 13:13
- İranın daha İKİ GENERALI ÖLDÜRÜLDÜ, Tehran aeroportu VURULDU – CANLI
14 iyun 12:03
- Azərbaycan neftinin qiyməti 77 dolları ötdü
14 iyun 10:37
- Sonuncu İran şahının oğlunun xalqı üsyana çağırışını ciddiyə almaq olarmı?..- Sabiq baş diplomat
14 iyun 09:41
- İranın İsrailə endirdiyi raket zərbələri nəticəsində ölənlərin sayı 3-ə çatıb, 91 nəfər yaralanıb
14 iyun 09:35
- Bu gün məktəblərdə -Son zəng- çalınacaq
14 iyun 09:05
- Tehranda 78 nəfər ölüb - Yenilənib
14 iyun 02:22
- İran ikinci İsrail döyüş təyyarəsini vurdu
14 iyun 01:34
- Bakıda tanınmış HƏKİM NARKOTACİR kimi saxlanıldı - Rəsmi
14 iyun 00:31
- Deputat ölkəyə gəmilərlə gətrilən QAÇAQMAL SİQARET-dən danışdı
14 iyun 00:17
- Komitənin 18,6 minə ofis icarəyə götürdüyü Günel Abdullayeva kimdir?
13 iyun 22:54
- TƏCİLİ! Xameneyinin iqamətgahı RAKETLƏ VURULDU
13 iyun 21:58
- Onlara necə deyəsən ki, işlətmədiyin qaza görə xərc ödəməlisən?! - Deputat Əli Məsimli
13 iyun 14:02
- AZAL-da Cəmil Manizadənin ŞƏXSİ İDARƏÇİLİK yanaşması...
13 iyun 13:34
- Paytaxt əhalisinin sayı 2 milyonu ötüb - Ən çox artım Sabunçudadır - 331 MİN NƏFƏR
13 iyun 12:20
- Milli Məclis Prezident və Birinci vitse-prezidentə məktub ünvanladı
13 iyun 11:55
- İsrail Cənubi Azərbaycanda 10 məntəqəyə zərbə endirib - Təbrizdə 3 nəfər həlak olub
13 iyun 11:48
- İlham Əliyev Türkdilli Dövlətlər Birliyi Onkoloqlarının Birinci Konqresinin iştirakçılarını təbrik edib
13 iyun 10:57
- İranın Silahlı Qüvvələrinin ÖLDÜRÜLƏN Baş Qərargah rəisi, general Məhəmməd Hüseyn Baqeri AZƏRBAYCANLIDIR...
13 iyun 10:52
- İsrail Tehranın ürəyinə raket endirdi – İran ordusunun baş komandanı öldürüldü
13 iyun 10:44
- İsrailin hücumu nəticəsində İranın 6 NÜVƏ ALİMİ ÖLDÜ
13 iyun 10:24
- Qayıdış Konsepsiyasının reallaşmasında QHT-lər kifayət qədər fəaldırlar - Deputat
13 iyun 01:53